Intellectuele draaimomenten
Het afscheid van het postmodernisme. Daar gaat het boek De geesteswetenschappelijke carrousel van historicus dr. Ed Jonker over. Hij schrijft dat er eigenlijk al vanaf hun ontstaan in de late 18e eeuw er 'levendig rumoer' is in de geesteswetenschappen. Er zijn voortdurend 'intellectuele draaimomenten'.
De canon-discussie komt dan ook niet uit de lucht vallen, voor Jonker. Er is weer behoefte aan zekerheden, aan morele waarden, aan een gemeenschappelijk verleden. Het relativisme en cynisme van de afgelopen decennia heeft afgedaan, het is tijd voor een ethische wending. Andermaal maakt de carrousel een draai - zeker als je ook de sociale wetenschappen onder dit kopje wilt vatten. Nu nemen we afscheid van het postmodernisme.
Vooral aan universiteiten liep het geloof in 'wetenschappelijke waarheden' de laatste jaren, onder het postmodernistische gesternte, forse deuken op. Maar historici, sociologen of filosofen zijn nu weer op zoek naar waarheden en zingeving. Oude tradities worden weer afgestoft; er moeten bijvoorbeeld weer schoolboekjes komen waarin de historische hoogtepunten nog eens op een rijtje zijn gezet, zodat elke Nederlander er kennis van kan nemen.
Het ethische aan deze draaibeweging is het besef dat onder het postmodernisme alles werd gereduceerd tot constructie of ideologie, waardoor als tegenbeweging tegen dit cynisme een nieuw soort fundamentalisme kon oprukken waarmee we nu lelijk in onze maag zitten. Het antwoord daarop lijkt te luiden: 'Vroeger was alles beter'. De oude concepten zijn wellicht weer zinvol in te zetten, en de geesteswetenschappen zijn daar maar druk mee. Jonker bespreekt in dat kader bijvoorbeeld de studies van de socioloog Bauman over moderniteit en van de filosoof Taylor over het 'cultural liberalism'.
Het boek van Jonker brengt deze heroriƫntering - dit 'herbronnen', zoals hij het noemt - in kaart: hoe zet de eigentijdse wetenschapper de oude bronnen weer in? Wat kan een hernieuwde kennisname van Verlichting, Romantiek, structuralisme of neomarxisme - om enkele voorbeelden te noemen - bijdragen aan actuele discussies over bijvoorbeeld identiteit, beschaving, tolerantie, respect en solidariteit?
E. Jonker. De geesteswetenschappelijke carrousel. Een nieuwe ronde in het debat over wetenschap, cultuur en politiek. Uitg: Amsterdam University Press. Prijs: 22,50 euro
Lets do lunch
In het lunchprogramma van Studium Generale, het Instituut voor Natuurededucatie en het Ublad spreekt vandaag de hydroloog prof.dr.ir. Majid Hassanizadeh over Wereld Waterdag (zie over de VN-werelddagen ook het essay op pp. 22 en 23 in dit blad). Historicus Ed Jonker spreekt volgende week donderdag, 29 maart, over zijn boek 'De geesteswetenschappelijke carrousel'. De 'Let's do lunch'-lezingen zijn steeds van 13 tot 13.45 uur in de Boothzaal van de UB in De Uithof. Zo lang de voorraad strekt zijn er broodjes.