Brandweerman onderzoekt haalbaarheid internetverbod

Voor zijn scriptie voor de master Nederlands Recht greep brandweerman Michiel Rhoen (43) terug naar een oude liefde. Hij onderzocht of illegale downloaders van internet mogen worden geschopt.Als de sirenes die elke eerste maandag van de maand getest worden een keer echt afgaan, is er een redelijke kans dat Michiel Rhoen (43) ze heeft aangezet. Lang, lang geleden besloot de brandweerofficier om voor zijn werk als beleidsmedewerker een rechtendiploma in deeltijd te gaan halen. Rhoen: “Bijna 8 jaar later heb ik nu mijn diploma. Terwijl ik het niet meer nodig heb, omdat ik geen beleidsmedewerker meer ben, maar specialist brandpreventie. Als ik piketdienst heb voor mijn tweede functie als adviseur gevaarlijke stoffen, raas ik af en toe met gierende banden en loeiende sirene langs ’s heren wegen om mensen uit de penarie te helpen. Wat is er nu mooier dan dat? Ik ambieer geen carrièreswitch, maar dat kan niemand geloven. Waarom zou ik anders zo lang studeren?”Rhoens scriptie voor de master Nederlands Recht heeft helemaal niets met het brandweerwerk te maken. Voor het onderwerp greep hij terug naar een oude liefde van hem: internet. Omdat hij zich verbaasde over het bannen van illegale downloaders van het internet, legde hij de toelaatbaarheid daarvan onder de loep. Niet onverdienstelijk. Niet alleen is zijn scriptie beloond met een 9, maar het wordt ook uitgegeven als boek in de serie Best of the best van de universiteit en eindigde op de (gedeelde) tweede plaats van de Internetscriptieprijs.Three strikes, you’re out! is de titel van je scriptie. Wat moeten we ons daarbij voorstellen?“Three strikes, you’re out is een van de manieren om te pogen auteursrechtschendingen op internet, zoals illegaal downloaden, aan banden te leggen. Het principe houdt in dat iemand eerst een aantal waarschuwingen krijgt en vervolgens een tijd van het internet mag worden gegooid als hij blijft doorgaan met de auteursrechtinbreuken. Een aantal Europese landen heeft in de wet vastgelegd dat dit kan. Ik heb onderzocht of dat het Europees Hof voor de Rechten van de Mens, het EHRM, hiermee akkoord zou gaan. Zou deze straf worden opgelegd, dan wordt namelijk iemands vrijheid van meningsuiting beknot.”Er zijn dus nog nooit zaken geweest waarin werd doorgeprocedeerd tot het EHRM?“In Ierland en Groot-Brittannië is de maatregel ingevoerd, maar is er niet veel mee gedaan. Het enige land dat er echt werk van heeft gemaakt, is Frankrijk. Daar geldt de maatregel sinds 2009. De vorige president is getrouwd met een hijgzangeresje en heeft zich enorm ingespannen om de three strikes-wet doorgevoerd te krijgen. Er is een overheidsorgaan voor opgetuigd met een budget van 12 miljoen euro per jaar en 50 medewerkers. Het enige dat ze hebben gedaan, is een miljoen mailtjes sturen, verder zijn drie personen vervolgd van wie er één een boete van 150 euro heeft gekregen. Het is nooit tot een daadwerkelijke verbanning van het internet gekomen. Dat zij er met de pet naar hebben gegooid, was mijn redding. Was er namelijk een verbanning gekomen en had die persoon doorgeprocedeerd, dan zou het EHRM een oordeel geveld hebben en zou mijn onderzoek plotsklaps overbodig zijn geworden.”Wat zou het EHRM volgens jou zeggen als ze toch moeten oordelen over een internetban?"Lange tijd waren massamedia – kranten, televisie, radio – asymmetrisch: mensen konden alleen ontvangen, niet zenden. Met de komst van internet kwam er een massamedium bij met symmetrie tussen de zender en de ontvanger. Iedereen kon opeens deelnemen aan het maatschappelijk debat, waardoor een democratische cultuur ontstond. Zowel informatie zenden als ontvangen zijn in het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) opgenomen onder het grondrecht vrijheid van meningsuiting.”