Actieve houding verpleegkundige voorkomt burn-out

Aanleiding voor het onderzoek van Betgem was het feit dat desnelle ontwikkelingen in de psychiatrie steeds hogere eisen aanverpleegkundigen stellen. Veelal wordt daarom gedacht dat stress enburn-out vooral voorkomen bij minder goed opgeleide en minderervaren verpleegkundigen. Ook de toegenomen mondigheid vanpatiënten gekoppeld aan hun soms agressieve gedrag wordt vaakals bron van werkstress gezien.

Een studie onder 209 verpleegkundigen in twee niet nadergenoemde Nederlandse psychiatrische centra maakte Betgem echterduidelijk dat de persoonlijkheid van verpleegkundigen met afstandde belangrijkste factor is in het ontwikkelen van burn-out.Deelnemers aan het onderzoek die zich sterk betrokken voelden bijhun patiënten en die veel verantwoordelijkheid voelden voorhun werk, bleken naar verhouding weinig psychische klachten tehebben en gaven bovendien aan dat het werk hen veel persoonlijkevoldoening schonk. Verpleegkundigen die laag scoorden op hetonderdeel 'actief aanpakken van problemen' meldden juist veelwerkstress, zeker als er sprake was van veel alledaagse problemenop het werk. Voor alle deelnemers aan het onderzoek bleek overigensdat de vraag of ervaren stress ook echt leidt tot psychosomatischeklachten en burn-out zeer sterk samenhangt met de ervaren socialesteun. Vooral steun van psychiaters en psychologen en die van dedirecte collega's is in dit verband van belang.

Een opmerkelijk resultaat van het onderzoek was dat deelnemersmet een onbuigzame en weinig flexibele houding tegen de verwachtingin relatief weinig stress bleken te ervaren. Ook mensen die eengrote mate van sociaal wenselijk gedrag en weinig emotiesvertoonden, kwamen goed uit het onderzoek. Volgens Betgem kan deideale mentaliteit voor een psychiatrisch verpleegkundige dan ookworden gekarakteriseerd als: een grote inzet voor patiëntengecombineerd met beheersing van emoties. Wel plaatst hij dekanttekening dat hier waarschijnlijk sprake is vanvermijdingsgedrag dat op langere termijn misschien wel negatieveeffecten kan hebben.

Als praktische implicatie van het onderzoek waarop hij op 24 meiin Utrecht promoveerde, suggereert Betgem dat psychiatrische centrabij de werving van personeel meer moeten letten op depotentiële betrokkenheid van sollicitanten bij hun toekomstigepatiënten. "Het zou wel eens zo kunnen zijn dat de actieve enop het eerste gezicht lastige employé op de lange duureffectiever functioneert en minder vaak ziek is dan afwachtende enpassief ingestelde werknemers die geen kritische vragen stellen,doen wat er gezegd wordt en confrontaties vermijden."

Erik Hardeman