Een volwassen huisvesting voor het kinderziekenhuis

Op vrijdag 6 november - bijna drie jaar nadat deeerste spade de grond is ingegaan - werd het nieuwe gebouw van hetWilhelmina Kinderziekenhuis opgeleverd. Nadat de inrichting isvoltooid en het personeel kwartier heeft gemaakt, zal hetziekenhuis - ontworpen door de architecten Molenaar en Hendriks -medio februari operationeel zijn. Op 30 december houdt het nieuweWKZ open huis.

Naast het AZU is een omvangrijk complex verrezen, bestaande uitnegen bouwdelen, dat in de nabije toekomst het kinderziekenhuis zalhuisvesten. Naast vele verbeteringen wat betreft de voorzieningen,is er plaats voor een aantal nieuwe functies, zoals eenkraamafdeling en een afdeling peri-natologie met zorg voor moederen kind. Bovendien zullen ook de Bloedbank Midden Nederland en hetKlinisch Genetisch Centrum Utrecht deel uitmaken van het gebouw. Deligging naast het AZU maakt het mogelijk een aantal faciliteiten tedelen, wat de logistiek en kwaliteit van de zorg ten goede zalkomen.

Op dit moment is het WKZ nog verspreid over verschillendelocaties in de omgeving van de ABC-straat binnen de Utrechtsesingels. Daar werd voor het kinderziekenhuis, dat al sinds 1888 inUtrecht gevestigd is, in de jaren zestig een nieuw `beddenhuis'gerealiseerd. Met een voor die tijd kenmerkenderücksichtslosigkeit werd in de oude binnenstad tussen dekleinschalige monumentale architectuur van woonhuizen een betonnenkolos neergeplant. Evenals het Willem Arntz-huis staat hetziekenhuis hier ondanks zijn niet geringe omvang, verborgen in destad.

Naast de problematische ligging, is de huidige behuizingverouderd en kan het niet meer aan de gewenste standaard van zorgvoldoen. Eén van de grootste problemen is het ruimtegebrekwaar het WKZ al sinds jaar en dag mee te kampen heeft;mogelijkheden tot uitbreiding zijn er niet op deze plek.

Bovendien voldoen ook de inrichting van de verpleegafdelingen ende verblijfsruimten voor zowel het personeel als de bezoekers nietaan de moderne kwaliteitseisen. Er moest dus naar een structureleoplossing worden gezocht. In plaats van te investeren in de oudehuisvesting, heeft het WKZ ervoor gekozen om alleen de zuivermedische voorzieningen te blijven verbeteren. Voor het overige werdonderzoek gedaan en zijn financieën gereserveerd om grondigeverbeteringen metde nieuwbouw op de Uithof mogelijk te maken.

Collage

Het ontwerpen van een ziekenhuis is een complexearchitectonische opgave. Verpleegafdelingen, laboratoria,operatiecentra, poliklinieken en overige diensten moeten aan elkaargekoppeld worden tot een logistiek hoogwaardige eenheid waarinbovendien nog eens tal van omvangrijke technische voorzieningenmoeten zijn opgenomen. Daarnaast is het belangrijk dat eenziekenhuis een aangenaam verblijfsklimaat heeft, voor de mensen dieer werken maar meer nog voor de patiënten en bezoekers.

Voor een kinderziekenhuis zijn deze zaken van een nóggroter belang, want een verblijf in het ziekenhuis is voor kind enouders altijd een ingrijpende gebeurtenis. Uit het gebouw blijktdat de architecten van het Dordrechtse bureau EGM aan hetverblijfsklimaat en de de sfeer in het ziekenhuis veel aandachthebben besteed. Zo kan door de open opzet van het ontwerp vrijweloveral daglicht in het gebouw doordringen en door het uitzicht naarbuiten wordt de oriëntatie binnenin het gebouw bovendienvergemakkelijkt. Voorts zijn alle ruimtes in het gebouw opvallendruim bemeten. Dit geldt zowel voor de patiëntenkamers enontspanningsruimtes als voor bijvoorbeeld de o.k.'s.

