Spieken is FRAUDE

Spiekende studenten nemen hun studie én docenten niet echt serieus, vindt Bald de Vries. Het is méér dan vals spelen.

Een collega zat onlangs in de bus op weg terug van een overleg in De Uithof. Achter haar waren twee studenten aan het praten over het tentamen dat zij net hadden afgelegd. Ze waren aan het opscheppen over hoe makkelijk het was om even naar de wc te gaan om op je mobiele telefoon snel nog wat aantekeningen door te nemen. Natuurlijk spitste mijn collega haar oren. Niet dat ze ingreep en zich mengde in het gesprek. Wel vroeg ze zich af of het naïviteit was of bravoure om luidkeels in bus 11 (of was het 12) verslag te doen van de spiektechnieken op tentamens. 

Tja. Spieken. In het Onderwijs- en examenreglement (OER) wordt het woord FRAUDE gebruikt. Als je het hardop uitspreekt klinkt dat toch wat anders dan het bijna aandoenlijk klinkende ‘spieken’. Bijvoorbeeld bij een schriftelijke overhoring Franse woordjes in 3 vwo afkijken bij je buurman. Spieken, zo leert ons de OER, is fraude en verhindert de docent om een juist oordeel te geven over de kennis, inzicht en vaardigheden van een student. En indien het wordt geconstateerd leidt dat in ieder geval tot het ongeldig verklaren van het tentamen en een berisping in Osiris.

DUB had onlangs een rapportage over ‘spieken’. Wat mij opviel is de vanzelfsprekendheid van het spieken ‘als leren geen optie is’. De vraag in de rapportage was niet òf er gespiekt wordt, maar hoe je dat het best kunt doen. En het doornemen van aantekeningen op je mobiele telefoon op de wc is er dus ook één van.

Waar komt deze drang om te spieken vandaan? Er is wellicht een aantal verklaringen te geven, zoals: de opportunistische student die de gelegenheid te baat neemt, de werk- en prestatiedruk die door de omgeving wordt afgedwongen, peer pressure, financiële nood, bsa, honourscertificaat(!). Het komt erop neer dat studenten op deze manier het tentamen en daarmee de studie én docenten niet echt serieus nemen – het is méér dan vals spelen. En ik vraag me af: levert het echt wat op?

De creativiteit die studenten aan de dag leggen om ‘goed voorbereid’ op het tentamen te komen is, gek genoeg wel te waarderen. Maar het is jammer dat ze die creativiteit niet in de studie zelf steken. Het maken van spiekbriefjes is eigenlijk een hele goede manier om je op een tentamen voor te bereiden. Het is toch een vorm van studeren om op een klein kaartje de essentie van een bepaald concept in priegellettertjes met scherp potlood op te pennen. Het kan een thuisopdracht zijn voor het werkgroeponderwijs. Vervolgens moet je de moed hebben die briefjes thuis te laten of als het echt niet anders kan ze mee te nemen maar in je tas te houden als je dat zekerheid geeft. Aantekeningen worden spiekbriefjes wanneer je ze tijdens het tentamen raadpleegt en spieken is frauderen. 

Maar wat moeten wij als docenten? In zekere zin werken we spieken in de hand door vast te houden aan de toetsoervorm: het schriftelijke tentamen ergens in een grote hal. Het ligt dan voor de hand om mee te gaan in de controledrang die zo kenmerkend is voor onze tijd en wantrouwen in plaats van vertrouwen voorop stelt. Cameratoezicht, zoals in Rotterdam, is er een voorbeeld van. Andere opties zijn het vooraf inleveren van mobiele apparatuur, internetvrije zones, gebruik van detectieapparatuur, verbod op toiletbezoek, preventief fouilleren en alle rompslomp die daarbij hoort. Het vereist wellicht wel een aanpassing van de wet die erin voorziet docenten bijzondere opsporingsbevoegdheden te verlenen…  

Deze maatregelen creëren afstand tussen student en docent en een klimaat van achterdocht. Een alternatief is natuurlijk om de toetsvorm aan te passen of een tentamen zo in te richten dat spieken weinig houvast biedt – een openboektentamen maakt spieken feitelijk overbodig. Met de grotere variatie aan toetsvormen is hier al een eerste slag gemaakt. Spieken is van alle tijden en niet alleen studenten maken zich er schuldig aan (afkijken bij andermans werk wordt ook wel eens plagiaat genoemd). Het is daarmee een structureel probleem, maar of repressie de oplossing is?

Criminologisch onderzoek maakt inmiddels duidelijk dat daar geen preventieve werking vanuit gaat. Wat wel werkt is het verhogen van de pakkans en de snelheid van sanctietoepassing. Juist indien we blijven benadrukken dat de studie een gezamenlijk project is dat een volwassen houding vereist en academische integriteit veronderstelt en tegelijkertijd ‘spiekalert’ blijven (met de nodige proportionele maatregelen) kunnen we de groep free riders en profiteurs in toom houden en heterdaadjes wegens schending van vertrouwen direct bestraffen. Spieken is FRAUDE.    

Tags: fraude | tentamen

Advertentie