het torentje

'Laat mond-op-mond achterwege'

"De uitkomst van het Japanse onderzoek is ontnuchterend als je kijkt naar het resultaat van reanimatie. Die uitkomst is voor de hele groep slecht. In het gunstigste geval komt negen procent van de mensen neurologisch goed uit een hartstilstand. Dat is niet verrassend, we weten dat de slaagkans van reanimatiepogingen klein is. Wel opvallend is het verschil in succes dat de wetenschappers constateren bij een verschillende aanpak. De patiënten die ouderwetse gereanimeerd werden, met een combinatie van hartmassage en mond-op-mondbeademing, hadden minder kans goed te overleven dan zij die alleen hartmassage kregen. Van de eerste groep kwam vijf procent zonder neurologische schade eruit, van de tweede groep negen procent. Dat is een indrukwekkend verschil."

Hoe is dat te verklaren?

"Ik heb ooit nog geleerd als reanimatietechniek: drie keer masseren, één keer beademen. Later werd het: één keer beademen, vijftien keer masseren. De inzichten veranderen. Uit het Japanse onderzoek blijkt dat de mond-op-mond beter achterwege kan blijven. Dat wil zeggen, als je alleen bezig bent. Concentreer je dan op de hartmassage: het onderbreken van de massage voor de beademing doet meer kwaad dan goed. Met zijn tweeën is de combinatie wel aan te raden. Ik verwacht dat deze studie grote veranderingen met zich meebrengt in EHBO-cursussen. Het is een goede studie en het beste wat we op dit moment hebben. In de praktijk in het ziekenhuis, waar we met meer mensen en apparatuur zijn, zal het niets veranderen.'

Nu werd in 72 procent van de gevallen uit het onderzoek door niemand ook maar iets ondernomen. Dat is nogal wat.

"Inderdaad, maar dat is een algemeen verschijnsel. Veel mensen staan nog verlamd van schrik als er iemand neer gaat; de drempel om actief te worden is hoog. Ook in Nederland worden verreweg de meeste mensen met een hartstilstand buiten het ziekenhuis niet gereanimeerd. Wat dat betreft is de uitkomst van het onderzoek mooi. Als je niet hoeft te beademen, verlaagt het misschien de drempel om aan reanimatie te beginnen. Het is heel voorstelbaar dat niet iedereen met liefde en plezier mond-op-mondbeademing geeft aan een vreemde. Soms hebben mensen gebraakt, je hebt te maken met loszittende kunstgebitten, het zijn zelden 18-jarige blondines die een hartaanval krijgen."

Wat wordt het nieuwe devies?

"Als iemand in je buurt plots neer gaat, mag je gerust massage op de borstkas geven. Met je handpalmen op elkaar drukken op de plek waarvan jij denkt dat het hart zit. Ook als niet getrainde omstander die nog nooit een cursus EHBO heeft gedaan. Het is altijd beter dan helemaal niets doen, en iedereen kan het. Met een AED-kastje in de buurt is het nog beter dat te gebruiken. Zo'n Automatische Externe Defibrillator met twee peddels hangt tegenwoordig op veel openbare plekken: op Schiphol, in postkantoren, in stadions. Het is vaak herkenbaar aan bordjes met het symbool van een hartje met een bliksemschicht."

Maar dat zijn toch dingen waar alleen professionals mee mogen werken?

"Nee hoor, zelfs een leek kan ze gebruiken. Als je zo'n AED uit de muur trekt, begint het apparaat te praten en vertelt je precies wat je moet doen. Je zet het knopje aan en de rest wijst zich vanzelf. Het zou goed zijn als dat onder leken meer bekend werd. Ik zit in een commissie die onderzoekt of AED's niet nog wijder verspreid moeten worden. Het probleem is dat je ze niet achter slot en grendel wilt zetten, maar je wil ook niet dat kwajongens er voor de lol de poes mee gaan pakken. Hoe dat te voorkomen, daar zijn we nog niet helemaal uit."