Utrechtse studente wint Roosevelt-geschiedenisprijs met scriptie

Utrechtse studente wint Roosevelt-geschiedenisprijs metscriptie

Politieke rappers die de intentie hadden met hun rapscultureel zelfbewustzijn te kweken onder de Afro-Amerikaanse jeugdhebben gefaald in hun opzet. Dat stelde student Gonny Pasaribu eind1999 in haar afstudeerscriptie Amerikanistiek aan de UU, 'Rhytm,Rhyme, and Resistance: Hip Hop Culture and Rap Music inContemporary Black America.' Voor dit werkstuk ontving zij onlangsde tweede prijs van de 'Theodore Roosevelt American History Award';een oorkonde, 500 gulden en een replica van de medaille dieRoosevelt tijdens zijn tweede inauguratie droeg.

Uit een onderzoek van het Amerikaanse opinieblad Newsweek bleekin 1999 dat naast basketballer Michael Jordan,mensenrechtenactivist Jesse Jackson en generaal Colin Powell maarliefst twee rappers een voorbeeldfunctie vervulden voor jongezwarte Amerikanen. De ene, Lauryn Hill, kan nog enigszins politiekactief genoemd worden, maar van de ander, Will Smith, kan datbepaald niet gezegd worden. Hij werd vooral bekend met zijnluchtige, tamelijk nietszeggende raps, met als favorieteonderwerpen vrouwen en het weer.

Voor zowel Hill als Smith geldt dat ze een behoorlijkepopuitstraling hebben, en dat lijkt nu juist datgene te zijn datpolitieke rappers als Public Enemy, Gang Starr en Paris ontberen.Daardoor zijn ze er niet in geslaagd om hun missie, het overbrengenvan het gedachtengoed uit de Black Power-periode, tot een goedeinde te brengen. Dat ligt echter, behalve aan hun uitstraling, ookaan een tweetal meer praktische zaken, stelt Pasaribu, te weten de(te) grote invloed van Amerikaanse platenmaatschappijen en denegatieve publiciteit rond het fenomeen 'gangsta rap'.

Pasaribu constateert in haar scriptie dat de macht van deplatenmaatschappijen zowel positieve als negatieve effectensorteert. Aan de ene kant hebben zij dankzij hun uitgekiendedistributieapparaat de massa-distributie van hip-hopmuziek mogelijkgemaakt. Veel rappers hebben daardoor toegang tot een groot,mondiaal publiek en dat zou dus gemakkelijk kunnen leiden tot eenwereldwijde discussie over de door de rapper aangesnedenmaatschappelijke problemen.

Dat dat niet gebeurt, komt mede doordat diezelfdeplatenmaatschappijen ook verantwoordelijk zijn voor een vergaandevervlakking van de boodschap in de muziek, omdat het commercielebelang altijd voorgaat. Rappers moeten dus constant de afwegingmaken tussen het undergroundcircuit, waar ze hun boodschapvrijelijk aan de wereld kunnen uiten, maar waar die boodschapmisschien nooit gehoord zal worden, en het 'mainstream'circuit,waar hun artistieke vrijheid stevig ingeperkt wordt.

Actualiseren

Naast de vercommercialisering van de muziek waren rappers erechter ook zelf verantwoordelijk voor dat hun boodschap debuitenwereld niet bereikte. In plaats van de boodschap uit de BlackPowertijd te vertalen naar de huidige tijdsgeest, kozen de meestehip-hopartiesten ervoor hun raps te baseren op ideeen dierechtstreeks uit die periode afkomstig waren. Daardoor sloot demuziek onvoldoende aan bij de denkbeelden van de jeugd over muziek.De opkomst van de militante rapgroep Public Enemy bijvoorbeeld kwamin een tijd waarin de meeste hip-hopmuziek reeds aan commercieonderhevig was. De groep was niet in staat haar teksten teactualiseren zonder concessies te doen aan de politieke boodschapvan de muziek.

Een andere factor van betekenis, mede debet aan de feitelijkemislukking van de politieke rap, was de uitwerking van depubliciteitsgolf die de zogenaamde 'gangsta rap' kreeg. Ditsubgenre was en is behalve bij zwarte ook bij blanke jongerenmateloos populair. Het rebelse karakter van de muziek sprakjongeren meteen aan, vaak tot grote zorg van ouders en politici. Deteksten zijn vaak sexistisch van aard en zonder veelmaatschappelijke invloeden. De populariteit van 'Gangsta Rap'leidde ertoe dat platenmaatschappijen voornamelijk in dezehip-hopvorm investeerden, en nauwelijks interesse toonden voorsociaal of politiek bewogen rappers.

