DUB-panel: Duurzaamheid aan de UU weinig zichtbaar

Doet de UU eigenlijk haar best om duurzaam te zijn? Het nieuwe DUB-magazine Het Groene Geweten probeert een antwoord op die vraag te geven. De redactie legde de kwestie ook voor aan de leden van het DUB-panel en kreeg in de 7 mailreacties meteen de wind van voren.

“Dat de DUB nou uitgerekend papier gaat gebruiken voor een nummer over duurzaamheid……!!!!!”, schrijft Fried Keesen, onderwijsdirecteur van het UCU. “Waarom geen kaartjes met een QR-code naar een PDF-versie, of zo?”, vraagt Mies van Steenbergen, researchanalist bij Farmacie.

Het overmatige gebruik van papier aan de UU is een aantal panelleden sowieso een doorn in het oog. Sociologie-student Tycho Wassenaar verbaast zich erover dat studenten papers vaak hard copy moeten inleveren bij docenten. Hij merkt op dat er “pallets papier worden aangevoerd bij de printers”. “En waarom nemen we tentamens niet digitaal af?”

Docent Onderwijskunde Casper Hulshof pleit voor het verwijderen van alle printers uit de UB's. “Ik weet dat studenten er veel gebruik maken, maar toch zou ik dit doen. Ik zou er  ook beleid van maken dat studenten geen papieren producten meer mogen inleveren.”

Tegelijkertijd merkt Hulshof dat zijn collega’s al veel meer papierloos vergaderen. “Of tablets nu een zegen voor het milieu zijn, is de vraag, maar het idee is er.” Ook Johan Jeuring, teaching fellow bij de bètafaculteit, ziet bij vergaderingen en in de colleges steeds meer laptops en iPads. Ook hij noemt de keerzijde: “Ik verwacht dat het elektriciteitsgebruik toeneemt.”

Het is opvallend dat een deel van de panelleden zegt weinig tot niets te merken van een trend naar duurzaamheid aan de UU. Mies van Steenbergen over de dagelijkse praktijk op zijn lab: “Afval wordt natuurlijk netjes verwerkt, maar we kennen bijvoorbeeld geen aparte inzameling van metaal en niet van plastics.”

Ook student Tycho Wassenaar ziet weinig bewijzen van duurzame maatregelen om zich heen. Voorzichtig zegt hij: “Ik merk dat in het nieuwe gebouw van Sociale Wetenschappen de lichten automatisch aan en uit gaan. Ook op de toiletten. Dat helpt misschien.”

Toch zijn er ook panelleden die wél voorbeelden kunnen noemen van zaken die duiden op ‘meer duurzaamheid’. Daarbij valt wel op dat zij daar meteen kanttekeningen bij plaatsen. Frank van Rijnsoever, docent Innovatiewetenschappen: “In de bedrijfsvoering zie je dat het aanbod in de kantine biologisch is en wordt met veel tamtam een watertappunt geopend. Inhoudelijk is duurzaamheid een van de onderzoekspeerpunten. Dat laatste kan ook strategische redenen hebben: er is op dit moment veel financiering voor duurzaamheidsprojecten.”

Johan Jeuring ziet dat er aandacht is voor de bereikbaarheid van De Uithof op andere manieren dan met de auto. Verder wordt er volgens hem langer met meubilair en apparatuur gedaan. “Deze situatie is waarschijnlijk eerder ingegeven vanuit budgettaire overwegingen, maar heeft ook een effect op duurzaamheid.”

Duurzaamheidsgoeroes
UCU-onderwijsdirecteur Fried Keesen reageert “met enkele vrolijk-cynische observaties” op de vragen van DUB. Volgens hem is er een kloof tussen ‘Het Grote Beleid’ van de universiteit en wat daar in de praktijk van te merken is. Dat er nu een papieren magazine is voor studenten en medewerkers over dit thema noemt hij "representatief" voor zijn opvatting

Keesen herinnert zich hoe al in de jaren negentig na de grote internationale milieuconferentie in Rio de Janeiro het onderwerp al "ferm op de agenda van de UU werd gezet". “En waar staan we nu, 20 jaar later? Er zijn niet meer milieu-gerelateerde opleidingen of studenten die milieu bestuderen dan toen. We hebben het Utrecht Sustainability Institute.  Prachtig, maar ik ervaar dat eerder als een vrijplaats voor duurzaamheidsgoeroes dan als een spil in  de ontwikkeling van de UU.”

