De Beweging: ‘Niet haten maar praten!’
Het jongereninitiatief De Beweging vindt dat Nederlanders effectiever moeten communiceren om zo meer naar elkaar toe te groeien. Jelle Talsma van DUB loopt een dagje mee met UU-student Rosie Duivenbode van De Beweging.
“Er zullen mensen zijn die me een racist noemen, maar dat kan me niks schelen. Ik moet de islam niet, het vormt een groot gevaar voor alle westerse vrijheden.” Klinkt als een quote afkomstig van een roomblanke, in Spijkenisse woonachtige PVV’er? Niks is minder waar – het zijn de woorden van de uit Koerdistan gevluchte Naziz. Ik spreek hem tijdens de straatgesprekken van De Beweging, een burgerinitiatief van jongeren onder wie veel studenten. Naziz – politicoloog en kunstenaar - vluchtte twintig jaar geleden voor de radicale islam, en ziet tot zijn grote schrik steeds meer moskeeën in zijn vertrouwde buurt in Amsterdam.
Een miljoen gesprekken
De Beweging is een relatief nieuw initiatief van jongeren onder wie veel studenten, dat tot doel heeft een samenleving te realiseren waarin verdraagzaamheid, solidariteit, verbinding en respect centraal staan. In een samenleving die in de ogen van De Beweging steeds verder polariseert, met media die in hokjes denken en politici die niet praten maar luidkeels debatteren, is hun reactie: het gesprek aangaan, elkaar in de ogen kijken en een oprechte poging doen vooroordelen te tackelen en de ander te begrijpen.
Dit jaar wil De Beweging een miljoen gesprekken voeren. Mijn gesprek met Naziz was daar een van de tot nu toe zo’n 130. De gesprekken gaan niet over het weer en je favoriete kleur, maar over wezenlijke onderwerpen: wat geloof je, wat vind je belangrijk en waar wil je dat Nederland naar toegroeit? Behalve met straatgesprekken organiseert De Beweging ook luisterworkshops. Dit zijn bijeenkomsten waar je onder begeleiding van luistercoaches manieren aanleert om echt naar een ander te luisteren. Hun credo: ‘Niet haten maar praten!’
Tegenstellingen in de maatschappij
“Ik weet wat mijn identiteit is, maar ben me er tegelijkertijd van bewust dat die wordt bepaald door hoe mensen in mijn omgeving me zien.” Ik praat met Rosie Duivenbode. Ze zit in de organisatie van De Beweging en is student van Summa, de Selective Utrecht Medical Master. We wandelen met een stuk of tien mensen van de Beweging over de Kromme Nieuwegracht op weg naar een luisterworkshop.
Als tot de islam bekeerde Nederlander weet ze als geen ander hoe makkelijk vooroordelen geboren worden, en hoe hardnekkig hokjes kunnen zijn. “Ik ben een blanke Nederlander én een moslima, en daarmee belichaam ik een tegenstelling die gecreëerd wordt door de maatschappij.”
“We zien een verhard debat, wat volgens mij al langer gaande is, maar de laatste tijd tastbaarder wordt; onder meer door de aankomende verkiezingen en ontwikkelingen als Brexit en het presidentschap van Trump”, legt Rosie uit. “Daarmee bedoel ik niet dat we tegen Trump zijn, maar dat de verbazing over het feit dat hij verkozen is weergeeft, dat we elkaar minder goed kennen dan we dachten. Dat we meer in onze eigen bubbel zaten dan we altijd door hadden. Een manier om dit tegen te gaan is uit die bubbel te stappen, echt naar een ander te luisteren en zo de ontmoeting aan te gaan.”
Écht luisteren
Wat de Beweging keer op keer benadrukt is het belang van echt luisteren, wat volgens hun vandaag de dag nog maar weinig gebeurt. Maar wat betekent dat dan, echt luisteren? “Het heeft te maken met aandacht, ruimte geven aan de ander en vragen stellen”, zegt Duivenbode. “Echt luisteren is niet debatteren. Wat we veel zien, is dat mensen alleen met elkaar praten om elkaar te overtuigen. Wij willen luisteren om elkaar te begrijpen, zonder dat je het met elkaar eens hoeft te zijn.” En dat is precies wat we deze middag gaan leren tijdens de luisterworkshop, die begeleid wordt door coaches van de organisatie Nederland in dialoog.
Persoonlijke verhalen
De luisterworkshop, die de hele middag zal duren, is begonnen. We zijn onderverdeeld in vier groepjes van vijf personen. De begeleider vertelt hoe veelzijdig luisteren is: het is niet alleen luisteren naar de ander maar ook naar jezelf. In de hectiek van alledag ga je hier gemakkelijk aan voorbij. We herkennen ons allemaal hierin.
We beginnen met vertellen over een ervaring waarin we gevoeld hebben dat een ander echt naar ons luisterde. De coach geeft elke deelnemer lang de tijd om zijn verhaal te vertellen. De andere deelnemers stellen gerichte en verdiepende vragen, waardoor de verhalen algauw persoonlijk worden. Universele onderwerpen als perfectionisme, te hard werken, worstelen met je studie, en echt gezien worden door een ander komen langs. Opvallend is hoe snel we vertrouwd raken met elkaar, hoewel we complete vreemden zijn.
Aan het eind van de workshop formuleren we allemaal een concreet, behapbaar luisterdoel voor de toekomst. Een meisje neemt zich voor om elke week drie vreemden aan te spreken en echt naar ze te luisteren. Ik neem me voor om in de toekomst te luisteren in plaats van te oordelen en te discussiëren - en vraag me meteen af hoe haalbaar dat is.
De Beweging in de politiek?
Na de bijeenkomst vraag ik Rosie in hoeverre De Beweging een antwoord is op de hedendaagse politiek. “De Beweging is een manier om zelf het heft in handen te nemen. Veel mensen voelen zich niet vertegenwoordigd in de politiek, en bovendien niet gehoord. Dat voelen we zelf ook. We willen niet meer passief toekijken hoe politieke partijen elkaar uitspelen. Mensen met elkaar in gesprek brengen, is het begin om ze hun stem terug te geven, die ze voor hun gevoel kwijt zijn.”
De Beweging heeft geen politieke aspiraties. “Wat wij doen kan goed samengaan met de politiek. Het heeft een politieke inslag, maar daarvoor hoeven we geen politieke partij te zijn.’
Niet haten maar praten
Als ik na de bijeenkomst over de Kromme Nieuwegracht wandel, denk ik terug aan de straatgesprekken en de luisterworkshop. Toen ik Naziz eerder die middag op me af zag komen was ik lichtelijk geïntimideerd: een brede donkere man met een motorjack aan, wandelend met een ferme tred, stevig hijsend aan zijn sigaret. Ik was op mijn hoede toen ik hem aansprak. Tijdens ons gesprek werd ik me bewust van mijn hardnekkige hokjesgeest. Er klopte niks van mijn eerste indruk van de man: hij bleek vriendelijk, intelligent en eloquent. Gepassioneerd over zijn werk als kunstenaar. Daarnaast ging ik er voor het gemak vanuit dat je blank, autochtoon en lager opgeleid moest zijn om tegen de islam te ageren. Een gesprek van tien minuten was genoeg om een hele rits vooroordelen met de grond gelijk te maken. Een betere stoomcursus ‘niet haten maar praten’ kan ik me moeilijk voorstellen.