Doek valt voor theater van Geesteswetenschappen

Met pijn in het hart nemen docenten en studenten van de opleiding Theater-, Film- en Televisiewetenschap afscheid van hun theater. Maar de blik is op de toekomst gericht. “Met creatieve mensen komt het altijd goed. Dat zijn geen watjes. Die nemen het initiatief.”

In de bar zitten vier studenten met laptops op schoot ongeduldig te wachten totdat ze de theaterzaal in mogen. “Ga maar naar binnen, hoor. Als je vast je opstelling maakt, komen wij zo even helpen”, zegt Maarten Kip.

Teamleider Kip vormt samen met technicus Willem Pekel een vertrouwd duo voor studenten Theater-, Film- en Televisiewetenschap die van het U-theater Studio T aan de Kromme Nieuwegracht 20 gebruik willen maken. Met tussenpozen en in verschillende functies zijn ze beiden al verbonden aan het theater sinds ze zelf zo’n 20 jaar geleden in Utrecht studeerden. Maar eind juni zullen ze de lichten definitief moeten doven.

Het besluit van de faculteit Geesteswetenschappen om het theater te sluiten en het praktijkonderwijs onder te brengen bij cultureel centrum Parnassos doet zeer. Kip en Pekel raken beiden hun baan kwijt, maar erger vinden zij het dat de studenten iets waardevols gaan verliezen.

Veilige haven
Het U-theater Studio T heeft volgens het tweetal een unieke functie. Studenten kunnen er experimenten op theatergebied uitvoeren, waarbij ze alle inhoudelijke en creatieve vrijheid krijgen. Tegelijkertijd zijn Kip of Pekel aanwezig voor begeleiding en advies. Ook houden ze  in de gaten dat er niets mis gaat.

Kip: “Dit theater is voor studenten een veilige haven waar ze dingen kunnen uitproberen. Hier mogen ze fouten maken. Ik denk dat zo’n vertrouwde omgeving erg belangrijk is. Je ziet de studenten echt groeien.”

Pekel: “Wij kunnen studenten vooruit helpen. Ze komen met de gekste ideeën. Laatst hadden we een student die slangen uit het grid wilde laten hangen. Voor een ander hebben we een oude videomixer aan de praat gekregen. Maar het kan ook te wild worden. Toen er iemand op de vloer in brand moest worden gestoken, heb ik toch maar ingegrepen.”

Het gemak waarmee iedereen kan binnenlopen in het pand aan de Kromme Nieuwegracht zorgt ervoor dat het theater een tweede thuishaven is geworden voor studenten en docenten, zo denken Kip en Pekel. Dat er een eigen bar is en dat de studieverenigingen AKT en SV Contact en studentenpraktijkbureaus op het gebied van theater en video op de bovenste verdiepingen zitten, maakt het theater nog aantrekkelijker.

Kip: “Het is ook een ontmoetingsplaats, de smeerolie in de opleiding. Het is misschien tekenend voor de huidige sfeer aan de universiteit dat er voor die sociale functie minder plaats is.”

Kip en Pekel hopen dat Parnassos in de toekomst de functies kan gaan vervullen waarvoor studenten nu naar hun theater komen. Zij beseffen dat dat een pittige opgave zal worden. “Als het hier allemaal wat langer duurt, dan blijven we desnoods wat langer”, zegt Pekel. “In een ander theater kun je die ondersteuning ook krijgen, maar gaat wel de meter lopen. De flexibiliteit gaat verloren.”

Spagaat
Kip en Pekel hebben zich de afgelopen tijd soms verbaasd over de wisselende argumenten die werden aangedragen voor het opheffen van het theater. Toch benadrukken ze geen klaagzang te willen afsteken. Er is vooral ook begrip voor een faculteit die moet krimpen. Kip: “Bovendien hangt er voor de toekomstige studenten heel veel van af. Die mogen zich gelukkig prijzen dat Parnassos er nog is.”

