Debat HBO: wat is sociaal aan leenstelsel?

Als de basisbeurs daadwerkelijk verdwijnt en er een sociaal leenstelsel komt, hoe sociaal wordt dat dan? Daar werd gisteren op uitnodiging van de HBO-raad over gedebatteerd.

“Als iemand iets briljants zegt, doet u de kin op de borst, maakt u een wat rochelend geluid, begint u met uw voeten te stampen en roept u hear, hear.”
Debatleider Gijs Weenink legt de aanwezigen van de tweede editie van het HBO-discours de regels uit. In de zaal van de statige sociëteit De Witte in de Den Haag staan de stoelen opgesteld in twee blokken, recht tegenover elkaar. Deze middag wordt er over een aantal stellingen gedebatteerd volgens de regels van het Engelse parlement.
Het thema van het debat is de toegankelijkheid van het hoger onderwijs. Een actueel onderwerp nu deze week bekend werd dat VVD en PvdA de basisbeurs willen afschaffen en een leenstelsel willen invoeren. Doekle Terpstra, voorzitter van Hogeschool Inholland is een van de weinige debaters die een leenstelsel niet op voorhand afwijst mits het ‘sociaal’ is en iedereen gelijke kansen heeft. Op die voorwaarden spitst de discussie zich toe.
De Twentse hoogleraar Hans Vossesteyn kan zich totaal niet vinden in een eventuele terugbetaaltermijn van vijftien jaar. “Als je het geld als overheid terug wil halen, moet je dat doen als mensen wat ouder zijn. Dan verdienen ze meer.” Het uitsmeren over een jaar of twintig lijkt hem een veel realistischere oplossing.
Nibudmedewerkster Anna van der Schors maakt zich zorgen over de stapeling van maatregelen. Zij vraagt zich af hoe pas afgestudeerden met een hoge studieschuld nog ooit een hypotheek kunnen krijgen. De acceptatiecriteria van hypotheekverstrekkers worden met de dag strenger.
Over het effect van het fors verhogen van de studiekosten ontstaat wat meer reuring in de zaal. Volgens de notitie van de HBO-raad zullen er ruim twintigduizend studenten uitvallen als de basisbeurs een lening wordt. Hoewel het merendeel dit direct als slechte ontwikkeling bestempelt, betwijfelt één aanwezige of dat zo erg is: “Twintigduizend, dat is maar vier procent van de hele studentenpopulatie.”
Anderen werpen tegen dat het verhogen en verlagen van collegegeld in het buitenland weinig invloed op de instroom heeft gehad. Voorzitter Ron Bormans van de Hogeschool Rotterdam vreest dat hogere studiekosten vooral van invloed zullen zijn op de doorstroom van mbo’ers naar het hbo.
In zijn afsluitende praatje benadrukt voorzitter Thom de Graaf dat zijn HBO-raad de politiek erop zal blijven wijzen dat de studieschulden van studenten niet te hoog mogen worden. Vanwege het maatschappelijke en emancipatoire belang van het hoger onderwijs moet goede toegankelijkheid gewaarborgd blijven.