Burgemeester Jan van Zanen maakt zich sterk voor studenten
Jan van Zanen besteedt als burgemeester bovengemiddeld veel tijd aan studenten. Hij maakt zich sterk voor hen zolang ze rekening houden met de rest van de Utrechters. En wie regels overtreedt, wordt streng aangepakt.
Slechts de helft van de aanwezige studenten kent burgemeester Jan van Zanen. Dat blijkt wel tijdens de bijeenkomst Utrecht Collegetour van vorige week, georganiseerd door studentenorganisatie Vidius. Weinig studenten waren naar de trouwzaal van het stadhuis gekomen om kennis te maken met de burgemeester.
Toch besteedt de sinds 1 januari aangetreden burgervader naar eigen zeggen bovengemiddeld veel tijd aan studenten. “Utrecht is van de vier grote steden de stad met gemiddeld de jongste inwoners”, zegt hij niet zonder trots. “Wij hebben zo’n 70.000 studenten; van universiteit, hbo en mbo. Zij horen er echt bij en dat mag je ook laten zien."
"Wie nu in Utrecht studeert, is straks ambassadeur van de stad”, vertelt hij eerder op de dag in een interview met DUB. In zijn lijst van nevenactiviteiten worden heel veel studentenorganisaties genoemd. Zo zit hij onder meer in verschillende comité's van aanbeveling, zoals voor het lustrum van UVSV, het Veterinair Dispuut van Veritas, de studievereniging Helix en het Nederlands Studenten Kamerorkest.
Studenten hebben ook relatief veel met de burgemeester te maken. Als een vereniging een evenement in de stad wil organiseren, geeft de burgemeester daar wel of geen vergunning voor af. Ook is hij verantwoordelijk voor het toezichthouden op het alcoholgebruik bij studentenbijeenkomsten.
“Studenten maken de stad dynamisch. Dat is mooi. Ik sta heel welwillend tegenover studentenverenigingen die een sponsorloop of een lustrum willen organiseren. Maar het moet wel hanteerbaar blijven. Als een club denkt tot diep in de ochtend keihard Abba-muziek te kunnen draaien, grijp ik wel in. Maar over het algemeen is het mijn indruk dat studentenverenigingen bewust zijn van hun verantwoordelijkheid en hun leden manen rustig aan te doen als ze midden in de nacht de straat op gaan.”
Spanningen tussen studenten en andere Utrechters
Jan van Zanen is burgemeester van alle Utrechters en dat is niet altijd even makkelijk. Studenten hebben vaak een ander leefritme dan werkende burgers. Zo krijgen de plannen van de gemeente op het gebied van studentenhuisvesting vaak te maken met bewoners die geen studenten in hun buurt willen. Bij de plaatsing van de spaceboxen ging het eerst mis in Tuindorp en daarna in Rijnsweerd. De compacte studentenwoningen staan nu ergens opgeslagen. Ook de plannen voor studentenkamers aan de Ravellaan en op het KPN-terrein roepen verzet op. Tijdens een inspraakavond schilderden sommige buurtbewoners de studenten af als beesten met een heel ander leefritme.
“Als burgemeester sta je daar tussen in. Ik besef dat er een verschil in leefritme is. Ik vraag van beide kanten wat tolerantie. Veel burgers zijn vroeger ook student geweest en het is mooi dat studenten in de wijken wonen. Maar tegen de studenten zeg ik ook: 'Kijk een beetje uit. Over tien jaar hebben jullie ook kinderen en wil je ook niet wakker gehouden worden door feestende buurtbewoners'. Houd rekening met elkaar, dat is wat ik wil uitdragen.”
Dat geldt ook op andere terreinen. “De wet zegt bijvoorbeeld dat je geen alcohol mag drinken onder de 18. Daar letten wij bij de gemeente op en houden toezicht – ook bij activiteiten van studentenverenigingen. We spreken studenten ook aan op wildplassen. Dat mag gewoon niet en treden er streng tegenop.”
Impopulaire maatregelen nemen horen bij het vak
Jan van Zanen is niet bang om impopulaire maatregelen te nemen, zegt hij in het gesprek met de studenten tijdens Utrecht Collegetour. Hij noemt het verbieden van een groot WK-scherm op festival de Beschaving in juni als voorbeeld. “In maart hadden wij iedereen gevraagd wie een groot beeldscherm wilde plaatsen tijdens het WK. Daar kwam nauwelijks respons op. En dan gaat het onverwacht goed met het Nederlands elftal en dan willen een heleboel mensen alsnog zo’n scherm en een vergunning tot diep in de nacht. Zo werkt het dus niet. Er was toen veel gaande in de stad en dan moet de politie de inzet goed verdelen.”
