Urk wil schedels terug

Schedels van Urkers moeten terug naar Urk, vindt het Comité Urker Schedels. Volgens het comité liggen er schedels in verschillende museumdepots, en horen ze daar niet te zijn. Het Utrechtse Universiteitsmuseum heeft zes schedels in bezit en is niet van plan ze terug te geven.

Nieuws
Uitgave: Uitgave 2
Jaargang: Jaargang 39
on 13/09/2007

De schedels in het Universiteitsmuseum zijn onderdeel van de collectie-Harting, vernoemd naar de Utrechtse bioloog Pieter Harting. Hij deed in 1877 antropologisch onderzoek naar de oorsprong van het Nederlandse ras. Schedels van inwoners van Urk leken hem voor dat onderzoek heel geschikt. Door het isolement van Urk zou het Nederlandse ras daar zuiver bewaard gebleven zijn.

De bioloog Harting kocht de schedels destijds van de Hilversumse arts J.F. van Hengel, die de Urker schedels op het kerkhof verwisselde met drie Hilversumse schedels. Tiemen Roos, historicus en lid van het Urker comité: "De schedels zijn dus gewoon gestolen. Als mensen hun lichaam ter beschikking stellen aan de wetenschap is dat prima, maar deze mensen hebben destijds geen toestemming gegeven."

Lange tijd hebben de schedels deel uitgemaakt van de vaste expositie van het Universiteitsmuseum, maar in 2006 werden ze opgeborgen in het depot. Reden hiervoor was de aangescherpte code voor het tentoonstellen van stoffelijke resten. Op de vraag waarom de schedels niet kunnen worden teruggegeven aan de Urkers, antwoordt museumconservator Reina de Raat: "Deze schedels vertellen het verhaal van de zoektocht naar de nationale identiteit halverwege de negentiende eeuw. Samen met verschillende documenten, zoals de correspondentie tussen de Hilversumse arts en de bioloog Harting, vormt dit een unieke collectie die van historisch wetenschappelijk belang is. Als we de schedels teruggeven worden ze in Urk herbegraven, en dan zijn ze voor altijd weg."

Op 18 september gaan verschillende deskundigen in het Rijksmuseum voor Oudheden in Leiden de discussie aan over het exposeren van stoffelijke resten. De Urker schedels zullen dan als casus dienen. "Ik vind dat een goede zaak, hier moet over gepraat worden", zegt Roos. Ook conservator De Raat ziet de discussie met belangstelling tegemoet: "Er wordt binnen de museumwereld al lange tijd gepraat over de ethiek van het exposeren van menselijke resten. Het is goed dat dat nu eens centraal gebeurt."

MV