D’Hondt: Universiteit slachtoffer eigen veerkracht

Met die boodschap nam Ed d’Hondt afgelopen vrijdag afscheid als voorzitter van koepelorganisatie VSNU. De bestuurder roemde de veerkracht van de universiteiten, maar wees tevens op de nadelige bijwerking daarvan. “Ondanks forse herschikkingen lijken universiteiten het huidige politieke debat, waarin ze als instituties worden verwaarloosd, tamelijk moeiteloos te overleven. De minister van financiën ontleent daar zelfs zijn argumentatie tegen budgetverruiming aan”, aldus D’Hondt.

De bestuurder hield zijn toehoorders voor dat de universiteiten vandaag de dag 40 duizend studenten meer moeten opleiden voor – naar verhouding – 100 miljoen euro minder dan begin jaren tachtig.

Maar geldgebrek is niet de enige pijn van de VSNU. Tot zijn ongenoegen ziet D’Hondt in de nieuwe conceptwet voor het hoger onderwijs en onderzoek geen duidelijke definitie van wat een universiteit is. “De universiteit heeft trekjes gekregen van een spookschip op de woelige kennisoceaan en lijkt in de Bermudadriehoek van de kenniseconomie te worden verzwolgen”, ronkte hij. “De historische notie van de universiteit als voedingsbodem voor academische vaardigheden, wetenschapsbeoefening en het benutten van kennis lijkt er nauwelijks nog toe te doen.”

Een ontkoppeling van onderwijs en onderzoek vindt D’Hondt gevaarlijk. “De idee van onderwijsuniversiteiten en los daarvan bedreven wetenschapsbeoefening is eerder een ondermijning dan een versterking van onze kennissamenleving”, zei hij. Toch heeft het ministerie van OCW zich volgens hem aan dat idee gewaagd, onder meer door onderzoek en hoger onderwijs bij verschillende bewindslieden onder te brengen. En door de vorming van losse schools binnen instellingen, de versterking van de positie van wetenschapsfinancier NWO en de uitgebreide verantwoordingscultuur, die fnuikend is voor vernieuwende onderwijsactiviteiten.

Dat dit alles nog niet heeft geleid tot grote ongelukken, heeft te maken met het eigenzinnige karakter van de universiteit, dat volgens D’Hondt veel wegheeft van een organisme. “Maar bij al te veel kaalslag kan ook een organisme uitdrogen”, waarschuwde hij.

HOP