Matching vervalt voor NWO-beurzen

Als een excellente wetenschapper een beurs krijgt van wetenschapsfinancier NWO, dan moet zijn universiteit op dit moment nog een fors bedrag bijleggen. De 'matching' geeft wetenschappelijk succes een scherp kantje. Hoe succesvoller een universiteit is in het verwerven van veni-, vidi- en vici-beurzen voor excellente onderzoekers, des te minder geld blijft er over om naar eigen inzicht te besteden.

Dit was ook een reden waarom de universiteiten zo boos waren over Plasterks plan om 100 miljoen van hun budget weg te sluizen naar NWO. Die 100 miljoen zouden ze namelijk moeten 'matchen', waardoor er feitelijk nog aanzienlijk meer van de eigen begroting zou verdwijnen. Dit bezwaar ondervangt Plasterk nu met zijn onverwachte mededeling dat de 'matchingsverplichting' komt te vervallen.

Onduidelijk is nog hoe de financiering dan rondkomt. Krijgt NWO meer geld voor de veni-, vidi en vici-beurzen? Of moeten universiteiten zelf maar iets verzinnen? De details komen pas op Prinsjesdag naar buiten. In ieder geval maakte Plasterk duidelijk dat hij, alle universitaire kritiek ten spijt, excellentie in de wetenschap een warm hart toedraagt. Hij houdt daarom vast aan de voorgenomen overheveling van geld naar NWO.

De afwijzende reacties op zijn voorstel deed de minister af als het typische gedrag van lobbyisten. “Naast de BOVAG zien we nu ook de VSNU op het Binnenhof verschijnen.” Voor wat het hoger onderwijs betreft is alle paniek wat hem betreft echter voorbarig. “Dat wij geld van het wetenschappelijk onderzoek willen weghalen is echt grote onzin. Wacht u de onderwijsbegroting maar af: geen regering heeft de laatste jaren zoveel geld in onderzoek geïnvesteerd als wij gaan doen.”

In een lofzang op het Angelsaksische systeem roemde de minister de vrijheid die promovendi daar krijgen. "Ook in ons land zou een promovendus zelf een promotor moeten kunnen kiezen." Het geld moet de beste onderzoekers volgen, en niet andersom, want, meent Plasterk, wetenschappers zijn op jonge leeftijd het creatiefst. "De meeste ontdekkingen die Nobelprijzen opleveren zijn gedaan door mensen onder de dertig, en bijna nooit door mensen boven de veertig."

Die jongeren zouden daarom minder last moeten hebben van oude bobo's: Onderzoeksgroepen zouden moeten bestaan uit een groepsleider, en dan verder aio's of tijdelijke postdocs", meende de minister. "Meer hiërarchie is de dood in de pot. De Duitse en Franse hiërarchie, om nog maar te zwijgen van de Zuid-Europese en Russische, heeft in enkele decennia een einde gemaakt aan de dominante positie die Europa in de wetenschap had, en van Europa een wetenschappelijk ontwikkelingsland gemaakt."

Ten slotte maakte Plasterk onomwonden duidelijk dat hij de topsalarissen van universiteitsbestuurders wil inperken. Hij wil dat de Raden van Toezicht zich bij nieuwe benoemingen aan de Balkenende-norm houden. "U wordt benoemd door mij, u werkt met mijn vertrouwen", sprak hij waarschuwend. "Als wij als instellingen in het publieke domein een loopje met die norm nemen, worden we echt volstrekt ongeloofwaardig. Laat daar geen misverstand over bestaan.”

HOP / EH