Stoïcijns tentamen maken

Examenvrees en stress zijn niet bevorderlijk als je net begint aan een tentamen. Johannes ten Hoor heeft een oplossing: De Stoïcijnse methode.
Met de moed in de schoenen en een zwaar hoofd slof ik de trap op naar de tentamenzalen in het Educatorium. Het verbaast mij altijd weer hoe deze trap naar een soort smalle grot leidt met hoge, zwarte muren. In de grot staan luidruchtige, zenuwachtige studenten opeen gepropt. Met moeite werk ik me door de mensenmassa heen naar de volgende trap. Samenvattingen fladderen in het rond, een laatste polemiek over de zienswijze van wetenschapper X ten opzichte van Y wordt door de ijverigste studenten beslecht. Bovenaan de tweede trap ligt een meisje dat is flauwgevallen. Bezweken onder de tentamenstress. Een medestudente besprenkelt haar met water.
Nee, echt vertrouwen dat ik met dit tentamen Geschiedenis van de Wijsbegeerte goed ga scoren heb ik niet. Een tentamen maken vlak voor de paperdeadline van een ander vak is dan ook geen hele gunstige situatie. De argumentatie van mijn paper tolt door mijn hoofd, tezamen met de Ideeën van Plato, de deugden van Aristoteles en het genot van de Epicureërs. Hoe langer ik nadenk, hoe meer ik overtuig raak dat ik enorm ga falen bij dit tentamen. Tot ik ineens een helder idee krijg: de Stoïcijnen. Wat de Stoïcijnen deden, kan ik ook!
De Stoa vormde een stroming binnen de Hellenistische filosofie, ontstaan zo rond het jaar 300 v.Chr. Levende wezens worden volgens de leer van de Stoa gekenmerkt door ‘streving’ of ‘drang’, die wordt ingegeven door goddelijke voorzienigheid. Het levensdoel van de Stoïcijnen is de natuur volgen. Dit houdt in dat mens zijn eigen individuele natuur rationeel afstemt op de alomvattende goddelijke natuur. Het ‘moreel goede’ bestaat voor de Stoïcijnen uit optimale rationaliteit. Daar passen geen emoties bij! Emoties zijn volgens de Stoa symptomen van een ziek karakter, en men dient dan ook te streven naar een toestand waarin men vrij is van emoties, ofwel apatheia: ‘onaangedaan zijn’. Ziedaar de Stoïcijnse therapie tegen tentamenstress.
Het blijkt nog best te werken ook. De angst voor onvoldoendes laat ik varen, het idee dat het een ramp wordt zet ik uit mijn hoofd. Zodoende maak ik in een staat van apatheia mijn tentamen, rond ik los van emoties mijn paper af en ga ik die avond rustig slapen. Als nietig mensje kan ik volgens de Stoïcijnen toch geen invloed uitoefenen op de gebeurtenissen die zich binnen de kosmos voltrekken. Ik niets meer aan de uitslag van mijn tentamen doen, dus rest mij niets dan stille berusting in mijn lot.
Twee weken later krijg ik mijn cijfer terug. Terstond besluit ik dat ik de Stoïcijnse therapie slechts toepas op negatieve emoties en stress, en doe vervolgens een vreugdedansje wegens een ruime voldoende. U ziet maar: de wijsbegeerte is van praktische toepassing op de meest basale terreinen van het leven. Waar zouden we zijn zonder de Stoïcijnen!