‘De laveloze student is uit de tijd’

De mentoren meldden zich afgelopen zaterdag bij megabioscoop CineMec in Leidsche Rijn voor een heus alcoholcollege. “Wie in deze zaal heeft nog nooit alcohol gedronken?” In de bomvolle bioscoopzaal van meer dan vijfhonderd aanstaande UIT-mentoren steken toch twee studenten moedig hun hand op. “Ze zijn er toch nog, dat valt me mee”, zegt spreker Daan Keiman van het Trimbos Instituut.

Volgende vraag: “En wie in de zaal is weleens vergeten hoe hij thuis is gekomen na een avond stappen?” Meer dan driekwart van de aanwezigen in de zaal steekt zijn hand op. “Wij komen niet het evangelie verspreiden dat je nooit een biertje of wijntje mag drinken”, zegt Keiman. “Maar we willen jullie vandaag bewust maken van wat alcohol met je lijf doet, en ook hoe scholieren met alcohol omgaan. Dat is totaal anders dan toen jullie gingen studeren.” 

Kentering
De universiteit probeert alcoholmisbruik tijdens de UIT steeds meer tegen te gaan. Aan goede intenties ligt het niet: de organisatie van de UIT heeft een streng alcohol- en drugsbeleid opgesteld en er liggen bovendien duidelijke afspraken met studentenverenigingen: aandringen op alcoholgebruik en spelletjes met alcohol zijn uit den boze. Rector Bert van de Zwaan heeft zelfs openlijk gepleit voor complete nuchterheid van alle bestuurs- en commissieleden tijdens de intro. En nu is er dus ook nog het college over alcohol en drugs van het Trimbos Instituut en Jellinek Utrecht. 

Lex Lemmers, de tweede spreker van het college, ziet sinds ‘een jaar of vijf’ een kentering in het gedrag rondom alcohol door studenten, en zeker door eerstejaars. “Alcoholmisbruik krijgt steeds meer aandacht, het staat op de agenda van studentenverenigingen en ook gemeentes zijn er actief mee aan de slag.” De exacte oorzaak kan hij niet precies benoemen, maar de excessen in Groningen, samen met de veranderende leeftijdslimiet voor alcohol van 16 naar 18 jaar, hebben zeker invloed gehad. “Studeren is tegenwoordig ook gewoon heel duur. Door de toegenomen prestatiedruk lijken studenten braver geworden.” 

Lemmers voegt toe: “De studentenpopulatie verandert ook in een rap tempo. Er zijn steeds meer studenten van niet-Westerse afkomst, die juist zeer negatief staan ten opzichte van alcohol, laat staan ten opzichte van drankmisbruik. Het beeld van de laveloze student die zich een coma zuipt, is aan het veranderen.”

Weinig ervaring
De zaal is stil als Daan Keiman en Lex Lemmers van het Trimbos uitleggen waarom mannen nou eigenlijk minder snel dronken worden dan vrouwen. Nog stiller wordt het als Lemmers een grafiekje laat zien met het gebruik van alcohol door 16-, 17-, en 18-jarigen. Dit is in de afgelopen jaren aanzienlijk gedaald, mede onder invloed van de veranderende wetgeving. “Steeds meer scholieren hebben bij aanvang van hun studie weinig tot geen ervaring met alcohol”, zegt Lemmers. “Wees daar bewust van als je je mentorgroep alcohol aanbiedt, of als je eerstejaars ineens flink ziet drinken. Gevaarlijke incidenten komen vooral voor bij de onervaren drinkers, die tijdens de UIT plotseling los gaan.” 

Volgens Myrtel Catshoek, woordvoerder van de Utrechtse UIT, is er dit jaar veel belangstelling voor 18-min groepjes, speciaal voor studenten die jonger zijn dan 18 jaar. “Zij mogen bijvoorbeeld niet binnen in de Woo, omdat daar een strikte leeftijdsgrens van 18 jaar geldt. Maar het is wel prettig dat dit dan ook voor de hele groep geldt.” Ook het programma van de UIT is de laatste jaren gericht op minder alcoholgebruik, aldus Myrtel. “De activiteiten zijn bedoeld om de stad, en medestudenten beter te leren kennen. We selecteren mentoren die sociaal zijn, die rekening houden met iedereen, en die hun groep naar verschillende plekken meenemen.”

Nieuw is dit jaar dat drankjes met een promillage van 2,0, zoals Radler, wel zijn toegestaan. Sterke drank of mixjes zijn daarentegen streng verboden. 18-minners die zich laveloos zuipen worden volgens Myrtel meteen verwijderd. “Hun UIT-bandje wordt doorgeknipt en ze mogen niet meer meedoen met activiteiten.” Deze sanctie geldt ook voor studenten die alcohol aan minderjarigen doorspelen.

Ook meerderjarige studenten die te dronken zijn, mogen niet meer bij een activiteit aanwezig zijn. Het bestuur van de UIT drinkt sowieso niet, of heel weinig, voegt ze nog toe. “Hetzelfde geldt voor studentenverenigingen, daar hebben altijd een aantal mensen nuchterdienst.” 

Ook Lukas Brand, preses van studentenvereniging Biton, blijft tijdens de UIT zelf nuchter. “Er liggen al een aantal jaar afspraken met de studentenverenigingen en het universiteitsbestuur over gebruik van alcohol. Ook binnen onze vereniging is het een groot goed om misbruik zoveel mogelijk te beperken.” De directe oproep van de rector aan universiteitsbesturen om nuchter te blijven tijdens de UIT vond hij ‘interessant’. “Ik neem zeker mijn verantwoordelijkheid, het is belangrijk dat er sowieso altijd mensen aanwezig zijn die nuchter zijn.” 

Braaf praatje
Het alcoholcollege eindigt met een luid applaus voor de spontane sprekers. ASW-studenten Nadine en Nikkie hadden vooraf zo hun bedenkingen bij de happening van het Trimbos Instituut. “Daar gaan we weer, dacht ik, zo’n braaf verplicht praatje over alcohol. Alsof het ook maar iets zou uitmaken.” Maar na afloop moesten ze hun mening toch bijstellen. “Wij hebben als mentoren een voorbeeldfunctie, dat is een eye-opener. Ik ga bij het eerste rondje gewoon wat fris bestellen.”