Collegetoer: Liefde is…werpheupen en grote auto’s
Met het draaien van Birds van Anouk zet docent Sociale Psychologie Kees van den Bos aan het begin van het college ‘attractie en interpersoonlijke relaties’ zijn studenten op het verkeerde been. Bij het vinden van de juiste partner gaat het niet om passie en liefde maar om werpheupen, grote auto’s en langdurige blootstelling aan elkaar.
| Naam college | Sociale Psychologie |
| Studie | Psychologie |
| Niveau, hoeveelstejaarsvak | Niveau 2, verplicht eerstejaarsvak |
| Waar | Educatorium, Theatron |
| Datum en duur | Donderdag 16 mei, 13.15 – 15.00 |
| Docent | Kees van den Bos |
| Aantal studenten die vak volgen | 500 |
| Aantal aanwezige studenten | 300 |
| Voertaal | Nederlands |
Een college Sociale Psychologie over attractie en interpersoonlijke relaties klinkt veelbelovend. En docent Kees van den Bos stelt deze eerstejaarsstudenten Psychologie niet teleur: er komen heel wat aantrekkelijke mannen en vrouwen voorbij op de powerpoint (pdf volgt binnenkort). Om van al dit schoons te genieten, is alleen maar natuurlijk, leert Van den Bos ons dit college. Zo blijkt uit onderzoek met baby’s dat zij langer en eerder naar foto’s van aantrekkelijke personen kijken dan naar foto’s van de minder goed gelukte medemens.
Dr. Love
Eén van de beroepen die je na een studie Sociale Psychologie kan gaan uitoefenen, is die van relatietherapeut. Dit college krijgen de studenten al gratis liefdesadvies mee. Zo vraagt een mannelijke student wat het verschil is tussen liefde en passie? “Wij mannen”, zo spreekt Van den Bos de jongen toe, “wij geven meer om passie, dat gaat over seks. Intimiteit is dat je dingen met elkaar deelt.” Gegniffel in de zaal. De vrouwen krijgen ook tips: “Een man moet af en toe naar de kroeg kunnen. Je kunt ze niet verplichten elke avond naar het Songfestival te kijken.”
Daarnaast legt Van den Bos uit dat je mensen die je langer kent, steeds aantrekkelijker gaat vinden door het exposure effect dat optreedt: hoe vaker je iemand ziet, hoe makkelijker je die voor de geest kunt halen waardoor je minder last hebt van zaken die je opvallen als je iemand voor de eerste keer ontmoet. Bekend maakt bemint, zogezegd. Om zijn verhaal te illustreren, draait Van den Bos een toepasselijk muziekje: The more I see you the more I want you. Dit doet een kritische student - of is hij een ervaringsdeskundige – opmerken: “Maar hoe komt het dan dat je op elkaar uitgekeken raakt?” “Ja”, grapt Van den Bos, “als ik dat wist, had ik al lang een bestseller geschreven!”
Olifant in de kamer
Alhoewel ik me kostelijk vermaak, knaagt er toch iets. Hier zit ik, bij een college Sociale Psychologie, en krijg ik allemaal prikkelende feitjes te horen over wanneer mensen elkaar aantrekkelijk vinden. Het is leuk en sappig om te weten dat mannen meer vreemd gaan en vrouwen geilen op macht, maar is het niet juist deze aantrekkelijkheid van onderzoeksresultaten die de door de mand gevallen Diederik Stapel naar zijn hoofd steeg?
Gelukkig wijst Van den Bos deze olifant in de kamer nog voor de pauze aan, als hij vertelt dat je onderzoeksresultaten nooit zomaar één-op-één aan de praktijk kan koppelen en dat er altijd aanvullend onderzoek nodig is om bevindingen te ondersteunen. “Juist bij interacties is het belangrijk om onderzoek te herhalen in andere settings, omdat er veel factoren meespelen. Zo is er soms een verschil in resultaten in hypothetische situaties versus experimenten waar echt interactie plaatsvindt. Voor jullie generatie is het heel belangrijk hier aandacht aan te besteden.”
De speech lijkt, vanwege haar plek in dit college, een toevoeging die sinds de affaire Stapel is geïntegreerd in dit vak en dat is ook zo, vertelt Van de Bos: “Ik wil studenten op een positieve manier bijbrengen dat ze kritisch moeten kijken naar onderzoeken.” Hij zegt dus niet: “Je mag geen dozen ingevulde enquêtes in je auto hebben staan”. Hij zegt wel: “Als je voor je scriptie literatuurstudie doet, vergelijk dan meerdere onderzoeken met elkaar om te zien of ze elkaar tegenspreken”.
Werpheupen of grote auto
Van den Bos bespreekt in zijn college twee theorieën die elkaar tegenspreken als het gaat over het aangaan van relaties. Vanuit de evolutionaire theorie wordt er vooral gefocust op indicaties voor vruchtbaarheid: als je goede werpheupen hebt, ben je vruchtbaar en dus aantrekkelijker. De sociaal-culturele theorie legt juist de focus op zaken als status en inkomen. De docent doet een beroep op zijn studenten om weg te stappen uit dit dichotome denken en de theorieën te combineren. “Ze sluiten elkaar niet uit, maar interacteren met elkaar. Het wordt tijd dat we onze kennis inzetten en ons daarop richten.”
Als studenten een oordeel moeten geven over dit college dan wordt het een dikke voldoende. En niet alleen omdat Van den Bos deze groep hitsige studenten weetjes over seks, relaties en vreemdgaan voorlegt. Ook zijn bijdehante opmerkingen, grapjes, actuele voorbeelden en de zorg waarmee Van den Bos zijn college voorbereidt, dragen hieraan bij.
Dat hij probeert zijn studenten een kritisch wetenschappelijke houding mee te geven, is aanbevelingswaardig. Toch rijst de vraag waarom dit pas sinds dit jaar gebeurt: moet het eerst helemaal misgaan voor wetenschappelijk ethiek aandacht krijgt in reguliere colleges? Hoe dan ook, goed dat het gebeurt. Alleen jammer dat daardoor de sheets over liefde en passie overgeslagen worden. Hierdoor sta ik na het college met een gedesillusioneerd gevoel over de liefde weer buiten: werpheupen en grote auto’s, daar gaat het dus om…