De pil heeft invloed op de manier waarop je naar je liefje kijkt

De pil heeft invloed op het sociaal-emotionele gedrag van vrouwen, zegt de Utrechtse neurowetenschapper Estrella Montoya. Student Lieke weet daar alles van: “Een filmpje van een lief konijntje kon al voldoende zijn om de tissues er weer bij te moeten pakken.”

Ruim 60 procent van de vrouwen tussen de 18 en 25 jaar is aan de pil. Het middel is effectief: de anticonceptiemethode voorkomt dat je zwanger wordt én reguleert je menstruatiecyclus waardoor menstruatiepijn afneemt. Lange tijd werd gedacht dat er nauwelijks bijwerkingen zijn, maar met de jaren hoor je steeds meer klachten over de pil.

Neurowetenschapper Estrella Montoya van de UU heeft recent literatuuronderzoek gedaan naar de invloed van de pil op het sociaal-emotionele gedrag van vrouwen. Ze publiceerde hierover in het wetenschappelijke tijdschrift Trends in Cognitive Sciences. Haar publicatie is een voorbereiding op een onderzoek naar de effecten van de pil op empathie en sociale feedback bij vrouwen.

Angstregulaties zijn minder goed te reguleren
In haar literatuurstudie heeft ze onderzocht welk specifiek sociaal-emotioneel gedrag door de pil wordt afgevlakt. Het blijkt om bijvoorbeeld angst- en stressreacties te gaan, zegt Montoya. “Het is handig voor mensen om niet voor van alles angstig te zijn. Dat leerproces, dat afleren van angst, lijkt te worden beïnvloed door de hormonen estradiol en progesteron. Dat zijn dezelfde hormonen die de pil aanpakt. Door de pil te gebruiken, vlakken de schommelingen van die hormonen af, waardoor vrouwen minder goed in staat zijn om angstreacties te reguleren.”

Ook de ‘beloningsgevoeligheid’ zou kunnen afnemen door het slikken van de pil, zegt de onderzoeker. “Dat heeft bijvoorbeeld betrekking op hoeveel voldoening je haalt uit je relatie. Ga je opeens aan de pil, of stop je, dan kan het dus zijn dat de mate van voldoening die je tot die tijd uit je relatie haalde, verandert.”

Hoewel de laatste tien jaar het pilgebruik met 10 procent is gedaald in Nederland, staat de pil nog steeds op nummer 1 van meest gebruikte anticonceptiemethoden door vrouwen. Bij meiden tussen de 14 en 19 jaar gebruikt al 30 procent de pil. Andere hormonale anticonceptiemethoden worden in deze groep door nog geen 3 procent gebruikt.

Vaak slikken vrouwen al op jonge leeftijd de pil omdat het de hormonen platlegt. Hierdoor worden  klachten als puistjes en menstruatiepijn minder. Maar volgens Montoya zijn het ook deze hormonen die invloed hebben op het gedrag van vrouwen. Zo is het gebruik van de pil geassocieerd met depressie. Montoya vindt dat jonge vrouwen hierover geïnformeerd moeten worden als ze op zoek zijn naar een anticonceptiemethode.

Geen vertrouwen in de hormonen van de pil
Voor Lieke is het verhaal van Montoya herkenbaar. “Ik ben 2,5 maand aan de pil geweest, maar ik hield maar niet op met huilen. Van verdriet, geluk, of ontroering. Een filmpje van een lief konijntje kon al voldoende zijn om de tissues er weer bij te moeten pakken.”

Lieke is één van de studenten die reageerde op een steekproef van DUB via sociale media. In totaal kregen we de meningen van 44 studenten over de pil binnen. Het verbaast de meeste studenten niet dat de pil het sociaal-emotionele gedrag van gebruikers beïnvloed. Het aantal studenten dat de anticonceptiemethode gebruikt is onder deze groep ook lager dan het landelijke gemiddelde van 60 procent. Slechts 38 procent van de ondervraagden gebruikt de pil.

De houding tegenover de pil is overwegend kritisch, en veel vrouwen geven aan dat ze het idee van hormonen in hun lichaam geen prettige gedachte vinden. Dat neemt niet weg dat een groot deel toch de pil slikt, simpelweg omdat ze het de meest logische optie vinden. Verder geven meerdere vrouwen aan dat ze zijn gestopt vanwege (toenemende) stemmingswisselingen en minder libido. Voor het gebruiken van de pil wordt voornamelijk menstruatiepijn, puistjes en het niet willen gebruiken van condooms, als reden opgegeven.

Blijvend effect van hormoongebruik in de tienertijd onbekend
Hoewel de bijsluiters van het populaire anticonceptiemiddel niet het bestaan van bijwerkingen ontkennen, waren negatieve effecten tot nu toe onbekend terrein. Bart Fauser, hoogleraar voortplantingsgeneeskunde aan het UMC Utrecht, vertelt eind december in een artikel op de site Dokter Dokter dat het niet langer nodig zou moeten zijn om de pil in te laten grijpen op de hele hormoonhuishouding van vrouwen. Fauser geeft dan nog aan dat het niet duidelijk is welke negatieve effecten het gebruik van de pil precies heeft. Daar is met het literatuuronderzoek van Montoya verandering in gekomen.

Montoya pleit niet voor het stoppen met de pil. Ze wil juist dat er meer onderzoek naar de effecten ervan   komt. “De pil werkt, en juist jonge meisjes gebruiken graag een voorbehoedsmiddel dat heel betrouwbaar is om de kans op een ongewenste zwangerschap zo klein mogelijk te houden”.

Daarom vindt ze het belangrijk dat er meer onderzoek naar het effect van de pil volgt, vooral in relatie tot het enorme percentage jonge vrouwen dat dit anticonceptiemiddel slikt. Montoya: “De hersenen van tienermeisjes zijn nog volop in ontwikkeling. Het afvlakken van hormoonschommelingen kan het jonge tienerbrein enorm beïnvloeden. We weten niet wat het effect is van pilgebruik in de tienertijd en of deze effecten blijvend zijn.”

Montoya wil met haar publicatie en toekomstig onderzoek naar het effect van de pil op het gedrag van vrouwen, bijdragen aan de bewustwording van (jonge) vrouwen over de invloed van de pil. “Jonge vrouwen moeten in de toekomst meer informatie krijgen waardoor ze een betere keuze kunnen maken. Er moet meer duidelijkheid komen voor wie de pil negatieve gevolgen kan hebben, want op dit vlak bestaan duidelijke verschillen.”