Antropologiestudenten maken seksuele voorlichting leuker en inclusiever

De eerste week na de lancering van hun website was hectisch. Hun vernieuwende voorlichtingsplatform FckYeah.nl zorgde voor de nodige reuring. Nu, twee weken later, zijn UU-studenten Amber (24) en Nikita (22) weer geland. Het runnen van de website naast hun dagelijkse activiteiten is de volgende uitdaging. “Maar waar een wil is, is een weg”, aldus Nikita. Want dat dit slechts het begin is, daar zijn de twee wel over uit.

Zijn jullie de Otis en Maeve van de Universiteit Utrecht?
Amber: “Ha,ha, nee dat zijn we niet. Hoewel we in het begin wel voornamelijk met medestudenten van de Universiteit Utrecht hebben gesproken. In die zin misschien dus wel. Het grappige is dat de Netflixserie Sex Education uitkwam op het moment dat wij al met het idee voor een site rondliepen. Het had dus geen invloed op ons besluit. Het is gaandeweg misschien wel een inspiratiebron geworden. Dat kan ik niet ontkennen.”

Jullie waren ontevreden over jullie eigen seksuele voorlichting. Wat mankeerde eraan?
Amber: “Onze seksuele voorlichting op school was nogal eenzijdig. De nadruk lag op standaard onderwerpen, zoals penetratie, zwangerschap en soa’s. Als je die plaatjes van soa’s ziet, denk je wel twee keer na voordat je aan seks begint. Ik dacht: ‘Wat is dit? Heb ik iets gemist? Hoe kan dit leuk zijn?’ Pas toen we op de universiteit gingen praten met vrienden over seks, kwamen we erachter dat er nog zoveel meer is. Toen werd het leuk. Dat gunden we meer mensen. We vonden dat het anders moest.”

Nikita: “Wat mij opviel, is dat seksuele voorlichting vooral ging over seks tussen mannen en vrouwen en dat het niet ging over seksueel plezier. Wij wilden daar aandacht aan besteden. Hoe heb je plezier in seks en welke vormen van seks zijn er?”

Verbaast het jullie dat de seksuele voorlichting anno 2022 nog zo belabberd is?
Nikita: “Het blijft lastig. Er is een wisselwerking tussen het beleid dat de overheid opstelt, het lespakket waar scholen voor kiezen en de voorlichting die ouders willen dat hun kind krijgt. Dat zorgt gewoon voor ingewikkelde situaties. De keuzes die dan worden gemaakt, leiden tot een onvolledig beeld. FckYeah.nl hoeft geen ouders te informeren. Ook hoeven wij geen rekening te houden met een directeur van een school. Wij kunnen zeggen: dit mist, dit moet erin. Jongeren kunnen naar onze site gaan, onafhankelijk van al die andere partijen, en zelf kiezen waarover ze meer willen weten.”

Hoe zit het eigenlijk met die ouders? Spelen zij ook niet een rol hierin?
Amber: “Seksuele voorlichting is best een spannend onderwerp. Sommige ouders weten goed hoe ze daarmee om moeten gaan en praten redelijk gemakkelijk met hun kinderen over menstruatie, verliefd worden of seks. Andere ouders doen dit liever niet. En er zijn natuurlijk ook genoeg jongeren die het heel ongemakkelijk vinden om hier met hun ouders over te praten. Ik zelf denk dat het belangrijk is dat er thuis de ruimte is om over dit soort onderwerpen te praten. Maar als je ervan uitgaat dat onze seksuele voorlichting al matig was, hoe weinig hebben mensen die ouder zijn dan ons dan over dit onderwerp meegekregen van thuis.”

Waren jullie zelf nieuwsgierig naar bepaalde onderwerpen?
Amber: “Het was niet dat we specifieke onderwerpen wilden bespreken. Ons eigen seksleven was niet de drijfveer. Het moest alleen positiever en inclusiever. Er wordt veel aangeboden, maar het is allemaal van elkaar gescheiden. Neem de programma’s Spuiten en Slikken of Emma’s Peepshow. Zij leggen de nadruk op een aspect, namelijk seksuele handelingen. Andere kanalen bespreken weer alleen de technische kant van het verhaal. De website Sense (website over seks, liefde en relaties, red.) bijvoorbeeld, heeft inmiddels een metamorfose ondergaan, maar was tot voor kort een vrij ongezellige pagina om te bezoeken.“

Nikita: “Met behulp van illustraties, social media-posts en persoonlijke interviews proberen wij het leuker en toegankelijker te maken. Wij vinden de Sekszusjes (Krista en Marcelle Arriëns, red.) ook heel leuk. Zij brengen onderwerpen die met seks te maken hebben op een hele persoonlijke, kwetsbare en humoristische manier. Maar het verschil is dat FckYeah breder gaat en de ervaringen deelt van heel veel verschillende mensen. Uiteindelijk is het vooral belangrijk dat seksuele voorlichting in vele vormen bestaat, zodat iedereen een vorm kan vinden die bij hen past.”

