Kwaliteit van het diploma hangt af van de student zelf

Remy Balistreri haalde vorige week zijn bachelorbul. Deze week kreeg zijn opleiding Geschiedenis een veeg uit de pan. Vervelend, maar studenten zijn volgens hem allereerst zelf verantwoordelijk voor een geslaagde opleiding. 

Naar het oordeel van de Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO) voldoen 26 van de 212 bachelor- en masteropleidingen in de geesteswetenschappen niet aan het vereiste niveau. Afgelopen week studeerde ik zelf af aan één van die opleidingen: de bachelor geschiedenis aan de Universiteit Utrecht. Boven de nieuwsberichten stonden onheilspellende koppen over mijn zojuist behaalde diploma: 'Veel alfastudies van laag niveau', 'Honderden alfastudenten kregen onterecht hun bul' en 'Veel universitaire studies onder de maat'. Met name bij het beoordelen van de eindwerkstukken ging het volgens NVAO-voorman Anne Flierman mis: veel scripties die met een 6 zijn beoordeeld, hadden eigenlijk een onvoldoende moeten krijgen.

Studentenbelangenbehartigers als het Interstedelijk Studentenoverleg (ISO) grepen direct hun kans om universiteiten te wijzen op hun verantwoordelijkheden. Universiteiten hebben de problemen gecreëerd en dienen deze zo snel mogelijk op te lossen, het liefst zonder dat studenten daar iets van merken.

Deze redenering is te simpel. Niet alleen universiteiten zijn verantwoordelijk voor de geloofwaardigheid van een academisch diploma. Juist studenten zelf dienen er zorg voor te dragen dat zij op een gedegen wijze afstuderen. Dat universiteiten steken laten vallen bij de beoordeling van scripties, ontslaat geen enkele student van de verplichting eigenstandig een kwalitatief hoogstaand eindproduct in te leveren.

Zoals Seneca zei: 'Non scholae sed vitae discimus.' We studeren niet voor een voldoende beoordeling van onze scripties en tentamens, maar voor het verkrijgen van de juiste bagage om later op de arbeidsmarkt overeind te blijven. Wie afstudeert met een mager 6'je is daar hoe dan ook niet in geslaagd.

Tijdens een universitaire opleiding krijgen studenten diverse handvatten aangereikt waarmee naast feitelijke kennis een breder repertoire aan academische vaardigheden kan worden aangeleerd. Er zijn verschillende momenten waarop een eigen expertise kan worden ontwikkeld of, als een student het gevoel heeft dat de studie niet goed loopt, extra begeleiding kan worden gezocht. Het eindwerkstuk is zowel in de bachelor als in de master een ultieme proeve van bekwaamheid. Wie daar een 6 voor haalt, heeft zich er met een jantje-van-leiden van afgemaakt en zou niet in aanmerking moeten kunnen komen voor een academisch diploma.

Het blijft natuurlijk vervelend voor studenten die, net als ik, binnenkort de arbeidsmarkt op moeten, terwijl hun universitaire opleiding en plein public een veeg uit de pan heeft gekregen. Toch hoeven zij niet naar de universiteit te wijzen voor een oplossing van dit probleem. Wie een behoorlijk eindcijfer voor zijn opleiding heeft weten te behalen, hoeft zich per definitie geen zorgen te maken over de geloofwaardigheid van het diploma. Ook de NVAO stelt dat een eindwerkstuk dat beoordeeld is met een 8 in alle gevallen een grondig academisch werk is geweest.

Bovendien hebben studenten in hun opleiding meer manieren om aan te tonen dat zij zich serieus hebben voorbereid op een carrière in hun vakgebied: minoren, bijvakken, verblijf in het buitenland, bestuursjaren, relevante werkervaring en interessante nevenactiviteiten zijn voor potentiële werkgevers vaak een veel betrouwbaarder graadmeter in een sollicitatieprocedure. Voor studenten die niet over dergelijke indicatoren beschikken én met een genade-6'je hun opleiding hebben gehaald, geldt: 'eigen schuld, dikke bult'. Een universitair diploma is niet te koop en net als in het echte leven wordt alleen hard werken beloond.

De ontluikende affaire van de onterechte bullen doet denken aan de perikelen op Hogeschool Inholland in 2010. Studenten bleken daar stelselmatig te zijn gematst bij de beoordeling van toetsen en werkstukken. Toen de eisen werden verscherpt, bleek een gedeelte van de studenten niet in staat aan de nieuwe voorwaarden te voldoen. Zij bleven achter met een enorme studieschuld.

Zo'n vaart zal het in dit geval waarschijnlijk niet lopen (er zijn immers al verbeterplannen geschreven en het aantal onterecht afgestudeerden is naar verhouding veel lager), maar één parallel is duidelijk zichtbaar: zodra een opleiding klaarblijkelijk te gemakkelijk is geweest, wordt er met een vinger gewezen naar de onderwijsinstelling.

Zowel bij Inholland als bij de alfastudies geldt dat wie niet aan de nieuwe voorwaarden kan voldoen, simpelweg niet over de vaardigheden voor een papiertje beschikt. Dat is niet erg; niet iedereen hoeft universitair geschoold te zijn.

In plaats van zich te verschuilen achter universiteiten, dienen studenten zelf het heft in handen te nemen. Garandeer door relevante ervaring en een goed kwalitatief eindproduct de geloofwaardigheid van je diploma. Daar is de universiteit niet verantwoordelijk voor, daar is iedere student zelf verantwoordelijk voor.

Dit artikel is overgenomen uit de Volkskrant van 27 juni.