Halbe en Martha
De Amerikaanse filosofe Martha Nussbaum weet volgens directeur Studium Generale Melanie Peters wat mooi en belangrijk is in de academische wereld. Dat kunnen we van de staatssecretaris niet zeggen.
Deze week is Martha Nussbaum in het land, een Amerikaanse hoogleraar en denker over menselijke waarden en over academisch onderwijs. Haar denken past in de lange traditie van Liberal Arts and Science Colleges. Nussbaum brengt de waarde van een brede academische opleiding, van kritische reflectie en het opleiden van studenten tot actief burgerschap, mooi onder woorden, in een taal die ook voor onze tijd relevant is. Lees bijvoorbeeld de Volkskrantrecensie over haar laatste boek. Ze gaat uit van wat er in jonge mensen ontwikkeld moet worden en hoe de kennis die door de eeuwen heen is opgebouwd hen kan vormen. Een inspiratiebron voor het onderwijs en ook voor Studium Generale.
Ook onze staatssecretaris van onderwijs, Halbe Zijlstra, pleit voor breed opleiden en een maatschappelijke gerichtheid in het onderwijs. Maar na lezing van zijn brief aan de kamer bleef ik achter met een leeg gevoel. Kwaliteit van onderwijs en onderzoek met maatschappelijke waarde, natuurlijk is iedereen voor. Het is ook niet dat de minister zijn woorden niet weet te kiezen. De langstudeerderskorting is een vondst. Een langstudeerder wil je niet zijn. Maar hoe lang studeren is te lang? Dat hangt af van waartoe je wil opleiden en daar gaat de nota niet op in.
Selectie aan de poort is ook zo'n afleidingsmanoeuvre. Selectie klinkt als ‘de beste studenten de meeste kansen geven’, maar eindexamencijfers zijn slechte voorspellers. Als je studierendement wil, zou je eigenlijk moeten selecteren op het opleidingsniveau van de ouders. Dat deden ze tot mijn schrik met de bachelors geneeskunde in het Londense ziekenhuis waar ik promoveerde. En met succes, want inderdaad geeft het zelfvertrouwen als je ouders al arts zijn. Maar willen we dat, kastevorming naar professie?
Het inkorten van de studieduur en selectie aan de poort staan volgens mij niet garant voor kwaliteit in het onderwijs of voor valorisatie. Daarvoor is een cultuur nodig en die bereik je niet met ‘macrosturing’ en een paar kreten. Waarom het kabinet in detail ingaat op waardediscussies als winkelsluitingstijden en hoofddoekjes en niet op wat we verwachten van het onderwijs van de meest getalenteerde jonge mensen in een kenniseconomie, begrijp ik niet.
Pas op Prinsjesdag zullen we weten hoe het inkomen van studenten en de hoger onderwijsinstellingen er in de toekomst uit ziet. Vast staat dat we met Halbe nog geen visie hebben en denkers als Martha nodig hebben om te benoemen wat mooi en belangrijk is aan de academische wereld. Volgende week spreekt Ineke Sluiter bij de opening van het academisch jaar van Geesteswetenschappen, zij is zo iemand. Ze roerde zich als classica in het migratiedebat en zet zich in om de waarde van alfawetenschappen naar voren te brengen, Bij Studium Generale hield ze twee jaar geleden een lezing met als titel: De academicus in het maatschappelijk debat. Ik kijk uit naar haar bijdrage van aankomende dinsdag.