Het gebouw is globaal naar functie opgedeeld in negen bouwdelen.Gebogen langs de Universiteitsweg liggen drie bouwdelen totéén geheel geschakeld. In de delen B en C is onder anderede Bloedbank Midden Nederland gevestigd, in deel A liggen op deeerste tot en met de vierde verdieping verpleegafdelingen. Deel Dbevat de hoofdentree met de centrale hal en biedt toegang tot depatiotuin. In deel E heeft een mix van functies een plaats. In dedelen F tot en met J zijn voornamelijk poliklinieken en afdelingenvoor onderzoek en behandeling gevestigd. In het ziekenhuis zijn 53éénpersoonskamers, 20 tweepersoons-, 2 driepersoons- en16 vierpersoonskamers,

Architecten Molenaar en Hendriks hebben zich met het ontwerp vanhet WKZ helemaal laten gaan. "We bouwen als kinderen. Geef een kindtien verschillende materialen en hij gebruikt ze ook alle tien. Enzo hebben wij ook de materialen gekozen: gewoon de materialengidsgepakt en gekozen wat we mooi vonden."

Hoe sympathiek dit ook klinkt, aan de verschijningsvorm van hetgebouw valt daarmee wel iets af te dingen. Het toont zich als eenenorme collage van sterk verschillende bouwdelen die afzonderlijkzeker kwaliteit hebben - met name de geraffineerde vensterverdelingin deel E is de moeite waard - maar die tezamen een onevenwichtigen weinig coherent geheel vormen.

Kindvriendelijk

De zorg die spreekt uit de inrichting van het ziekenhuis isechter ontroerend. Er is goed nagedacht over allerlei kindgerichtevoorzieningen. Zo heeft het WKZ een kindertheatercafé, eenpatiotuin met hagen (West 8) die een prettig buitenverblijf biedtvoor ouders en kinderen, een buitenspeelruimte op het dak en eenziekenhuisschool. Ook op kleinschalig niveau zijn er allerleislimme voorzieningen, zoals een op kinderen afgestelde hoogte vande balies, goedgeplaatste en ruim bemeten vensters en apartsanitair voor iedere kamer.

Er is gekozen voor een rustige, maar niet klinischekleurstelling in het gebouw. Daar is waar het depatiëntenkamers betreft ook weer uitgebreid onderzoek aanvooraf gegaan, onder meer door middel van de inrichting van eentestkamer in het huidige WKZ gebouw. Op grond daarvan zijn allerleikleine ingrepen gedaan die de kamers minder saai maken zonderopdringerig te zijn, zoals een trapsgewijze opbouw van het plafonden een patrijspoort met gekleurd glas in de buitenwand. Venstersdie desgewenst kunnen worden afgesloten met gordijnen, bieden ruimuitzicht op de gangen, omdat blijkt dat kinderen meestal sterkgericht zijn op de komst van familie of een verpleegkundige.

Aan voorzieningen voor de familie van patiënten is eveneensveel zorg besteed. Alle kamers hebben een slaapbank zodat oudersbij hun kind kunnen overnachten. Voor ouders die van ver komen enlanger in Utrecht verblijven is een nieuw Ronald McDonald-huisgerealiseerd (Bosch & Hasslet-architecten) in de directenabijheid van het ziekenhuis. Opvallend is verder de inrichting vanhet restaurant: de ene helft heeft de gebruikelijke GrandCafé-achtige inrichting en in het andere deel heerst, zoals deontwerpers het zelf aanduiden, chaos. Dit is waarschijnlijk deenige plek in het ziekenhuis die geen duidelijk omschreven doelheeft en waar de bezoeker zich even in een niet ordentelijkgeorganiseerde ruimte kan begeven om de krant te lezen of iets tedrinken.

Tot slot hebben de ontwerpers veel werk gemaakt van de centralehal. In deze hoge ruimte die het hart van het ziekenhuis vormt, kanook weer overvloedig daglicht naar binnen stromen. Langs deoostelijke glazen wand hangt een aantal loopbruggen en dewestelijke wand biedt uitzicht op de patiotuin. In het zuidelijkdeel van de hal staat een woud van scheefgeplaatste pijlers die eenhangende tuin ondersteunen. Het betonnen plafond heeft eenconfetti-achtig patroon. Evenmin als elders in het gebouw zijn deontwerpers hier op hun knieën gegaan metnijntjes, teddyberenof Jip en Janneke. Met hun ontwerp apelleren ze aan de fantasie ennieuwsgierigheid van het kind en behoefte aan rust en overzicht vande ouders.

Catja Edens