Een website voor jongeren vanaf 12 jaar over seksualiteit, gender en het lichaam. Dat is best lastig. Heeft die leeftijdsgrens nog invloed op wat jullie wel en niet behandelen?
Amber: “Ja, we maken wel een duidelijk onderscheid tussen de interviews met persoonlijke ervaringen en de informatie van deskundigen. Ook is de site zo ingericht dat niet alles direct voor handen is. Naar sommige onderwerpen moet je zoeken. Dat hebben we bewust gedaan. We willen voorkomen dat een bezoeker geconfronteerd wordt met iets waar diegene misschien nog niet aan toe is. Dat werkt tot nu toe goed.”

Is het moeilijk om jongeren te laten vertellen over hun persoonlijke ervaringen?
Amber: “Dat valt eigenlijk reuze mee. Het zijn wel vaker vrouwen die ons benaderen. Vooral in het begin, voor de lancering van de website, waren het voornamelijk vrouwen en personen uit de lhbtiq+ gemeenschap die naar ons toekwamen. Dat zag je ook terug in de onderwerpen die werden aangekaart. Die gingen vooral over seksueel plezier en niet-heteroseksuele seks. We hebben echt ons best moeten doen om andere mensen te bereiken. Vooral het vinden en aanspreken van heteroseksuele mannen kostte wat moeite. Maar het is gelukt. Steeds meer heteroseksuele mannen weten ons te vinden. De komende maand heb ik zelfs twee interviews staan met heteroseksuele mannen.”

Waar zou dat aan liggen?
Amber: “Seksuele voorlichting en veel beelden die je in de media ziet, zijn nog steeds heteronormatief (de overtuiging of aanname dat heteroseksualiteit de standaard is, red.) en gericht op het plezier van de man. Mensen die daar niet onder vallen, denken meer na over welke vorm van seksualiteit bij hen past en gaan daarnaar op zoek. Voor heteroseksuele mannen lijkt de noodzaak minder groot.”

Nikita: “Maar ook voor hetero cismannen (een cisgender of cisseksueel is iemand van wie de genderidentiteit overeenkomt met het geboortegeslacht, red.) is er nog een slag te slaan. Zo is porno misschien een manier waarop mensen een beeld krijgen van wat seks is, maar dat betekent niet dat dat het juiste beeld is of het leukste. De website gaat daarom over veel meer dan alleen seks. Hoe het is om schaamhaar of de baard in de keel te krijgen, komen ook voorbij. Dat soort onderwerpen zijn natuurlijk juist interessant voor jonge mannen.”

Wat zijn eigenlijk de meest populaire onderwerpen van nu?
Amber: “Een van de hot topics van het moment is toch wel ‘consent’, het vragen om toestemming. Wat is consent, hoe ga je daarmee om en wanneer vraag je ernaar? We kregen zelfs zoveel binnen dat we moesten zeggen: oké, we hebben het nu iets te veel over consent. Het illustreert wel hoe belangrijk het onderwerp is. Daarnaast was er tijdens de lockdownperiodes wat meer aandacht voor sexting. Misschien omdat het ingewikkelder was om fysiek bij elkaar te komen. Ik moet daar wel aan toevoegen dat veel studenten en scholieren zich inmiddels niet meer zo aan de coronamaatregelen houden, wanneer het gaat om daten enzo. Daar krijgen we dan ook niet veel vragen over.”

Is er voor jullie zelf ook een wereld opengegaan?
Nikita: “Wat voor mij persoonlijk een openbaring was, was de diversiteit aan persoonlijke ervaringen. Door de interviews krijgen we daar een mooi beeld van. Dat is wel heel fijn. Zo is er bijvoorbeeld het gebruik van voornaamwoorden. Vraag je, wanneer je iemand ontmoet, naar het voornaamwoord waarmee deze persoon aangesproken wilt worden? Dat is een onderwerp waar ik nu, dankzij de website, over nadenk.”

Amber: “Daar sluit ik me bij aan. Ik denk dat ik van de persoonlijke verhalen het meeste leer. Als mens ga je snel uit van je eigen ervaring en die stel je centraal. Door te luisteren naar hoe anderen iets ervaren, leer je over wat mensen ‘normaal’ vinden en over hoe dingen overkomen op anderen. Ik ben niet direct anders gaan kijken naar mijn eigen seksleven, omdat veel onderwerpen niet over seks gaan. Ook hebben ze niet altijd betrekking op mijzelf, maar op mijn omgeving en hoe ik met andere mensen omga.”   

Zijn jullie nu zelf experts?
Amber: “Ha,ha, nou nee.”

Nikita: “Ha, dat is een te groot woord. Ik leer continu bij. Dat wel. Dat er ineens een soa opduikt, waarvan ik nog nooit heb gehoord of dat mensen mailen: kijk eens naar dit onderwerp. Dat is leuk. Dingen die gaandeweg duidelijk worden. Dat is ook wat we willen bewerkstelligen met onze website. Praat met elkaar, ontdek en leer ervan.”