‘Door mijn stressproblemen kon ik geen tentamens maken’

"Denk je dat je naar de podcast gaat luisteren?" Mijn therapeut praat verder over de podcast en ik luister stilzwijgend over de telefoon. Ik kijk uit het raampje in het toilet van de trein en zie het rechtlijnige, effen gekleurde en geordende polderlandschap langs het spoor schieten. Na een half uur aan de telefoon met mijn therapeut voel ik dat de waterstromen uit mijn ogen beginnen af te nemen; ik begin op te drogen. Een mens kan maar een beperkte tijd helemaal van de kaart zijn, op een gegeven moment trapt het brein de noodrem in. Langzaamaan keer ik terug naar mezelf en veranderen mijn ogen weer in stille wateren. Ik kijk om me heen en ben me er opeens  van bewust dat het treintoilet goorder is dan normaal. "Gadver." In de toiletspiegel zie ik de eindstand van mijn episode: doorleefd en uitgeput, alsof ik een weekend heb geraved.

Terwijl de trein halte Amstelstation inrijdt, waar ik moet zijn,  vraagt mijn therapeut of ik me weer ietsje beter voel? Ze merkt dat het huilen met horten en stoten is opgehouden en ik weer rustig antwoorden begin te geven op haar vragen. Ondanks dat mijn adem weer in balans begint te komen, durf ik niet alleen de trein uit te stappen: ‘Wil je alsjeblieft nog aan de lijn hangen? We kletsen nog een kwartier over podcasts en wat ik die dag allemaal ga doen en daarna ben ik er weer klaar voor om net als de rest van de wereld te doen alsof ik alles onder controle heb. Er schiet nog af en toe een traan uit mijn oog, maar dat beschouw ik als collateral damage, risico van het vak.

Mentor in vertrouwen nemen
Inmiddels ben ik aan het einde van mijn studie Liberal Arts & Sciences gekomen. Lang zag het ernaar uit dat ik de eindstreep nooit zou halen. Ook studie nummer vier leek gedoemd te mislukken. Mijn probleem is niet mijn intellectuele capaciteit, maar heeft te maken met angst en extreme stress. Ik loop snel tegen de grenzen van mijn emoties en studievaardigheden. Dankzij intensieve therapie en begeleiding heb ik het gered.

Een andere reden dat het deze keer lukte, was omdat ik bij LAS voor het eerst mijn mentor in vertrouwen nam dat studeren mij zwaar viel. Haar reactie was simpel en treffend: "Oh, jij doet eigenlijk twee studies." "He he", slaakte mijn therapeut in de sessie daarna met een tevreden zucht, "eindelijk een mentor die het begrijpt." Ik heb vaak bij haar mogen uithuilen over de studie en mijn contact met docenten. Zij  heeft  mij uitgebreid uitgelegd hoe je argumentatiestructuren schrijft, omdat het mij niet lukte het te snappen tijdens de reguliere lessen. Zelfs nu nog kan ik bij haar terecht als ik op de een of andere manier van streek ben over de universiteit. Mede dankzij haar ben ik nu aangekomen bij het afronden van mijn studie. Toen ik aan mijn studiegenoot over haar vertelde was de reactie: "Zo gaat wel veel extra tijd in een student als jij, die tijd is er amper." Goed om te weten dat ik een tijdsprobleem ben.

Mentale gezondheid
Een tijdsprobleem of niet: ik besta en ik wil studeren aan de universiteit. De afgelopen jaren besteedt de UU uitgebreide aandacht aan mentale gezondheid. Daarnaast hebben studieadviseurs meer kennis en vaardigheden hoe ze studenten met beperkingen kunnen begeleiden. Toch ben ik niet de eerste die het probleem van de begeleiding aankaart. Er zijn meerdere studenten en docenten geweest die onder andere op de DUB aandacht vragen voor studenten die extra hulp nodig hebben. Eerlijk is eerlijk, ik voel me gesteund door mijn opleiding en mijn docenten; collectief willen zij dat ik kan afstuderen. Alleen soms gaan dingen gewoon echt niet en dan ligt het niet aan mij of de docenten maar aan de good ‘ol system - fuck the system, am i right? Wanneer het systeem niet meewerkt ben ik nog te veel afhankelijk van de goodwill van individuele personen. Helaas heeft de universiteit ook niet zo veel middelen om studenten te begeleiden die een halve meltdown ondergaan wanneer ze een tentamen moeten maken.

