Wat staat studenten de komende jaren te wachten?

Als het aan het kabinet ligt, verandert er de komende jaren van alles in het hoger onderwijs. Maar veel van de plannen zijn uitgesteld, of opgeschort. Wat is de stand van zaken? Een overzicht.

In 2010 hield de invloedrijke commissie-Veerman het hoger onderwijs tegen het licht en zag nogal wat tekortkomingen. De uitval is te hoog, de kwaliteit van docenten laat te wensen over, het niveau van het onderzoek daalt en de internationale oriëntatie is gebrekkig, aldus het rapport.

Tijd voor actie dus, vindt ook het kabinet. De maatregelen die het in het regeerakkoord aankondigde, zullen het hoger onderwijs de komende jaren ingrijpend veranderen. Maar het gebrek aan draagvlak in de Eerste Kamer gooit roet in het eten. Het afschaffen van de basisbeurs werd deze week een jaar uitgesteld, net als de versobering van de ov-studentkaart. Dus wie krijgt nu waar mee te maken? Een overzicht van de aangekondigde maatregelen, voor wie door de bomen het bos niet meer ziet.

2014: vóór 1 mei aanmelden

Vanaf 2014 moeten scholieren zich vóór 1 mei aanmelden bij de bacheloropleiding van hun keuze. Door de vroege aanmelddatum is er tijd voor ‘matchingsactiviteiten’, waar aspirant-studenten verplicht aan mee moeten doen. Ze krijgen een advies of de gekozen studie wel bij hen past. Zo niet, dan mogen ze nog switchen naar een andere opleiding aan dezelfde instelling. Wie naar een andere hogeschool of universiteit wil, kan alleen maar hopen op de goede wil van die instelling.

Om de keuze iets makkelijker te maken, moeten alle opleidingen vanaf 2014 in hun wervingsfolders informatie geven over het aantal contacturen, de baankansen van afgestudeerden en de uitval onder eerstejaars.

2014: doorstroommaster verdwijnt, maar eigenlijk niet

Vanaf september 2014 verdwijnt de ‘doorstroommaster’ uit de wet. Dan mogen masteropleidingen al hun studenten selecteren, zelfs die van hun eigen bacheloropleidingen. Maar onderwijsminister Bussemaker wil niet dat er studenten buiten de boot vallen. Als groepen afgestudeerden bij geen enkele master worden toegelaten, kan zij universiteiten en hogescholen verplichten hen zonder nadere eisen toegang te geven.

2015: basisbeurs moet verdwijnen

Minister Bussemaker was ooit van plan de basisbeurs per 2014 af te schaffen voor bachelor- en masterstudenten. Maar onder tijdsdruk besloot ze eerst bachelorstudenten al een jaartje uitstel te geven en gisteravond moest ze onder druk van de Tweede Kamer ook het leenstelsel voor masterstudenten opschorten. Studenten die in september 2015 aan hun bachelor óf master beginnen, krijgen als het aan de minister ligt dus geen basisbeurs meer en moeten gaan lenen bij DUO.

De aanvullende beurs voor studenten uit armere gezinnen blijft wel bestaan. In het plan dat gisteravond door de Tweede Kamer werd afgeschoten, kregen studenten met weigerachtige of onvindbare ouders geen aanvullende beurs meer. Maar het is afwachten wat er gaat gebeuren nu Bussemaker is teruggestuurd naar de tekentafel.

2015: selectie aan de poort voor mbo’ers

Voor ongeveer vijf procent van de mbo’ers wordt het moeilijker om naar het hoger onderwijs te gaan. Zij moeten eerst een selectietraject doorlopen en eventueel hun kennis bijspijkeren. Oorspronkelijk was het plan om per 2014 grote groepen mbo’ers de automatische toegang tot het hbo te ontzeggen. Maar toen bleek dat dit eigenlijk niet nodig was paste Bussemaker haar plan aan, waardoor het een jaar moest worden uitgesteld. 

2017: een soberder ov-studentenkaart

Onderwijsminister Bussemaker wil rond de vierhonderd miljoen bezuinigen op de ov-studentenkaart. Alle studenten - ook de huidige - krijgen vanaf 2017 een ‘ov-arrangement’ in plaats van een kaart waarmee ze vrij kunnen reizen in het weekend of door de week.

Aanvankelijk wilde ze dat per 2016 doen, maar de Tweede Kamer wil invoering van een leenstelsel en versobering van de ov-studentenkaart als één geheel bekijken. Om de Kamer tegemoet te komen zegt Bussemaker het contract met de vervoersmaatschappijen dus niet op tot er meer duidelijkheid is over het leenstelsel. 

Hoe het arrangement er precies uit gaat zien, is nog niet bekend. Staatssecretaris Mansveld van Infrastructuur bekijkt meerdere opties.

Deze maatregelen zijn nog niet allemaal goedgekeurd door het parlement. Het kabinet krijgt ook na het uitstel van deze week nog een harde dobber aan het afschaffen van de basisbeurs. Ook de onderhandelingen met vervoersmaatschappijen over de ov-studentenkaart verlopen moeizaam. Bovendien heeft het debacle van de langstudeerboete laten zien dat niets zo veranderlijk is als de Nederlandse politiek.