het torentje
Een schommelende zeespiegelstijging
"Dit rapport van het klimaatpanel IPCC is al het vierde dat wordt uitgebracht. Begin jaren negentig is de VN ermee begonnen, bij die onderzoeken was ik ook betrokken. In wetenschappelijke kring brengt het dan ook niets nieuws, de meeste wetenschappers zijn al lang overtuigd van het effect van de mens op de klimaatverandering. Het verschil tussen dit rapport en het vorige is niet de voorspelling van de temperatuurstijging, maar de waarschijnlijkheid waarmee de mens verantwoordelijk wordt gehouden voor het versterkte broeikaseffect. Die waarschijnlijkheid is nu veel groter: negentig procent. Dat was voorheen nog zestig. Voor zover mensen buiten de wetenschap nog niet overtuigd waren, zijn ze dat hopelijk nu wel."
Zeer waarschijnlijk, negentig procent waarschijnlijk, het klinkt een beetje als een politiek spelletje. Hoe komt het dat de wetenschappers nu met meer zekerheid de invloed van de mens op het klimaat omschrijven?
"Dit soort onzekerheden zijn lastig te kwantificeren. In het begin waren er maar twee rekenmodellen om de scenario's voor de toekomst mee door te rekenen. De uitkomst van het ene model werd dan de ondergrens, de uitkomst van het tweede de bovengrens. Dat is statistisch niet erg nauwkeurig. Inmiddels hebben we 25 modellen om de scenario's mee door te rekenen, dat levert veel preciezere resultaten."
Toch schommelt in elk geval de zeespiegel in de verschillende voorspellingen nog behoorlijk. Hoe komt dat?
"Het is jammerlijk hoe het IPCC met de zeespiegel is omgegaan. De commissie suggereert in de voorspelling dat de onzekerheid daarover kleiner is geworden, dat we beter weten wat er gaat gebeuren. Daar valt heel wat op af te dingen. Het klimaatpanel heeft namelijk het effect van de versnelde afsmelting van de ijskappen op Groenland en Antarctica niet in zijn berekeningen meegenomen. Terwijl de gletsjers op Groenland aan de oostkant van het eiland zich in hoog tempo terugtrekken en in Antarctica hetzelfde gebeurt in het westen. We weten alleen de oorzaak niet. En als je die niet weet, kun je het effect niet meenemen in een rekenmodel, dat kan alleen als je het mechanisme begrijpt. Het IPCC heeft daarom de stap genomen om dat maar helemaal niet mee te rekenen. Dat is wat mij betreft een stap te ver, want als de ijskappen in het huidige tempo doorsmelten dan kan de zeespiegel wel eens veel meer dan zestig centimeter stijgen. Het KNMI houdt grotere marges aan en bouwt de onzekerheid van Groenland en Antarctica in, door tien centimeter extra stijging mee te rekenen. Het is een beetje nattevingerwerk, maar wel verstandiger dan te doen alsof het probleem niet bestaat.'
Ook is de regionale voorspelling van het hoogwater anders dan de globale. Staat water in de oceaan niet overal even hoog?
"Het waterpeil hangt ook af van de thermische expansie, de uitzetting van het oceaanwater door de temperatuurstijging. De oceaanstromingen spelen ook een rol. Door die factoren is de stijging van het water in het Noord-Atlantische gebied sterker dan het mondiaal gemiddelde. Daarnaast verdeelt smeltend ijs zich niet evenredig over de aarde. Als ijskappen wegsmelten, verandert het zwaartekrachtveld van de aarde. Dat veld bepaalt hoe de waterspiegel over de aarde is verdeeld. Haal je aan de ene kant massa weg, dan komt de zeespiegel aan de andere kant omhoog. Minder ijskap bij Groenland betekent een stijgende zeespiegel bij Antarctica en vice versa. Hoe dat voor Nederland uitpakt, is nog niet gekwantificeerd. De regionale voorspellingen zijn van belang, mensen willen weten wat er in hun achtertuin gebeurt. Gelukkig lijkt er nu een politieke omslag te zijn. Te lang zijn er geen beslissingen genomen,omdat niet zeker genoeg zou zijn dat het de mens was die de klimaatverandering veroorzaakte. Hopelijk is die discussie nu verleden tijd en gaan we er wat aan doen. De wereld is geen laboratorium waar je alle elementen van een proef in de hand hebt en naar believen kunt stopzetten. Negentig procent waarschijnlijkheid is dan meer dan genoeg. Als je het honderd procent zeker weet, ben je te laat."