De statistieken liegen niet: Nederland in poule des doods

Wat veel voetbalminnende Nederlanders al dachten hebben de Utrechtse economen Loek Groot en Bastian Westbrock nu berekend: op het WK voetbal is Oranje ingedeeld in de poule des doods.

Voor de berekening gebruikten zij niet de FIFA-wereldranglijst maar een alternatief: de World Football Elo Ratings, gebaseerd op een systeem dat is bedacht door de Amerikaanse natuurkundige en schaker Árpád Élő. De Elo-ranking is volgens Groot nauwkeuriger dan de officiële FIFA-lijst.

Aan de hand van de World Football Elo Rating laten Groot en Westbrock zien dat de gemiddelde ranking van de landen in de poule van Nederland van alle WK-poules het hoogst is. Poule B (Nederland, Spanje, Chili en Australië) kende ten tijde van de loting op 6 december 2013 een gemiddelde Elo-score van 1916. Ter vergelijking: het gemiddelde van alle WK-deelnemers was toen 1823.

Ook poules D (Uruguay, Costa Rica, Engeland en Italië) en G (Duitsland, Portugal, Ghana en de VS) zijn zwaar, maar blijven onder de 1900 punten. België is daarentegen ingedeeld in de gemakkelijkste poule. Hun poule H, met Algerije, Rusland en Zuid-Korea heeft een gemiddelde van 1720.

De Elo-ranking blijkt een goede indicatie te geven van teamsterkte. Groot: “Er zijn studies verricht naar eerdere WK’s en EK’s en daarin bleek de Elo-rating vaker te kloppen met de uiteindelijke uitslagen dan de FIFA-ranking.”

Volgens Groot is er wel meer mis met de FIFA-ranking: “Het kwam wel eens voor dat er een onverwacht land in de top tien stond. Noorwegen stond in 1993 en 1995 kortstondig tweede en Israël miste in 2008 net een toptiennotering door een gelijkspel tegen Letland.”

Daarnaast verandert de FIFA de rekenmethode regelmatig, waardoor je het gevoel krijgt dat er constant iets niet klopt aan de methode. De totstandkoming van de FIFA-ranking is daarnaast niet echt transparant. Bij de Elo-rating is dat wel zo, zegt Groot. “Je kunt op de website van de Elo-rating bekijken hoe een puntenaantal tot stand is gekomen en wat de kansen zijn in een aankomende wedstrijd.”

Moeten de deelnemers aan de DUB WK-poule dan vooral de Elo-rating aanhouden? Groot zegt dat het systeem zeker kan helpen, vooral bij het inschatten van minder bekende landen. “Want zeg nou zelf: wie ziet er ooit Bosnië-Herzegovina spelen?” Ook bij het voorspellen van bijvoorbeeld Zwitserland-Honduras komt de rating van pas. “Zwitserland staat op dit moment op 1818 punten, terwijl Honduras een rating heeft van 1673. Dat verschil van ongeveer 150 punten komt neer op een winstkans van 20 procent voor Honduras”

In 2012 gaf Groot al te kennen dat voetbaluitslagen eigenlijk niet te voorspellen zijn. Een officiële voorspelling geeft hij nu daarom niet. Afgaande op de Elo-rating schat hij dat Nederland tweede in de poule des doods wordt, na Spanje.

Zijn belangrijkste tip voor de deelnemers aan de DUB WK-poule is: kies saaie uitslagen. “Een uitslag met drie of meer doelpunten komt minder vaak voor dan uitslagen met minder dan twee doelpunten, zelfs bij een groot niveauverschil. Het gaat er bij het invullen van een poule niet om dat je als enige de uitslag goed hebt, maar dat je uiteindelijk zo veel mogelijk uitslagen goed hebt.”

Het Elo-ratingsysteem werd oorspronkelijk in het schaken gebruikt om tegenstanders met elkaar te vergelijken. In het voetbal wordt het aantal punten berekend met de oude rating, de zwaarte van het toernooi, een eventueel thuisvoordeel, het doelpuntenverschil van de wedstrijd, de uitslag en de voorspelde uitslag.