Geef bonussen bij valorisatie

Één bericht trok de afgelopen weken in het bijzonder mijn aandacht: “VSNU neemt de compensatie van de loonontwikkeling voor het universitaire personeel niet over uit de CAO onderhandelingen”. Het lijkt er dus op, dat de 'gewone' universitaire medewerker in 2010 en 2011 mogelijk geen loonsverhoging krijgt. Zou een bonus bij het binnenhalen van extern geld geen goed alternatief kunnen zijn?

Het persbericht van de VSNU meldt dat universiteiten door bezuinigingen te weinig geld hebben. Een loonsverhoging gaat tot onvermijdelijke ontslagen leiden. Tja, de universiteit lijkt net een gewoon bedrijf te worden; de nadruk op het inverdienen wordt steeds duidelijker. Het personeel gaat steeds minder verdienen en tegelijkertijd wordt in de topsalarissen niet gematigd.

Het huidige ‘buzzword’ om aan deze academische ellende te ontkomen lijkt valorisatie te zijn. Op zich is daar volgens mij niets mis mee, want in de VS en Canada is dit inverdienen al decennia de normaalste zaak van de wereld. Het is een wonder dat in Nederland met zijn geringe waardering voor academische tradities, pas nu dit aspect zo duidelijk naar voren komt.

Alle verkiezingsprogramma’s met beloftes het hoger onderwijs te verbeteren of met rust te laten ten spijt, ziet onze financiële toekomst er voor de komende kabinetsperiode echter alweer niet rooskleurig uit. We zullen er dus mee moeten leren leven: er moet worden inverdiend –lees gevalorisereerd –.

Zelf zit ik bij een faculteit waar het al een aantal jaren een vereiste is, om een acquisitie te hebben van tenminste 50 procent van de eerste geldstroom voor onderzoek. Jaarlijks wordt de groep of het departement beoordeeld op een combinatie van deze acquisitie en wetenschappelijk output. Ieder jaar krijg je door de faculteit een cijfer toegekend volgens een ‘VSNU-achtige’ evaluatie.

Als je het goed doet, krijg je als onderzoeksgroep een zogenoemde ‘incentive’. In de praktijk houdt dit eigenlijk in, dat je binnen afzienbare tijd waarschijnlijk niet opgeheven wordt. Bedrijfsmatig niets nieuws onder de zon dus. Is het immers in het bedrijfsleven ook niet zo dat als je verlies of geen winst meer maakt, je bedrijf op de fles gaat of afgeslankt wordt?

Past prima in de Hollandse koopliedenmentaliteit, al is het voor een klassieke academicus ‘pur sang’ even slikken. Waar gaat deze vergelijking met het bedrijfsleven nou eigenlijk mank? Juist, de winstdeling! Bij ieder gezond bedrijf krijgen werknemers de gelegenheid om op enigerlei wijze mee te delen in de winst. Nooit zo veel als de baas natuurlijk, want onderscheid moet er wezen, maar genoeg om je verbonden te blijven voelen met het lot van het bedrijf.

Wanneer de universiteit uit noodzaak meer aan valorisatie gaat doen, dan denk ik dat er ook een hier aan gekoppelde beloningsstructuur zou moeten worden geïntroduceerd. Is het immers niet zo dat de huidige onderzoekers, zeg tussen 30 en 45 jaar, in belangrijke mate de toekomstige creativiteit voor valorisatie zullen moeten aandragen. Tegelijkertijd moeten zij het doen met een salaris waarvan je naar moderne maatstaven eigenlijk als alleenverdiener geen gezin met kinderen meer kunt onderhouden.

Het koppelen van bonussen aan valorisatie zou bovendien een elegante manier zijn om diezelfde groep van relatief magerbetaalde academici de gelegenheid te geven ook persoonlijk wat extra’s te verdienen. Wat te denken van bijvoorbeeld 1 procent van het voor de universiteit binnengehaalde geld tot maximaal een maandsalaris van de ‘inverdiener’ per jaar?

Gezien de reeds goede salarissen van hoogleraren en senior-onderzoekers zou het hun misschien wel sieren als zij privé geen gebruik zouden maken van een dergelijke regeling. Hun bonus zou bijvoorbeeld ten goede kunnen komen aan bijvoorbeeld extra congresbezoek(en) van succesvolle AIOs of postdoc’s.

Tags: cao | vsnu

Advertentie