De persoonlijke touch van docent Haza Rahim

De manier waarop studenten reageren op haar feedback, gaat nooit wennen. Haza Rahim wijst naar haar beeldscherm. “Ik had een verslag van studenten nagekeken. Dat verslag was niet zo goed. Écht niet zo goed. Er viel nog heel veel te halen op allerlei gebieden. Ik gaf positieve feedback, maar ook veel verbeterpunten aan. Ik schreef erbij: ‘Dit is niet het niveau wat verwacht kan worden, dit kan ik niet accepteren. Ik maak er een onvoldoende van, leer hier alsjeblieft van. Lees de feedback goed door, kom bij me langs als je vragen hebt, maar lever het verslag opnieuw in’.

Kreeg ik dus deze mail retour: ‘Heel erg bedankt dat we de kans kregen op een herkansing voor het verslag en ook bedankt voor de uitgebreide feedback. Hopelijk is het nu een veel beter verslag, het verslag zit in de bijlage’.

Hoe krijg je dit voor elkaar?’ Dat iemand je bedankt voor een herkansing, absurd.

Een vriendin van me vroeg: ‘Hoe krijg je dit voor elkaar?’ Dat iemand je bedankt voor een herkansing, absurd. Maar ik krijg wel vaker zulke mails. Ik denk dat dit wel beschrijft hoe ik studenten bejegen. Ik geef best vaak onvoldoendes, leg de lat hoog voor ze. Maar wel op een manier dat ze begrijpen dat ik het voor hen doe. Dat ik het beste uit hen wil halen. Daar is soms een onvoldoende voor nodig.”

Ze benoemt in haar feedback wat niet goed is, maar geeft ook aan wat wél goed is. “Bij ingeleverde stukken die verbetering behoeven, typen we er als docent op los. Maar ik vind dat je ook feedback kunt geven op goed werk. Dat je in kunt gaan op een mooie schrijfstijl of een scherpe analytische blik in een alinea. Dan krijgen studenten door wat ze al wél goed kunnen.”

Ik merkte dat interactie met mensen een kracht van mij is

Op de middelbare school droomde ze van een psychologiepraktijk aan huis, maar haar studententijd duwde haar naar het onderwijs. “Naast mijn studie las ik voor op basisscholen. Toen merkte ik dat interactie met mensen een kracht van mij is. Ik ging huiswerkbegeleiding geven, werd student-assistent en ervoer als voorzitter van een studentenvereniging dat ook spreken voor groepen mij goed af ging. En het belangrijkste: ik vond het leuk!”

Ze solliciteerde op een vacature bij psychologie en werd op haar 22ste docent. Gering leeftijdsverschil met studenten was nooit ‘een ding’. “Ik zie docenten en studenten niet als twee velden die tegenover elkaar staan. Ik kan net zo goed iets leren van een student als een student van mij.”

Rahim koppelt kennis aan maatschappelijke actualiteit en zet daarbij studenten persoonlijk kritisch aan het denken

Waarom ze door het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO) genomineerd is voor de titel Docent van het Jaar? Ze denkt vanwege de manier waarop ze kennis koppelt aan maatschappelijke actualiteit en daarbij studenten persoonlijk kritisch aan het denken zet.

Verwacht van Rahim geen eenrichtingsverkeer van een docent die uit een boekje vertelt hoe het moet. Bij de cursus Diversiteit in de geestelijke gezondheidszorg behandelde ze intelligentietesten en deed zich voor als Sara, een leerling uit groep acht. Studenten mochten haar vragen stellen en kwamen vervolgens op basis van de antwoorden tot een advies voor de ouders van het meisje: stuur haar naar een praktische opleiding of kies voor bijles. “Niemand die Sara vragen stelde over haarzelf. Wat bleek: Sara was nog maar acht maanden in Nederland. Dat veranderde de kijk van studenten op de resultaten. Misschien knikte Sara zomaar, terwijl ze een vraag helemaal niet kon verstaan.”

