Biertje, feestje, studie: burn-out
Een burn-out voordat je de arbeidsmarkt betreedt? Het is tegenwoordig geen uitzondering meer onder studenten. “Ik had te veel hooi op mijn vork genomen.”
Studeren, sporten, borrels, bijbaantjes, feesten. De agenda’s van studenten staan bol met alles wat het studentenleven te bieden heeft. Niet iedereen kan al die ballen in de lucht houden. Alissa Panis (21), derdejaars student Onderwijskunde is daar een voorbeeld van.
Afgelopen jaar nam Alissa een parttime functie in het bestuur van haar studievereniging, maar moest deze vroegtijdig afbreken. “Ik had veel te veel hooi op mijn vork genomen”, zegt Alissa. “Ik volgde mijn vakken, was druk met mijn vereniging en alle leuke dingen die daarbij komen kijken.”
Ze wist dit heel lang te combineren, totdat ze in maart merkte dat het haar allemaal te veel werd: “Ik lag nachten te piekeren en was constant moe. Tijdens mijn verjaardag barstte ik spontaan in huilen uit toen iedereen voor mij begon te zingen. Ik was veel te gevoelig voor alle prikkels. Dat was ook het moment dat we allemaal beseften dat het echt niet goed met mij ging. Ik besloot naar mijn ouders te gaan om wat rust te nemen, maar eenmaal in de stilte voelde ik me alleen maar slechter.”
Het dieptepunt was heftig, zegt ze. “Ik herkende mezelf niet meer en had geen idee wat er met me aan de hand was. Ik stelde miljoenen vragen aan mijn ouders over mezelf en de wereld om me heen. Daarbij ontstond er een angst voor mijn vriendinnen en buitenstaanders.” Alissa stopte met haar studie en had maanden nodig om te herstellen. “Zo’n periode is ontzettend eenzaam, het voelt alsof niemand je begrijpt.”
Studentenleven: het ideale recept voor een burn-out?
Een burn-out komt dus niet alleen voor bij overwerkte kantoorslaven van over de veertig, ook bij studenten ligt een burn-out op de loer. Dit risico blijkt het grootst bij geneeskundestudenten: bijna 18 procent van de co-assistenten voldoet aan de criteria van een (beginnende) burn-out . Uit peilingen van de Landelijke Studenten Vakbond blijkt ook dat bijna de helft van alle studenten kampt met klachten als druk, stress, vermoeidheid en depressie.
Volgens Janske School, studentpsycholoog van de Universiteit Utrecht leggen veel studenten zichzelf een (té) grote druk op: “Studenten vinden dat ze in allerlei clubjes moeten en overal aan mee moeten doen. Deze houding past perfect in deze tijd, maar zorgt wel voor overvolle weekagenda’s. Daarnaast kunnen studenten zich constant met elkaar vergelijken via de sociale media, dat maakt de druk alleen maar groter.”
Wat de laatste jaren ook meespeelt, zijn de veranderingen in de studiefinanciering. Veel studenten willen hun studie snel afronden om grote schulden te voorkomen. Alissa: “Het is een extra schep bovenop de bestaande druk die studenten nu al ervaren. Ik kan me voorstellen dat dit leidt tot meer psychische klachten.” Tegelijkertijd willen veel studenten een goede start maken op de krappe arbeidsmarkt: ze stortten zich massaal in stages, bestuursjaren en extra curriculaire activiteiten om zo een streepje voor te hebben op hun concurrentie.
School weet niet of dit leidt tot meer burn-outs onder studenten. “De studentenpsycholoog bestaat al heel lang en dat is niet voor niets; psychische klachten zijn van alle tijden. Bovendien bevinden studenten zich in een turbulente levensfase.”
Gestrest, gestrester, gestrestst
Hoewel iedereen wel eens gestrest is, raakt niet iedereen overspannen en krijgt ook niet iedereen een burn-out. De termen ‘stress’, 'overspannenheid' en 'burn-out' worden vaak door elkaar gebruikt. Dat is niet terecht, er is wel degelijk een verschil tussen de drie, zowel in duur als in de ernst van de klachten.
Wie langer dan drie maanden onder stevige stress leeft, kan overspannen raken. Je krijgt dan last van emotieschommelingen, een opgejaagd gevoel en je voelt je 24/7 gestresst. Als je niks met deze klachten doet, kan een burn-out ontstaan. Vaak worden je klachten geleidelijk sterker, totdat je 'ineens' uitgeput in een ravijn stort. Dit laatste gebeurt meestal als je vakantie hebt, of rust neemt. School: “Bij een burn-out zijn de klachten al langer dan zes maanden aan de gang en zijn mensen ook niet echt meer in staat om te werken of, in het geval van studenten, te studeren.”