Kortgezegd: van een cultuuromslag merkt Keesen weinig. “Ik racefiets-forens zelf inmiddels 26 jaar tussen Culemborg en Utrecht, maar ik word door de UU-collega’s nog altijd als een malloot, of in het gunstige geval als een overdreven sportieveling, gezien.”

USBO-masterstudent Jont Groenendaal is veel optimistischer dan Keesen. Hij vindt juist dat er “veel gebeurt op en rondom de UU”. “Er is een duurzaamheidswebsite, er zijn duurzame initiatieven, er wordt gewerkt aan een duurzame bedrijfsvoering en nieuwbouw.”

Toch ziet ook Groenendaal een probleem. “Er zijn maar weinig UU'ers die weten van deze activiteiten”. De UU zou volgens hem meer met communityvorming moeten doen. “Duidelijke doelen voor een duurzame(re) UU opstellen en dit bereiken samen met medewerkers en studenten.”

Volgens Groenendaal is Harvard op dit gebied het lichtend voorbeeld.  Hij komt met een link naar het volgende YouTube-filmpje.

Dienstfietsen
Vergeleken met Harvard heeft de UU nog een lange weg te gaan naar een ‘duurzame gemeenschap’, erkent Groenendaal. Uit opmerkingen van enkele leden van het DUB-panel, blijkt dat het bovendien ook nog wel eens een hobbelige weg kan zijn.

Frank van Rijnsoever vindt dat de UU “maatschappelijk terughoudend moet zijn met het promoten van duurzaamheid en zich vooral moet richten op de kennis die nodig is om het proces te begrijpen.” Hij denkt bovendien dat gezien de beperkte financiële ruimte er voldoende aan duurzaamheid in de bedrijfsvoering wordt gedaan. “ Ik zie het geld liever naar onderwijs en onderzoek gaan.”

Mies van Steenbergen is sceptisch over het realiteitsgehalte van verdergaande maatregelen. “Wat men wel vergeet is dat ‘duurzaam’ in veel gevallen geld kost. Moet je mensen gaan ontslaan omdat iets duurzaam moet… ? Meestal strandt het daarom in goede bedoelingen.”

Daarnaast wordt van sommige universitaire acties het nut wel eens betwijfeld of beschimpt. Casper Hulshof noemt de dienstfiets die alle decanen cadeau kregen. “Maar ook de Utrecht Bereikbaar-pas, waarvan nog net niet wordt gezegd dat ze liever hebben dat je die pas niet aanschaft (want hij is zo duur).”

Vliegreizen
Over het eigen duurzame gedrag zijn de panelleden ook opmerkelijk bescheiden. Casper Hulshof zegt bijvoorbeeld: “Ik ben niet heel 'duurzaam' bezig. De computer staat permanent aan, ik print met enige regelmaat (maar veel minder dan vroeger).” Johan Jeuring: “Ik probeer zelf niet onnodig te verspillen, en kom met de fiets naar De Uithof. Reizen in het binnenland en naar België doe ik altijd per trein. Maar ik maak regelmatig verdere buitenlandse reizen, dit jaar bijvoorbeeld twee keer naar de VS, en ik verwacht dat de CO2 uitstoot daarvan aanzienlijk is...”

Frank van Rijnsoever is zelf verbonden ben aan het Copernicus Instituut voor duurzame ontwikkeling, maar is toch niet heel bewust bezig met duurzaamheid. “Het is een overweging die meespeelt in de keuzes die ik maak, maar niet de belangrijkste. Voor mij is duurzaamheid vooral een heel erg interessant onderzoeksonderwerp.”

Volgens Jont Groenendaal vraagt duurzaam gedrag overigens helemaal niet zo heel veel: “Als je weinig print (I-Pad!), niet te lang je handen wast, de draaideur en de trap neemt, dan kom je al een heel eind.”

DUB-panellid Bald de Vries schreef een opinie over duurzaamheid naar aanleiding van de vragen die de redactie hem voorschotelde.