Volgens docent Theaterwetenschap Bart Dieho zitten alle betrokkenen bij het theater in een spagaat: “Iedereen betreurt het verlies ten zeerste, maar is hoopvol over de toekomst. De opleidingen moeten door.” Zelf ging Dieho, ooit als praktijkdocent begonnen, onlangs met pensioen. Hij was vergroeid met het theater sinds dat in 1988 werd gevestigd in de ruimten van de oude bibliotheek Duits aan de Kromme Nieuwegracht 20. “Als je altijd voor meer dan 100 procent betrokken bent geweest bij Studio T, raakt de sluiting je.”

Dieho vindt het naderende einde van “het beste blackbox-theater van dit formaat in Nederland” een slechte zaak. Hij vertelt enthousiast over de voorstellingen, workshops, lecture-demonstrations, videoviewings en andere bijeenkomsten die in het theater plaatsvonden. “Het theater had grote betekenis als gezicht van de opleiding, als ontmoetingsplaats voor studenten, en als thuishaven voor buitenlandse gasten. We moeten erkennen dat de faculteit moet bezuinigen, maar dit besluit is kortzichtig.”

Dieho denkt dat er mogelijkheden waren om het theater te behouden, maar hij weet inmiddels dat hij zich moet neerleggen bij de realiteit. “Het positieve aan het verhaal is dat je overal theater kunt maken, ook bij Parnassos, in een andere organisatievorm. Met creatieve mensen komt het altijd goed. Dat zijn geen watjes. Die nemen het initiatief.”

Aan de knoppen
Ook hoogleraar Theaterwetenschap Maaike Bleeker spreekt van gevoelens van “treurnis, teleurstelling en boosheid” rondom de sluiting van het theater. Toch ziet zij de logica in het besluit van de faculteit.

“Het theater heeft er enorm aan bijgedragen dat het praktijkonderwijs een plek heeft gekregen aan de universiteit. Die verbinding tussen theorie en praktijk werd 25 jaar geleden nergens anders gemaakt. Er zijn tegenwoordig veel meer theaters en festivals waar studenten praktijkervaring kunnen opdoen. Het theater heeft ons gebracht waar we nu zijn. Daarvoor moet het waardering krijgen. Maar nu moeten we verder.”

Bleeker benadrukt dat praktijkonderwijs ook volgens het faculteitsbestuur een essentieel onderdeel van de opleiding blijft. “Er moet een moment zijn waarop studenten voor het eerst zelf aan de knoppen kunnen zitten. Ze moeten kennis maken met alle facetten van het vakgebied. We gaan nu kijken of dat in Parnassos op eenzelfde niveau kan als in ons eigen theater.”

Houtje touwtje
Kip en Pekel gaan dat niet meer meemaken. Zij hebben hun blik al verlegd naar een nieuwe toekomst, waarschijnlijk buiten de universiteit. Wat zij het meest gaan missen? Pekel: “Ik vond het altijd heel inspirerend om te zien hoe studenten met weinig middelen houtje touwtje elke keer iets heel moois konden maken.” Kip: “Het is een magisch moment wanneer duidelijk wordt dat alle inspanningen uitmonden in een fraaie voorstelling.”

Ze kunnen dan ook vele hoogtepunten noemen. “Twee jaar geleden hadden we hier een internationaal theatersymposium”, herinnert Kip zich. “Het hele gebouw werd daarvoor een week lang gebruikt. Iedereen kon komen kijken en participeren.” Pekel: “UCU-studenten hebben hier met Bryan Reynolds een keer het hele theater in plastic verpakt. Geweldig.”

In dezelfde geest wordt ook het afscheid van de Kromme Nieuwegracht aangepakt, verwacht Bart Dieho. De overgang van Studio T naar Parnassos zal met een theatraal overgangsritueel worden bezegeld. “Reken maar dat dat een spektakel wordt. Dat kun je wel aan ons overlaten. Wij zijn podiumbeesten.”

Willem Pekel is een Facebookpagina over het naderende afscheid van het theater begonnen.

Wat er precies met het pand aan de Kromme Nieuwegracht gaat gebeuren, is nog niet duidelijk. De studieverengingen en medewerkers kunnen er voorlopig blijven zitten.