Gerben Timmer

Gonny Pasaribu

"Eigenlijk was ik op de middelbare school al bezig metrapmuziek. Eerst voornamelijk voor de muziek zelf, maar later ooksteeds meer voor de politieke boodschap van de rapper." VoorAmerikanistiekstudente Gonny Pasaribu, momenteel onderzoeker voorhet Roosevelt Study Center en de UU, was de onderwerpkeuze voorhaar prijswinnende doctoraalscriptie niet moeilijk.

De Rooseveltprijs wordt elk jaar uitgereikt voor een scriptiedie handelt over een onderdeel van de Amerikaanse geschiedenis.

Pasaribu kwam vooral in contact met politieke rap tijdens eenreis naar de Verenigde Staten. "Het speelt zich voornamelijk af inde 'undergroundscene', maar in de VS is het toch makkelijker om aanrapmuziek te komen die politiek of sociaal getint is. En juist diepolitieke dimensie spreekt me aan."

Een citaat van Guru, Parasibu's favorieterapper:

"Yo, hip hop is a way of life. It aint a fad, it aint atrend. Not for those of us who are true to it. Its reflected in ourslang, in our walk and in our stance, in our dress, and in ourattitude. Hip hop has a history and origin and a set of principles,including rules and regulations that a lot of these new kidsoverlook nowadays. The music itself acts as a safety-valve forsociety. If there was no hip-hop music, there would be much morechaos on the street than we have now. Its our way to releasetension, to let out the frustration that young people face in theworld today. Over the years, hip hop has evolved to represent whatis happening now - the reality of street-life. Rap is the oralexpression of this, the tool, the literature. Hip hop is thelife-style, the philosophy, and even the religion, if I may. Justas jazz has had its own culture, rap music has its own culturewhich we proudly call hip hop. Of all the music and life-style thatis now propagandized by the media and is now exploited by bigbusiness, it will still remain for some of us as the raw essence oflife. Peace." (Guru w/ the Solsonics, 'Hip Hop as a Way of Life',Jazzmatazz Vol. 2 The New Reality, 1995)

Top-3 van politieke rapnummers

Grandmaster Flash & The Furious Five feat. MelleMel, "The Message" (1983)

Pasaribu: "Dit is het allereerste rapnummer dat expliciet gaatover sociale misstanden in de Amerikaanse binnensteden, met namebinnen de Afro-Amerikaanse gemeenschap. De inhoud ervan is vandaagde dag nog steeds van toepassing, zeker als het gaat omdrugsgebruik, werkloosheid, het leven in de projects, etc. VolgensNelson George, auteur van verschillende boeken overAfro-Amerikaanse populaire cultuur (ondermeer van Hip Hop America)heeft dit nummer alle andere songs met een politieke of socialelading benvloed. Het is een echte hip-hop klassieker en wordt nogsteeds vaak gesampled."

Gang Starr, Tonz O Gunz (1994)

Pasaribu: "Dit is een aardig nummer over het gebruik van geweldbinnen de Afro-Amerikaanse gemeenschap. Het begint met een sterkgekozen geluidsfragment van Malcolm X, de bekende Black Nationalistuit de jaren zestig: "If violence is wrong in America, violence iswrong abroad. If its wrong to be violent, defending black women andblack children and black babies and black men, then its wrong forAmerica to draft us and make us violent abroad, in the face of[the] earth." Dit citaat staat eigenlijk haaks op de werkelijkeboodschap in dit nummer (namelijk het vaak onnodige gebruik vangeweld door Afro-Amerikaanse jongeren). Omdat je als luisteraar ophet verkeerde been wordt gezet, komt de boodschap naar mijn meningdes te sterker naar voren."

Boogie Down Productions, "Loves Gonna Get Cha"(1990)

Pasaribu: "Dit is een lang nummer over een jongeman die via eenplaatselijke drugsdealer zelf op het verkeerde pad terechtkomt. Hetgaat van kwaad tot erger; de manier waarop zijn downfall beschrevenwordt, is waarschijnlijk vrij realistisch: het zou bij wijze vanspreken iedere Afro-Amerikaanse jongere kunnen overkomen. Het iseen heel beeldend nummer met een dwingende, zware beat niet zozeerpolitiek geladen, maar wel sociaal-bewust."