Universiteit moet studenten leren luisteren

Niet alleen de publieke omroep moet meer luisteren naar wat er speelt aan de onderkant van de maatschappij, vindt Jan Sinnige. Ook universiteiten moeten de studenten in het onderwijs leren om de dialoog aan te gaan met de zwijgende massa.

Het is een mooie herfstdag als ik de campus van het University College Utrecht betreed. Vroeger fungeerde het als legerbasis, tegenwoordig is het één van de paradepaardjes van de universiteit. De hekken openen zich, een glooiend gazon ligt voor mij. Ik waan mij in een andere wereld dan die van de straat waar ik net vandaan kom. Studenten en docenten spreken Engels, geen Nederlands. Een hek staat om de campus en men is bijna zelfvoorzienend. Studenten kunnen lunchen, ontbijten en dineren zonder een voet buiten de hekken te zetten. Maar wat is de reden dat een universiteit hekken bouwt? Vanuit andere beweegredenen dan die behekkingsdrang van de Amerikaanse roodharige mafklapper, lijkt me toch?

Hekken suggereren een afsluiting van de buitenwereld. Het was Mark Bovens die in een – uitstekend – interview met DUB treffend bezwaar maakte tegen deze ontwikkeling. Hij waarschuwde dat als we niet uitkijken we ons begeven in een academische jetset van internationale types die in hun eigen wereld leven. En hij heeft gelijk: de overwinning van Trump, de Brexit, het Oekraïne-referendum: alle hoogopgeleiden dachten dat het wel goed zou komen. Toen het mis bleek te gaan, voltrok zich onmiddellijk een debat onder academici: hoe konden we zo fout hebben gezeten? Van academici tot publieke omroep gaven wij onszelf de taak meer te luisteren naar de ‘stem van het volk’. Maar hoe doe je dat dan, luisteren?

Want luisteren gaat niet om ingezonden brieven lezen die in het AD of de Telegraaf staan. Als we alleen maar toegeven aan die schreeuwende meerderheid, zal de domheid gaan regeren. Maar ook opinieartikelen lezen in de Volkskrant of oneindig nu.nl refreshen, biedt geen oplossing.  Goed luisteren kan alleen door vragen te stellen.  

Geen suggestieve of gesloten vragen. Nee, open vragen. Over wat de ander beweegt, wat de ander drijft en waarom? Bovens suggereert dat er sprake is van een nieuwe scheidslijn in de samenleving tussen hoog- en laagopgeleid. Ik voeg daar een scheidslijn aan toe: die tussen stilzwijgenden en niet-luisterenden.

En precies hierin heeft de universiteit een cruciale rol: die kan studenten leren te luisteren. Niet door een academisch debat, maar door een volwaardige dialoog. Daarvoor is alleen het zoeken van een bijbaantje in de zorg of bij het buurtcentrum niet genoeg. Het is aan de universiteit om de verbinding te leggen.

Problematisch, want vooralsnog leggen universiteiten alleen verbinding aan de ‘bovenkant.; Terecht noemt Bovens oneindige uitwisselingsprojecten met China, de massale invoering van de Engelse taal en de wildgroei aan honoursprogramma’s een zorgelijke zaak. Want als we kijken naar de ‘onderkant’, dan zoeken we een andere verbinding. Zoals met het ROC aan de Vondellaan, tegenover de Histos-zuipschuit.

Verbinding met de noodopvang voor vluchtelingen aan de Einsteindreef in Overvecht of met de problematiek die een verslavingszorg als Altrecht met zich meebrengt. Niet alleen bij de Universiteit in Utrecht schort het eraan, maar bij elke universiteit. Een projectje af en toe is er, maar op structurele basis ontbreekt het.

De vorm? Die maakt mij niet uit. Een onderzoek naar de geslaagde integratie in Lombok en de stroef lopende integratie op Kanaleneiland, een samenwerkingsproject tussen het Grafisch Lyceum Utrecht en een presentatievaardigheden vak. Of een training conflicthantering die zich niet gesimuleerd voltrekt, maar daadwerkelijk bij de Utrechtse buurtbemiddeling plaatsvindt.

Tussen een alleenstaande man die elke dag zijn muziek snoeihard door de speakers laat galmen en een bijstandsmoeder die haar twee kinderen naarstig in slaap probeert te sussen. Hanteer dan nog maar eens een conflict. Initiatieven als deze zullen de echte dialoog op gang brengen.

En als je als student tijdens die gesprekken goed luistert, ga je begrijpen waarom mensen PVV of Trump stemmen. En oordeel dan niet, vraag dan. En luister, want dan kun je werkelijk begrijpen. Straks moeten we het ook met elkaar rooien, in de samenleving. Waarom niet alvast beginnen?

De trends van nu zorgen ervoor dat de muren om de universiteit steeds hoger worden en studenten alsmaar verder de toren moeten beklimmen om nog over de muur te kijken. Dat tij moet worden gekeerd. De universiteit moet zorgen dat de muren lager worden en de student niet over de muur heen laten kijken, maar andere kant van de muur plaatsen.  

Tags: diploma

Advertentie