Bachelorstudent als goedkoop alternatief voor een advocaat

Elke week fietst Barbara naar Utrechtshulp, een Utrechtse vrijwilligersorganisatie waar studenten Rechtsgeleerdheid en Psychologie samenwerken om mensen bij juridische conflicten of vragen bij te staan.
Ben jij een ‘goedkoop’ alternatief voor een ‘echte’ advocaat?
    “Dat klopt, als zaakbehandelaar begeleid ik mensen die een juridisch conflict hebben, maar die geen honderden euro’s willen of kunnen uitgeven aan een advocaat. Ik geef ze advies of ondersteuning; ik leg bijvoorbeeld aan een werknemer uit hoe hij een probleem met zijn baas kan aanpakken, of ik help een kleine organisatie om haar algemene voorwaarden op te stellen.”
Komen er ook studenten langs met juridische problemen?
    “Ja, studenten hebben regelmatig geschillen met hun huurbaas, de universiteit, hogeschool of met DUO. Denk bijvoorbeeld aan problemen met tentamenregelingen of studiefinanciering. Zelf hebben ze meestal relatief weinig geld en verstand van de wet, dus komen ze bij ons.
“Eerst vertelt de cliënt me wat er aan de hand is, waarna ik met mijn collega die ook student is, een adviesbrief opstel. Daarin beschrijven we de situatie en welke mogelijkheden de cliënt nu heeft. We geven aan wat ons de meest handige volgende stap lijkt, bijvoorbeeld een ‘dreigende’ brief naar de tegenpartij sturen. Zo’n brief kunnen wij dan voor cliënten schrijven.”
Wat als zo’n dreigende brief geen effect heeft, komt er dan een rechtszaak?
    “Als de cliënt daar baat bij heeft, kan dat. Dat is mij nog nooit overgekomen, maar veel andere van Utrechtshulp wel.”
Schrijf je die officiële stukken, zoals adviesbrieven en dagvaardingen, samen met een gediplomeerd jurist?
    “Nee, dat doe ik samen met een andere student. Wel kan ik advies krijgen bij de commissie zaakbehandeling. Daarin zitten Rechtenstudenten die al een poosje werken bij Utrechtshulp. In noodgevallen trek ik aan de bel bij de Raad van Advies, daar zitten ervaren en afgestudeerde oud-leden van Utrechtshulp in. Maar in principe voer ik het werk zelfstandig uit, die vrijheid vind ik prettig.”
Maar wat gebeurt er als je een juridische fout maakt? Je blijft toch student…
    “Meestal zijn de juridische vraagstukken waarmee ik te maken krijg niet heel ingewikkeld. Ik kan alle relevante informatie vinden, in bijvoorbeeld oude studieboeken, wettenbundels en een online juridische database. Bovendien gaan mijn brieven heus niet zonder controle de deur uit. Alle brieven worden nagekeken door de commissie, en echt belangrijke documenten zoals dagvaardingen gaan langs de Raad van Advies. Zelfstandigheid hoeft niet onverantwoordelijk te zijn.”
Als een zaak een rechtszaak wordt, verdedig je dan je cliënt ook, zoals een echte advocaat?
    “Je gaat met de cliënt mee naar de zitting als vertegenwoordiger, om de zaak mondeling toe te lichten. Dus ja. Het kan handig zijn voor de cliënt om iemand bij zich te hebben die meer juridische kennis heeft.”
Is dat wel legaal, iemand in de rechtszaal vertegenwoordigen terwijl je geen diploma hebt?
    “Wel zolang de cliënt niet verplicht is om een advocaat in te schakelen, bijvoorbeeld wanneer de zaak binnen het kanton- of bestuursrecht valt. Dan mag hij iedereen meenemen die hij wil. Maar valt een zaak daar buiten, dan moet hij een gediplomeerde jurist inhuren, bijvoorbeeld bij strafrechtelijke zaken.”

Waarom doe je dit werk?
“Ik wil later advocaat worden. Via, via hoorde ik over de Utrechtshulp en ben er in september komen werken, omdat ik praktijkervaring wilde opdoen naast mijn studie. Tijdens colleges krijg je die niet. Hier leer ik stukken opstellen, wat een groot deel van het dagelijks werk is. En je leert hoe je cliënten benadert. Wil je een ander laten begrijpen wat zijn positie is, dan kan je hem niet overspoelen met vaktermen. Je moet juridische taal vertalen naar taal die voor iedereen te begrijpen is.”

Wat heb je aan de theoretische kennis die je tijdens je studie hebt opgedaan?
“Een vrijwilligersvereniging wilde haar leden uitbetalen voor werkzaamheden en vroeg ons hoe ze dat het beste konden doen. Van te voren was ik best gespannen over het gesprek. Je denkt dat je als student nog weinig verstand van zaken hebt, maar eenmaal bezig vertaalde ik de theorie automatisch naar de praktijk. Ik begreep de zaak en de cliënten waren onder de indruk. Ik besefte: na 4 jaar studeren weet je stiekem al veel meer dan je denkt.”

Weetjes over: werken bij Utrechtshulp
Welke banen biedt Utrechtshulp studenten?
Naast de functie zaakbehandelaar kan je als student ook ervaring opdoen door lid te worden van een commissies (bijvoorbeeld fondsenwerving, communicatie en beleidsondersteuning) of van het vierkoppig bestuur.
Welke eisen stelt Utrechtshulp aan vrijwilligers?
Je moet minstens derdejaars bachelorstudent zijn of masterstudent rechten of psychologie zijn; studenten psychologie kunnen aan de slag als ‘mediators’. Verder wordt van je verwacht dat je minimaal 4 uur per week, en minstens een jaar lang, bij Utrechtshulp wil werken.