“De bandbreedte van internet nam alsmaar toe en dat leidde tot veel meer mogelijkheden op het gebied van bijvoorbeeld het uitwisselen van bestanden en streamen van audio en video. Daardoor werd wel massaal een grondrecht geschonden, namelijk het recht op eigendom. Auteursrechten op bijvoorbeeld video, muziek en afbeeldingen zijn altijd eigendom van iemand, doorgaans de uitgever. Auteursrechten zijn een groot goed. Het zijn prikkels om bijvoorbeeld nieuwe boeken, muziek en films te produceren en daarmee de cultuur te verrijken.“Ik heb mezelf afgevraagd of dat je iemand die inbreuk pleegt op het auteursrecht mag afsluiten van internet, gekeken naar de consequentie dat dan ook zijn of haar vrijheid van meningsuiting wordt ingeperkt. Aan de hand van eerdere uitspraken van het EHRM heb ik onderzocht hoe je beide grondrechten tegen elkaar moet afwegen.”En je conclusie is?“Voor het EHRM weegt uitingsvrijheid heel zwaar. Nationale rechtbanken in Engeland en Duitsland hebben daarnaast onafhankelijk van elkaar gesteld dat er voor internettoegang geen echt alternatief meer bestaat. Niet alleen vanwege die democratische cultuur die erdoor is ontstaan, maar ook omdat mensen via internet aan het maatschappelijk leven deelnemen, hun bankzaken regelen en de krant lezen. De kans is groot dat het EHRM er net zo over denkt.“Volgens het EVRM mag er een sanctie volgen op een inbreuk op eigendomsrechten, en dus op auteursrechten. Maar die sanctie moet wel proportioneel zijn. Dat bleek het belangrijkste argument te zijn bij de vraag of een internetban toelaatbaar is: staat het afsluiten van internet in verhouding tot het schenden van het auteursrecht?“Er is een uitspraak geweest van het Hof van Justitie van de Europese Unie waarin wordt gesteld dat het schadebedrag van een auteursrechtschending gelijk is aan de winst die bijvoorbeeld de platenmaatschappij of filmproducent misloopt. Trek je de kosten van de detailhandel of iTunes eraf, dan zullen er doorgaans een paar kwartjes gederfde winst overblijven. De schade door het illegaal downloaden of streamen is dus minimaal, terwijl de gevolgen van het afsluiten van internet disproportioneel groot zijn. Mijn conclusie is dus dat het EHRM three strikes, you’re out zal verwerpen.”Hoe komt een brandweerofficier op het idee om over zo’n onderwerp te schrijven?“Als student Technische Natuurkunde had ik als één van de eerste in Nederland al een e-mailadres. Dat was in 1992. De ontwikkelingen rondom internet ben ik altijd met veel interesse blijven volgen. De laatste jaren baarde het me zorgen dat de uitingsvrijheid op internet een enorme slag kreeg, ook bijvoorbeeld op het vlak van haat zaaien. Er wordt in mijn ogen nogal makkelijk vanuit gegaan dat je de uitingsvrijheid voor personen kunt beperken. Van three strikes vroeg ik me af: dit kan toch niet zomaar? En het blijkt dus inderdaad van niet.”Ben je nog tegen obstakels aangelopen tijdens het schrijven van je scriptie?“Het enige was dat ik vreesde dat er een zaak voor het EHRM zou komen waardoor mijn scriptie een beetje overbodig zou worden. Om die reden ben ik al gaan schrijven terwijl ik ook nog een aantal vakken moest afmaken. In combinatie met het feit dat ik ook nog gewoon werkte, heeft het daardoor negen maanden geduurd voordat ‘ie af was. Verder ging het hele proces uiterst soepel. Na elk hoofdstuk dat ik opstuurde, zei mijn begeleider: ‘bravo, ga zo door’. De enige feedback die ik zou krijgen, was op de dag dat ik naar de universiteit moest komen om ook mijn cijfer te horen. Toen moest ik echter vanwege die asbestellende in Kanaleneiland naar het crisiscentrum van de brandweer om daar een inschatting te maken van de ernst van de situatie. De feedback heb ik later per e-mail gekregen.”Hoe kijk je terug op de afgelopen 8 jaar?“Het was zwaar en kostte veel tijd. Heel veel tijd. Vraag dat mijn vriendin maar, ha, ha. Elke week ging ik één avond naar college en moest ik nog zo’n 6 tot 10 uur per week studeren. Maar het was het allemaal dubbel en dwars waard, het is fantastisch om nieuwe dingen te leren.”