Ook zijn recente conflict met staatssecretaris Fred Teeven komt deze Collegetour aan de orde. Teeven wilde een Somalische asielzoeker uit Utrecht uitzetten. “Maar als burgemeester ben ik verantwoordelijk voor de openbare orde en zo’n uitzetting kan gevaar met zich meebrengen. Dan geef ik geen toestemming. Ik ben van de openbare orde, niet Teeven.” De kwestie leidde tot Kamervragen, maar leverde Van Zanen ook een flink aantal vervelende mails op van mensen die het niet met hem eens zijn.
Wie wil burgemeester worden?
Op de vraag wie burgemeester zou willen worden, gaan maar weinig handen de lucht in. Van Zanen heeft dan net verteld dat hij om half acht ’s ochtends de deur uitgaat en op een goede dag om half elf ’s avonds weer thuis is. Ook moet hij altijd op zijn woorden letten en oppassen met wat hij in het openbaar doet. Toen hij burgemeester was van Amstelveen bracht hij eens de oude kranten naar de papiercontainer. Een krant paste er niet meer in omdat de container vol zat, en hij gooide die in een gewone prullenbak. Als reactie kreeg hij een mail. Misschien terecht, maar je voelt je dan wel bekeken. En op het Bevrijdingsfestival van dit jaar liet hij zich als burgemeester van Utrecht ontglippen dat hij het zonde vindt dat spreekster Monique Samuel lesbisch is. “Gewoon een stomme opmerking waar ik terecht een schrobbering voor kreeg.”
Toch drukt de functie niet zwaar op zijn schouders. Hij geniet van de grote hoeveelheid gesprekken met burgers, van het politieke spel in de gemeenteraad en van het besef dat hij ‘zijn stadje’ vertegenwoordigt. Op de vraag aan de studenten of zij zelf de functie van burgemeester ambiëren, zijn de meeste terughoudend. "U heeft wel heel veel verantwoordelijkheid", zegt een studente van de lerarenopleiding. "Maar als u als student straks voor de klas staat, krijgt u toch ook een hele grote verantwoordelijkheid", werpt hij de studente voor.
Universiteit zit in stedelijk weefsel
Dat Utrecht een stad van kennis en cultuur is, vindt Van Zanen geweldig. “De universiteit, de hogeschool en het mbo maken dat dit een stad van onderwijs is. De universiteit zit in het stedelijk weefsel. Kijk naar mijn ambtsketen, daarin zit de sol van de universiteit verwerkt. Ik wil graag het uithangbord zijn voor de universiteit en hogeschool. Bijvoorbeeld in contacten met gasten van de universiteit bij een congres, andere universitaire steden of met wetenschappelijk gelieerde bedrijven die zich in Utrecht willen vestigen."
De samenwerking met de onderwijsinstellingen gaat heel goed, zegt hij. Dat hij enkele jaren in de Raad van Toezicht van de universiteit heeft gezeten, helpt wel. “Je kent de mensen persoonlijk en je weet wat er speelt.” Natuurlijk zijn er altijd kwesties, als het gaat om algemene zaken zoals de bereikbaarheid van De Uithof met de komst van de sneltram of het bestemmingsplan van het Utrecht Science Park.
Klachten supermarkt in De Uithof zijn bekend
Ook de klachten van studenten over een supermarkt in De Uithof zijn hem bekend. “Maar ik plaats het liever in perspectief. Ik was negen jaar geleden wethouder van Economische Zaken. Toen was in De Uithof helemaal niets te beleven. Als ik daar nu kom, kun je er heerlijk lunchen en is er een geweldig pleintje met verschillende winkels. En zo’n initiatief als de Daktuin, dat is toch geweldig. De afgelopen jaren is er al ongelooflijk veel gebeurd in het Utrecht Science Park.”
De samenwerking met de universiteit wordt steeds intensiever. “Recent hebben we een convenant getekend met de UU over het Grand Depart van de Tour de France volgend jaar in Utrecht. Daar ben ik echt trots op. De universiteit gaat op heel veel verschillende manier kennis en expertise inzetten om dit evenement te laten slagen. Dat is een prachtig voorbeeld van goede samenwerking.”