de mening

De centralisatie neurose

Schaalvergroting en centrale planning leken lange tijd hun beste tijd gehad te hebben, maar bij onze universiteit zijn ze vermomd onder de koosnamen 'Focus' en 'Massa' weer helemaal terug, constateert economisch geograaf Ton van Rietbergen ongerust.

De argumentatie voor centralisatie is van een verbluffende eenvoud: je moet wel mee want iedereen doet het. Zo wijst het Utrechtse college van bestuur bij zijn motivatie voor de vorming van een service centrum ICT onder meer naar Amsterdam. De UvA als lichtend voorbeeld voor het Berkeley aan de Rijn! Als we kijken naar het beeld dat medewerkers van de UvA schetsen over de bij hen uitgevoerde centralisatie, rijzen er echter vragen.

In Folia, het blad van de UvA, stelde psycholoog Denny Borsboom onlangs dat de centralisatie daar tot een regelrechte crisis heeft geleid: 'De ondersteunende diensten op het gebied van ICT, zaalreserveringen, declaratieverwerking en gebouwbeheer functioneren niet meer. Er moeten her en der noodvoorzieningen worden getroffen om de ontstane problemen te repareren'.

Een oud-hoogleraar van de UvA wist mij te melden dat hij tegenwoordig drie weken van te voren toestemming moet vragen om bij zijn voormalige instituut te kunnen parkeren. Vroeger volstond een telefoontje aan de secretaresse. Nu moet alles in drievoud via centraal niveau. In zijn artikel vraagt Borsboom wanhopig om de ondersteunende diensten toch gewoon weer een lokaal gezicht te geven. Immers, als mensen elkaar kennen en zich betrokken voelen, loopt alles soepeler en kan iedereen doen waar hij goed in is, stelt hij overtuigend.

Een frappant voorbeeld van ongevoelige centralisatie maakte ikzelf vorige week mee toen de centrale regelaars mij 12 uur voor een tentamen uit mijn vooraf gereserveerde zaal wilden zetten en me naar de Jaarbeurs verbannen. Een opmerking mijnerzijds werd gepareerd met 'dat zijn praktische zaken en daar gaan we niet over'.

Ook onderzoekers van 'Boston Consulting' dragen het 'shared service centrum' in een recente publicatie ten grave. 'Wat aan de achterkant wordt bespaard gaat er aan de voorkant (lees minder klanten en service) weer af' is hun vernietigende oordeel.

In een e-mail aan mij schrijft Borsboom: 'Ik zou als ik jullie was echt alles doen om centralisatie in Utrecht te verhinderen. Als het eenmaal gebeurd is, zijn bestaande lokale structuren vernietigd en goede medewerkers vertrokken'. Een profetische uitspraak, want in de Utrechtse wandelgangen wordt rondverteld dat de beste ICT-ers hun heil inmiddels elders hebben gezocht, hun collega's gedemoraliseerd achterlatend in een ontmantelde organisatie.

Kortom, zeg niet dat jullie niet gewaarschuwd zijn en laten we nu één front maken tegen ongemotiveerde centralisatie. Uit Oost-Europa weten we immers hoe goed centralisatie werkt.

~Zie voor het artikel van Borsboom het weblog van Ton van Rietbergen op www.ublad.uu.nl/column