Braziliaanse demonstranten vinden geen gehoor bij uitzinnige Nederlanders
Pierre van Hooijdonk en Aron Winter verzorgen een voetbalclinic voor kinderen. De nieuwe metrolijn in Salvador kent maar één halte: stadion. Marjolein van den Bergh, alumna van Bestuurs- & Organisatiewetenschap, is na een jaar terug in Brazilië en beschrijft voor DUB de aanloop naar de eerste wedstrijd van Oranje.
Hossende Brazilianen of grillige protesten. Een jaar na mijn afstudeeronderzoek in Brazilië, ben ik er teruggekeerd voor het WK. Juni vorig jaar moest ik nog rennen voor traangasbommen en rubberen kogels, afgevuurd door de militaire politie om de demonstranten uiteen te drijven. De protesten wierpen een schaduw over de Confederations Cup en maakten dat er weer werd gediscussieerd over de organisatie van dergelijke mega sport-evenementen. Ik ben erg benieuwd hoe het daadwerkelijke WK, waar vorig jaar al zo uitgebreid over werd gespeculeerd, zal verlopen.
Maandag 10 juni
Op maandag 10 juni kom ik aan in Salvador, de eerste speelstad van Oranje. Ik logeer bij de familie van Lara, een Braziliaans meisje met wie ik bevriend ben geraakt in São Paulo. De Braziliaanse bevolking kent veel verschillende achtergronden: oude kolonisators, inheemse indianen, Europese en Aziatische immigranten en Afrikaanse slaven. Iedere Braziliaan heeft andere voorvaders, of is een bonte mix van alles. De voorouders van Lara zijn Spaans. Veel verhitte voetbaldiscussies levert dat echter niet op: de 85-jarige oma van Lara koopt liever een goed boek dan dat ze haar geld uitgeeft aan voetbalkaarten.
Na een Braziliaanse lunch met een Spaans tintje verken ik het centrum van Salvador. Bijna lachwekkend is het grote aantal bouwvakkers dat aan het werk is op straat. Snel worden er nog stoepen geasfalteerd, muren geschilderd en grasveldjes en bloemenperkjes aangelegd. De FIFA Fanzone wordt opgebouwd en een stuk of tien mannen zijn nodig om het zeil met alle sponsers recht te trekken zodat de sterke zeewind er niet mee aan de haal gaat.
Het aller grappigst zijn misschien nog wel de stoeptegels met een randje die worden aangelegd voor de blinden. De stoepen in Salvador zitten vol kuilen en bulten en het kleine stukje spoor dat is aangelegd rondom de FIFA Fanzone lijkt niet veel zoden aan de dijk te zetten. Lara kan er alleen maar om lachen. Daar sta je dan als blinde, houden de stoeptegels ineens op. Ook als het gaat over de metro in Salvador kunnen de inwoners slechts hun schouders ophalen en zuchten.
Ruim veertien jaar geleden is men begonnen met de aanleg van de metro, inmiddels is er slechts zeven kilometer metrolijn af. De metro heeft dan ook nog nooit gewerkt, tot nu toe. Tijdens de ´fase experimental´ mogen mensen met een voetbalkaartje gratis gebruik maken van de metro, die alleen bij de halte ´stadion´ stopt. Dat president Dilma Rousseff recht in de camera kijkt wanneer ze oreert dat de Copa écht voor de Brazilianen is, lijkt in Salvador dan ook meer op een slechte grap.
Donderdag 12 juni
Op 12 juni zit samen met ongeveer 70 Nederlanders bij het event van More2Win, een sociale onderneming opgericht door Nederlander Tim van Dooren. Bezoekers kunnen bij More2Win een dag de wereld buiten het stadion ontdekken en daarmee bijdragen aan maatschappelijke projecten die zich richten op educatieve en sportieve ontwikkeling van kinderen en jongeren. More2Win heeft een capoeiraschool geselecteerd die actief is in Salvador en daar kinderen van de straat houdt en ze stimuleert Engelse les te volgen.
Binnen het originele concept van More2Win worden de Nederlandse bezoekers uitgenodigd op locatie om een middag het project te volgen. De opbrengst gaat vervolgens naar het project. Helaas is dat voor dit evenement niet gelukt en in plaats daarvan is iedereen uitgenodigd in een restaurant. De Nederlandse gasten mogen zich hier tegoed doen aan de lokale keuken en een capoeira-show bekijken.
Ik word uit het publiek geplukt om me op de capoeira-vloer te begeven en probeer zo goed mogelijk mee te doen met de soepele Brazilianen. Slechts een andere Nederlandse waaghals waagt zich op de vloer. De aanwezige Oranje supporters blijven voornamelijk aan tafel zitten. Ze luisteren naar een kort praatje en applaudisseren voor de capoeiraschool om zich daarna snel weer te focussen op het begin van de openingswedstrijd. Komt het door de taalbarrière of omdat het bier hier vrij geschonken wordt, ik weet het niet. De capoeiraschool vertrekt en groen en geel geklede Brazilianen komen het restaurant binnen om op één van de schermen de wedstrijd te kijken. Dan klinkt het fluitsignaal in de Arena de São Paulo. Het WK is echt van start gegaan.
Vrijdag 13 juni
Een dag later speelt Nederland haar eerste wedstrijd. Voordat de oranje-gekte losbarst, mag ik aanwezig zijn bij de KNVB World Coaches Clinic. Dit is een internationaal en maatschappelijk programma van de voetbalbond, dat bestaat sinds 1997.
Het programma was oorspronkelijk gericht op het opleiden van coaches en het uitwisselen van teams wereldwijd. Tijdens deze uitwisseling bleek dat coaches met veel meer zaken te maken krijgen dan het leren pasen van een bal. Kinderen kampen met problemen als HIV/Aids, geweld en drugsgebruik.
Om coaches meer grip te geven op deze problematiek, is er een coach manual opgesteld met daarin life skills programma. Coaches worden hiermee meer bewust van de rol die ze hebben: als voorbeeld, als vertrouwenspersoon of als klokkenluider wanneer een situatie uit de hand dreigt te lopen. Kinderen uit de wijk São Gonçalo zijn uitgenodigd om deel te nemen aan een World Coaches Clinic.
Minstens net zo populair voel ik me, want alle nieuwsgierige kinderen komen me vragen hoe ik heet, of alle Nederlanders blauwe ogen hebben en of je in Nederland ook ´novelas´ hebt voor kinderen (populaire en zoetsappige Zuid-Amerikaanse soaps). De kinderen die aan de training deelnemen doen hun best en worden af en toe bemoedigend toegesproken door Pierre van Hooijdonk.
Moeders Cristina en Janusa vinden het leuk dat deze workshop georganiseerd wordt in hun wijk. Hun kinderen zijn al lid van de lokale voetbalclub, vandaar dat ze zijn uitgenodigd voor deze clinic. Wanneer de clinic voorbij is nemen de Nederlanders en de Brazilianen afscheid van elkaar. Het is tijd om naar het stadion te gaan. De Brazilianen wensen ons succes en roepen dat ze hopen dat we winnen.
Over de wedstrijd die volgt, hoef ik niet veel meer te schrijven. Wat een feest. Daar konden de tropische buien in Salvador en het 11-jarige jongetje dat telefoons probeerde te stelen, niet tegenop. Het handjevol demonstranten dat aandacht vraagt voor de slechte gezondheidszorg en het onderwijs in Brazilie, krijgen een knikje of een schouderklopje. Zij hebben aan de uitzinnige Nederlanders niet het juiste publiek. Want die hebben zojuist de voormalig wereldkampioen verslagen.