Comeniusnetwerk wil spreekbuis zijn voor docenten

Lid van het Comeniusnetwerk word je niet zomaar. Alleen hbo- of wo-docenten die aantoonbaar met innovatie bezig zijn, mogen zich tot de nog jonge club van onderwijsvernieuwers rekenen. Marc van Mil, universitair hoofddocent biomedische genetica aan het Universitair Medisch Centrum Utrecht, dankt zijn lidmaatschap aan zijn verkiezing tot Docent van het Jaar in 2017. Hij ontving de prijs onder andere voor zijn mobiele DNA-lab, waarin studenten rondrijden en met scholieren praten over DNA-onderzoek en genetische testen. Dit weekeinde maakt de Utrechtse biologiedocent en voormalig UU-docent van het jaar Margot Koster kans op de landelijke prijs.

Het Comeniusnetwerk is vorig jaar opgericht. Hoe is dit zo ontstaan?
“Studenten en bestuurders zijn goed georganiseerd, maar voor docenten bestond nog geen spreekbuis. Studentenorganisaties kregen zelfs de vraag namens docenten te spreken. Het werd hoog tijd om het geluid van de docent te laten horen. Op initiatief van onderwijsminister Van Engelshoven is daarom het Comeniusnetwerk opgericht om specifiek aandacht te vragen voor goed en vernieuwend onderwijs.”

Wat doen jullie precies?
“Al onze leden zijn bezig met onderwijsverbetering en -vernieuwing. Wij delen onze ideeën tijdens bijeenkomsten en houden elkaar op de hoogte over de ontwikkelingen in het onderwijs. Er zijn meerdere werkgroepen met elk een eigen thema, zoals de ontwikkeling van de academische en professionele vaardigheden van studenten, de verhouding tussen hbo en wo en duurzaam docentschap. Inclusiviteit is een overkoepelend thema.

"Natuurlijk zijn we er niet alleen voor onze eigen leden, we proberen zo veel mogelijk mensen aan universiteiten en hogescholen te inspireren. Dit willen we doen via publieke bijeenkomsten, zoals masterclasses, workshops en ons jaarlijkse Comeniusfestival. Het doel is een visie te ontwikkelen over de toekomst van het docentschap en die uit te dragen, bijvoorbeeld in opiniestukken voor kranten. We willen bovendien gesprekspartner zijn van politici en onderwijsinstellingen.”

Waarom is dat belangrijk?
“Vernieuwing is de levensader van het hoger onderwijs en docenten moeten zich blijven ontwikkelen. De tijd die wij daarvoor krijgen is echter te beperkt, doordat het systeem zo onder druk staat. Bij universiteiten ligt de focus te veel op onderzoekprestaties en in het hbo geven docenten zoveel les dat ze nauwelijks ruimte hebben voor vernieuwing.”

Kunt u een voorbeeld noemen van zo’n onderwijsvernieuwing?
“Ik geef een basiscursus DNA aan eerstejaars studenten. Jarenlang gaven we standaard hoorcolleges in hapklare brokken, maar ik vond dat we te weinig aan verdieping toekwamen. Ik hanteer nu het zogenoemde flipped classroom model, waarbij de studenten eerst moeten studeren en online opdrachten moeten maken. Daarna gaan we de stof pas in kleine groepen behandelen. Dat betekent dat de studenten voorbereid moeten zijn als ze mee willen doen. Zie ik op Blackboard dat iemand de opdrachten niet heeft gemaakt, dan vraag ik aan de deur: wat kom je doen?”

Is dit heel vernieuwend?
“Dat weet ik niet, maar deze vorm vraagt van studenten een actievere werkhouding en zorgt voor veel intensiever contact met de docent. Daar ligt de meerwaarde. Het is ook niet vernieuwen om het vernieuwen. De focus ligt op goed lesgeven. Technologie, zoals e-learning of online kennisclips, moet niet alleen worden ingezet omdat het kan of spannend is. Verbeteren de nieuwe technieken het contact tussen studenten en docenten? Of komt er zo meer tijd vrij om je beter voor te bereiden? Dat zijn wél goede redenen. Het gaat niet om proefballonnetjes of buzzwoorden, vernieuwing moet een toegevoegde waarde hebben.”

Hoe voelt het om deel uit te maken van van zo’n docentennetwerk?
“Het is vooral heel fijn om gelijkgestemden om je heen te hebben die dezelfde gedrevenheid voelen om iets te veranderen. Het is als thuiskomen. Wij zijn geluksvogels dat wij de ruimte hebben gekregen om over het onderwijs na te denken. Ik gun dat meer mensen.”