Neem niets voor lief en kijk kritisch naar je omgeving en naar jezelf

Een boodschap van Rahim die continu terugkomt: stel altijd de vraag hoe bepaalde aannames of conclusies tot stand zijn gekomen. Neem niets voor lief en kijk kritisch naar je omgeving en naar jezelf. Ze schroomt niet om die aanbeveling met eigen ervaringen kracht bij te zetten. Toen ze stereotypering behandelde, bijvoorbeeld. Haza vertelde studenten over een ervaring op een werkervaringsplek. “Voordat ik een afspraak had met een cliënte, las ik korte achtergrondinfo over haar en haar gedrag. Ik zag termen als ‘ongeremde gedragingen’, ‘geen grenzen’, ‘roekeloos gedrag’. Zonder dat ik het zelf doorhad, had ik al een beeld van de cliënte in mijn hoofd gecreëerd. Toen ik in de wachtkamer kwam, zag ik een rustig timide meisje zitten. Ik ging weer terug, omdat ik dacht dat mijn cliënte er nog niet was. Maar ze zat er wél.”

Voor studenten zijn zulke verhalen eyeopeners, ziet Rahim. “Ze beseffen dat je in onze prestatiemaatschappij wel degelijk fouten mag maken en komen erachter dat de praktijk weerbarstiger is dan alles wat in de boeken staat.” 

Ben je een mix van twee culturen? Dat kan goed gaan, maar ook leiden tot een identiteitsconflict

Ze is inmiddels langer docent dan dat ze student was. “Maar dat heb ik helemaal niet door.” Haar honger naar antwoorden – ze stelde op haar twaalfde al analytische vragen – stilt ze in een promotietraject waarin ze identiteitsconflicten bij biculturele groepen onderzoekt. Mensen zoals zijzelf, die opgevoed zijn met normen en waarden uit twee culturen. Bij Rahim Koerdisch en Nederlands. “De vraag is: welke normen en waarden horen bij jezelf? Ben je een mix van twee culturen? Dat kan goed gaan, maar ook leiden tot een identiteitsconflict. Daar ben ik heel erg in geïnteresseerd.”

De vijf die genomineerd zijn, hebben alle vijf een heldere visie op onderwijs. Dat is al een prijs

De combinatie onderzoek (60 procent) en onderwijs vindt ze ideaal. “Het versterkt elkaar. Onderzoeksbevindingen kan ik gebruiken in mijn lessen.” De droom van een eigen praktijk is er nog (“maar ik wil zo veel”), maar een leven zonder docentschap kan ze zich niet voorstellen. “Deze nominatie voor docent van het jaar vertelt mij dat ik op de goede weg ben."

"Blijkbaar werkt het, de manier waarop ik mijn ontwikkeling en kennis overbreng aan anderen. Dan vind ik ook dat ik mijn verantwoordelijkheid moet blijven nemen. De kennis blijft niet bij mij: ik kan er misschien twee mensen mee aan het denken zetten, die op hun beurt weer twee mensen aan het denken zetten. Zo blijft kennis stromen.” Hoe groot acht ze de kans dat ze de titel pakt? “Mijn moeder zei iets moois: ‘De vijf die genomineerd zijn, hebben alle vijf een heldere visie op onderwijs. Dat wordt gewaardeerd. Jullie zouden het alle vijf moeten waarderen dat jullie het podium krijgen om jullie visie meer bereik te geven. Dat is al jullie prijs. Ik sluit me daar volledig bij aan.”

Wie is Haza Rahim

Haza Rahim (1989) kwam op haar derde naar Nederland, als kind van Koerdische vluchtelingen. Ze groeide op in Emmeloord, haalde haar propedeuse in Groningen en studeerde in Utrecht verder. Daar werd ze Student van het Jaar en Docenttalent van het Jaar. Ze doceert op dit moment statistiek en diversiteit in geestelijke gezondheidszorg en begeleidt studenten bij scripties en stages. Ook coördineert ze het project De Bestemming, waarbij eerstejaars Psychologie een maatschappelijk relevant thema onderzoeken en daar een symposium over organiseren. Sinds september vorig jaar doet Haza Rahim ook onderzoek naar identiteitsconflicten bij biculturele groepen. Daarnaast zit ze in de Taskforce Diversity van de UU.