Minder maar ernstiger geweld tegen gezagsdragers
De media staan bol van berichten over geweld tegen politiemensen, ambulancepersoneel en andere overheidsdienaars. Dit leidt in de samenleving niet alleen tot een roep om snellere en hardere straffen, ook zijn de verwachtingen ten aanzien van de bestrijding van geweld hoog gespannen. Dit is logisch, de impact van dergelijke geweldsincidenten is immers groot, omdat overheidsdienaren hun werk ten dienste van de samenleving verrichten. In geval van politieagenten en politieke bestuurders is de impact extra groot, omdat geweld tegen hen niet alleen de slachtoffers raakt, maar ook het gezag van de overheid aantast. Daardoor komen instituties die voor orde en veiligheid zorgen, onder druk te staan.
Het rapport van de Utrechtse onderzoekers richt zich met name op de regio Utrecht. De conclusies zijn echter gemakkelijk te vertalen naar de landelijke aanpak en preventie van geweld. Die algemene aanpak is in een aantal opzichten té krachtig geworden, stellen de onderzoekers. De aanpak van incidenten die, mede door media-aandacht, in reeksen van incidenten worden geplaatst, is een ‘bestuurlijk project’ geworden. Met een veelheid aan maatregelen en projecten wordt op de problematiek gereageerd. Het gevolg is onder meer dat te hoge verwachtingen worden gewekt en dat het recht wordt overvraagd. Vooral rond de inzet van strafrechtelijke instrumenten (‘sneller en harder straffen’) bestaan overspannen bestuurlijke ambities. De aanpak zou selectiever kunnen, stellen de onderzoekers. Vooral onverwachte en excessieve incidenten zijn problematisch.
In Utrecht zijn veel zaken prima geregeld, zo blijkt uit het rapport. Openbaar bestuur, politie en OM hebben aandacht voor de problematiek. Zo is er een ‘geweldsprotocol’ in het leven geroepen, dat de aanpak van incidenten regelt en door alle betrokken partijen wordt nageleefd. Politiemensen worden binnen hun opleiding getraind in het omgaan met geweld. Ook is er voldoende aandacht voor de begeleiding van slachtoffers en wordt communicatie ingezet om (publieke) aandacht voor de problematiek te vragen.
De onderzoekers hebben evenwel een aantal kritische noten ten aanzien van de Utrechtse aanpak. Zo wordt er wel aandacht besteed aan de korte termijngevolgen van geweldsdelicten voor individuen, maar ontbreekt het aan een langetermijnbegeleiding van slachtoffers. Ook valt er beslist nog wat te verbeteren aan de samenwerking tussen betrokken partijen, in het bijzonder politie, OM en rechterlijke macht. Tevens wijzen de onderzoekers op de verantwoordelijkheid van maatschappelijke partijen, zoals verzekeraars.
Het onderzoek naar geweld tegen gezagsdragers is verricht door een multidisciplinair team van UU-onderzoekers onder aanvoering van Mirko Noordegraaf, hoogleraar Bestuurs- en Organisatiewetenschap. Hij werd daarbij bijgestaan door Francois Kristen, hoogleraar strafrecht en Ivo Giesen, hoogleraar aansprakelijkheidsrecht. Het onderzoek werd gefinancierd door het programma ‘Veilige Publieke Taak’ van het Ministerie van Binnenlandse Zaken.
(Bron: Perscommunicatie faculteit Rebo)