tatort

Anatomie

Een tijdelijke tentoonstelling in het Universiteitsmuseum doet zijn duit in het uitdijende zakje der weetjes. Bodybeeld, 'een reis door het menselijk lichaam'. Aan de hand van de negentiende eeuwse anatomische wasmodellen van Petrus de Koning wordt de interne en externe mens onder de loep genomen.

Vanaf een statig, oud olieverf schilderij kijkt De Koning uit over zijn wasmodellen. Hij heeft zijn rechterhand over zijn borst en in zijn binnenzak gestoken - zoals Napoleon. 1815. Napoleon marcheert in honderd dagen van Elba naar Waterloo. De rest van Europa smeedt een coalitie om hem te stoppen en bij een klein plaatsje in België treffen de machten elkaar. Kanonvuur over en weer. Ledematen vliegen in de rondte. Was Petrus de Kooning (1787 - 1834) daar soms bij? Wat zou dat mooi zijn geweest. Dat hij als 18-jarige 'voorsnijder' zo gegruweld heeft van al het bloedvergieten dat hij besloot zelf wasmodellen te gaan maken, zodat de generatie na hem van alle ellende kon leren. Een wereldverbeteraar.

De werkelijkheid is minder romantisch; De Koning zag wasmodellen op een Italiaanse kermis en bedacht dat zoiets wel van pas kon komen in Nederland. Gelukkig zag hij geen vrouw met een baard.

Het resultaat is nu, bijna twee eeuwen later, nog steeds onaangenaam confronterend. Op Grey's Anatomy ziet het er allemaal toch een stuk discreter uit. Hier ligt een vrouwelijk model ligt op haar rug, met opengevouwen buik. Je ziet de nieren, de milt, de darmen en een soort bruinige, groene ragout er om heen. Als extra special effect kijkt de vrouw zoals haar buik eruit ziet. Ogen wijd opgesperd, haar mond open, alsof ze hardop vloekt. Haar tanden zijn geel.

Wat een treurig stuk vlees is het lichaam toch. Niets geen divine touch. Spiertjes, bloedvaten en vet - vies, gelig vet, dat alles bedekt, dat overal tussenkruipt als drabberige olie. En dan te bedenken dat deze wasmodellen een beeld geven hoe een gezónd lichaam er uit ziet; wat te denken van die 48 procent van de Nederlanders die kampen met overgewicht?

Hoeveel studenten zouden hier uren over heen gebogen hebben gezeten? Met deze modellen zijn generaties geneeskundestudenten opgevoed, tot ver in de twintigste eeuw. Nu is anatomie maar een klein deeltje van geneeskunde, het is de topografie van het lichaam. Als je zes Italiaanse stadstaten kunt aanwijzen betekent dat nog niet dat je snapt hoe de Renaissance zich verspreidde. Maar toch. Er valt veel te leren en je moet ergens beginnen.