Hulp vanuit de universiteit
Ook voor student Esmee Gommans (20) was een avondje bijslapen niet meer voldoende. Na een jaar van voltijds studeren, een parttime bestuursfunctie en twee dagen per week werken, werd het haar afgelopen zomer allemaal te veel. Toen ze aan de slag ging als animatiemedewerker op een camping stortte ze volledig in; ze kon zich nergens meer toe zetten en besloot om vroegtijdig naar huis te gaan.
De klachten die dit met zich meebracht, belemmerde haar functioneren waardoor Esmee nu een jaar uitloopt met haar studie. Ze ontdekte dat er veel ondersteuning mogelijk is vanuit de universiteit: “Ik ging langs bij de studentendecaan die mij precies uitlegde op welke regeling ik aanspraak kon maken.” Dankzij een medische verklaring kreeg Esmee financiële ondersteuning voor de maanden die ze uitloopt. Via haar decaan deed ze een aanvraag voor extra herkansingen. Esmee: “Ik mail ook regelmatig een update over hoe het met mij gaat. Het is fijn dat iemand vanuit de universiteit een oogje in het zeil houdt.”
Zoals de decaan kan helpen bij praktische zaken, kan een studieadviseur helpen bij het vaststellen van je (studie)programma. De studieadviseur kijkt samen met jou naar een haalbaar en passend alternatief, zegt Esmee. “Ik heb gekeken welke vakken noodzakelijk waren om te doen, en welke ik dit jaar kon laten varen. Dat maakt dit jaar een stuk rustiger.”
Levenslessen
Alissa en Esmee voelen zich weer een stuk beter, maar daar hebben ze beide hard voor gewerkt. Alissa: “Ik volgde cognitieve gedragstherapie en hield een dagboek bij van mijn activiteiten. In deze tijd heb ik heel veel aan mijn hondje gehad, met hem heb ik veel wandelingen gemaakt die mij weer een beetje terug naar mezelf brachten.” Esmee: “Ik sliep ontzettend veel en maakte lange nachten om mijn oververmoeidheid de baas te worden. Om er weer bovenop te komen, begon ik ook aan een cursus mindfullness. Dit leerde me anders naar de wereld te kijken: ik ervaar nu bijvoorbeeld minder stress als ik door een chaotische supermarkt loop.”
Alissa: “Dit was de slechtste maar tegelijktijd ook de beste tijd uit mijn leven. Ik heb geleerd om nee te zeggen en beter aan mezelf te denken. Ik voel me nu een stuk zelfverzekerder.” Alissa maakt geen lange dagen meer met allerlei (bestuurs-)verplichtingen, maar kiest zelf aan welke sociale activiteiten ze deel wilt nemen. “Ik voel me weer mezelf, en dat ik echt een fijn gevoel”, zegt ze stralend.
Op de vraag wat ze andere studenten mee zou willen geven over deze periode antwoordt Alissa vastbesloten: “Vergelijk jezelf nooit met anderen; iedereen is uniek. Blijf bij jezelf en kijk naar activiteiten waar jij energie uit haalt. Doe geen dingen die anderen van je verwachten maar denk goed na of je er zelf echt gelukkig van wordt. Niks móet in het leven!”
Heb ik een burn-out?
Herkenbaar het verhaal van Alissa en Esmee? Om meer inzicht te krijgen in wat er werkelijk met je speelt, raadt de studentenpsycholoog aan om, als eerste stap, je klachten bij te houden. Welke klachten heb je? Hoeveel last ervaar je hiervan
Daarnaast gaat een burn-out vaak gepaard met lichamelijk klachten. Herken je je in een groot aantal van de onderstaande symptomen? Dan is het raadzaam om aan de bel te trekken:
-Oververmoeidheid/ uitputting
-Spierpijn, rug-, nek- en gewrichtspijn
-Moeite met ontspannen/ onrust
-Maag- of darmklachten
-Toegenomen prikkelbaarheid
-Cynisme en het gevoel geestelijk afgestompt te zijn
Of er daadwerkelijk sprak is van een burn-out kan worden vastgesteld door een professional. Voor professionele hulp bij studie- en/of persoonlijke problemen, kun je bij de studentenpsycholoog terecht.