In deze lezing besteden we aandacht aan de thuisstad van Firapeel! Ons lid Martin de Bruijn, die in 1994 is gepromoveerd op de jurisdictie over onroerend goed in de stad Utrecht in de middeleeuwen, geeft aan de hand van een aantal sprekende voorbeelden een beeld van de activiteiten van vijf Utrechtse kapittels op het gebied van ruimtelijke stadswording. Niet alleen bezaten de kapittels vanouds belangrijke delen van de stad die zij verkavelden en aan derden uitgaven tegen een jaarlijks bedrag, ook bouwden en exploiteerden zij koophallen en bruggen in de stad. Dankzij de zeer goed bewaarde archieven van de kapittels zijn hun bezigheden vanaf de hoge middeleeuwen tot in detail te volgen.
Zo blijkt Hoog Catharijne als geëxploiteerd winkelcentrum al een twaalfde-eeuwse voorganger te hebben gehad in Het Grote Huis aan de Gracht, later De Overstek genaamd. Deze bebouwing is, zij het in herhaaldelijk gewijzigde vorm, nog steeds in het stadsbeeld te herkennen. Het huis, bestaande uit werven, kelder en winkelpanden, werd vanaf 1196 geëxploiteerd door de stad en het kapittel van Sint-Marie tezamen. Noordelijk van het huis bevond zich de Borch- of Sint-Maartensbrug, die oorspronkelijk het kerkelijke en het wereldlijke deel van de stad met elkaar verbond. Vanaf het midden van de dertiende eeuw was de brug voor twee derde eigendom van het Domkapittel en voor één derde van de stad. Stad en kapittel onderhielden en vernieuwden gezamenlijk de brug. Tussen de Borchbrug en Het Grote Huis lag een trap van de straat naar de werf, maar het kapittel van Sint-Marie had geen toestemming van de stad om deze te gebruiken, aangezien het kapittel weigerde mee te betalen aan het onderhoud hiervan. Deze ingewikkelde eigendomssituatie laat zien dat de verstandhouding tussen stad en kapittels niet altijd even goed was.
Deze en nog andere interessante voorbeelden van stedenbouw en exploitatie van vastgoed komen aan bod in de lezing van Martin, waarin we beter bekend raken met ruimtelijke ontwikkeling van middeleeuws Utrecht. Na afloop van de lezing praten we (op eigen kosten) na bij een borrel.
Afbeelding: Reconstructie van de middeleeuwse situatie van Het Grote Huis aan de Gracht, het tegenwoordige Lijnmarkt 2–10, tekening: A.F.E. Kipp.
Datum: donderdagavond 16 mei
Tijd: inloop 19:30 uur, lezing 20:00–21:45 uur
Plaats: zaaltje Lutherse Kerk, Hamburgerstraat 9, Utrecht
Aanmelden: info@firapeel.nl of Postbus 403, 3500 AK Utrecht o.v.v. lezing kapittels
Kosten: student-lid € 4 / lid € 5,50 / niet-lid € 8