Heilige middel uitstel
Naast het goed bedoelde uitstel voor opdrachten en tentamens, het heilige middel voor studenten die net wat extra nodig hebben, is er bar weinig wat mij helpt om de universiteit te halen. Daarnaast hangen al die uitgestelde deadlines als een zwaard van Damokles over mij heen. Ik raak ervan in paniek en er is nooit rust. Het betekent effectief dat ik nooit van mijn vakanties kan genieten - wat ik zo hard nodig heb - en altijd op de een of andere manier met de studie bezig moet zijn.

Studiesupport  is meer dan alleen het uitstellen van deadlines of een extra financiële beurs. In mijn geval heb ik emotionele begeleiding nodig bij het maken van tentamens. Ja, ik had een goede relatie met mijn mentor in het eerste jaar waardoor ik meer beroep op haar kon doen dan normaal. Alleen was het natuurlijk absoluut niet aan de orde dat ik haar huilend drie kwartier lang na een tentamen kon bellen. De universiteit beschikt over een studentenpsycholoog maar ook daar is dit niet mogelijk. Helaas heeft de student hierboven heeft wel een punt: daar is tijd noch ruimte voor.

Professionele hulp
Bovendien zou ik het ook niet gedaan hebben, want het zou ongepast zijn en dan zou ik mij alleen maar een last voelen. Sommigen zeggen: bel dan je vrienden of je ouders. Ja, dat doe ik ook maar die hebben niet de vaardigheden om mij daadwerkelijk en professioneel goede hulp te bieden. Ik ben niet zo makkelijk om mee te redeneren als ik een episode heb. Overigens is het ook niet goed om zo emotioneel afhankelijk van je omgeving te zijn, dat moet je niet willen. Het zijn mijn vrienden, niet mijn verzorgers. En op een gegeven moment moet je ook onafhankelijk van je ouders gaan leven.

In die zin heb ik met mijn therapeuten een duidelijk begrensde relatie: ik vraag om hulp en zij bieden het mij. In mijn geval zou het positief zijn geweest als mijn therapeuten meer betrokken waren geweest bij de studie en gezamenlijk met de studieadviseur een plan de campagne hadden kunnen opstellen over mijn studievoortgang. Een van mijn therapeuten is een keer bij mij thuis langsgekomen om mij te helpen alles te ordenen. Waarom zou dat niet kunnen op de universiteit?

Daarnaast lijkt het mij sowieso een plus als er een medewerker is waar studenten met een beperking altijd langs kunnen komen zonder afspraak te maken. Iemand die de studenten niet alleen organisatorisch begeleidt maar ook emotioneel. Ook moet er nagedacht worden over alternatieve tentaminering. Op sommige momenten lukt het mij niet goed om mijn ideeën op papier te schrijven, in zulke momenten biedt een mondeling uitkomst. Tijdens mijn hele studie heb ik één keer een mondeling mogen doen wat een verademing was. Ik had aangegeven dat ik niet de ruimte had om na mijn stage ook nog een stageverslag te schrijven. Ik vroeg of ik daarvoor in de plaats een mondeling mocht doen, dat mocht niet. Dan maar geen studiepunten voor mijn stage en ik gaf bij mijn stagementor aan dat ik mijn verslag niet ging maken. Waardoor zij toch overstag gingen, wel zonde namelijk. Ik rondde mijn stage met een 7,5 af. Maar goed, dit zijn mijn ideeën die mij hadden kunnen helpen. Misschien heeft een ander weer andere hulp nodig.

Intellectuele capaciteiten
Dit roept ook de vraag op: wanneer houdt het een keer op? Wanneer moet je accepteren dat je niet kan studeren aan de universiteit? Je hebt wellicht wel de intellectuele capaciteiten, maar niet de fysieke? Eerlijk gezegd weet ik het antwoord niet gelijk. Je moet je ook afvragen wat voor functie de universiteit dan vervult voor de maatschappij. Het klaarstomen van studenten die zo snel mogelijk een diploma halen en dan het geld wat in hen is geïnvesteerd zo snel mogelijk terug verdienen. Of is een universiteit een kennisinstituut waar iedereen welkom is omdat het vergaren van kennis een groot goed is wat niet uitgedrukt hoort te worden in geld? Het enige wat ik hierover kan zeggen is dat ik veel capabele studenten heb zien sneuvelen omdat de infrastructuur hun eerder tegenwerkte dan meehielp.

Taskforce
Uiteindelijk zijn er in mijn geval twee redenen geweest waarom ik mijn studie nu bijna kan afronden:

1. De financiële positie van mijn ouders - waar ik het in een eerder column ook al over heb gehad. Ik hoefde naast mijn studie niet te werken én geen grote studie schuld aan te gaan waardoor ik geen financiële stress had. Daardoor kwam ruimte vrij om hulp te zoeken voor mijn problemen. Als ik had moeten werken naast de studie, was zo’n therapie niet mogelijk geweest en had ik de studie niet gehaald.

2. Mijn therapeuten. Door mijn angst en extreme stress had ik het moeilijk. Vaak op weg naar een tentamen hing ik aan de lijn met een van mijn therapeuten om meteen na het tentamen ze weer te bellen. Ik had emotionele steun nodig waar ik op terug kon vallen. Helaas is er niet zo’n dergelijke begeleiding op de universiteit.

Er is door docenten ook vaak begrip aan mij gevraagd voor hun situatie wanneer ik om uitstel of andere mogelijkheden vraag. ‘Irem we hebben het druk en wij kunnen het ook niet meer bolwerken allemaal en ik bied je een goed alternatief aan (het heilige uitstel).’ Ik snap hun ook wel. De universitaire druk is er niet alleen voor studenten, docenten hebben daar ook onder te lijden. De vraag in deze situatie is dan ook elke keer weer: wie gaat er over een grens heen? De docent of ik? Ik denk: allebei.

Ik vraag mij eigenlijk af of er al een taskforce van ervaringsdeskundigen zijn die samen in gesprek gaan met de universiteit om te brainstormen over een inclusievere universiteit op meerdere gebieden (dus niet alleen voor mentale gezondheid). Zo niet, dan meld ik mij bij deze hier voor aan.

Waar kan je terecht met enorme tentamenstress?
Heb je ook sterke stressproblemen bij het maken van een tentamen? Of herken je je in het verhaal van Irem en heb je hulp nodig? In eerste instantie is het altijd goed om aan te kloppen bij de studieadviseur van de opleiding. Die kan met jou bespreken wat de opleiding kan bieden. Daarnaast kun je ook trainingen doen of begeleiding krijgen van de universiteit. Een overzicht van wat de UU biedt, vind je op een speciale pagina Begeleiding en ontwikkeling. Van daaruit kun je ook doorklikken naar de pagina Bij wie kan ik terecht. Studenten die kortdurende hulp nodig hebben, kunnen een  afspraak maken met een studentenpsycholoog. Heb je voor een langere periode hulp nodig, dan is verwijzing via de huisarts naar externe psychologische hulpverlening meer voor de hand liggend.

Een andere plek om naar toe te gaan, is het Platform Onbeperkt Studeren. Dat is een organisatie die door studenten zelf is opgezet. Zij bieden geen professionele hulp natuurlijk, maar werken vanuit peer-support. Vanuit het platform kan worden meegedacht met jouw problemen en kunnen eigen ervaringen gedeeld worden om tot nieuwe inzichten te komen. Daarnaast heeft het platform een buddyprogramma. Daarbij wordt echt gekeken naar de behoefte van de student. Dit kan het delen zijn van je verhaal met een student met dezelfde ervaring, samen naar de tentamenzaal lopen of een keer samen studeren om de drempel te verlagen.