DUB-panel: een diverse universiteit geeft vrij op Suikerfeest

Dit jaar is het Suikerfeest op vrijdag 15 juni. Dan wordt het einde van de islamitische vastenmaand Ramadan gevierd - in Nederland geen nationale feestdag. Dat betekent dat studenten en medewerkers van de universiteit niet vrij zijn. Een student die een tentamen mist om met de familie Eid al-Fitr te vieren, moet officieel via de examencommissie een nieuwe kans aanvragen. Net zoals studenten die bijvoorbeeld voor een bruiloft verstek laten gaan. Medewerkers kunnen vakantie-uren opnemen voor een niet-nationale feestdag, maar maximaal vijf dagen per jaar en alleen als het werk het toelaat. Tijdens een onderwijs- of tentamenperiode is vrij krijgen dus niet altijd mogelijk.

De universitaire cao biedt elke universiteit de ruimte om vrije dagen toe te voegen aan de bestaande. Daardoor zouden niet-christelijke feestdagen zoals het Suikerfeest, Jom Kipoer en Holi een vrije dag kunnen worden. Het universiteitsbestuur heeft echter besloten vast te houden aan de dagen die de rijksoverheid aanmerkt als feestdag. Staat dat niet in schril contrast met de wens voor verdergaande internationalisering, diversiteit en inclusiviteit? Is het niet een idee om de vrije dag na Hemelvaart in te wisselen voor een niet-christelijke feestdag, bijvoorbeeld?

“Ik voel veel sympathie om religieuze feestdagen van groeperingen van significante grootte als ‘echte’ feestdag op te nemen”,  aldus masterstudent Bestuur & Beleid Richard Kempen. “Het geeft immers een signaal af dat zulke groepen niet alleen welkom zijn op de universiteit, maar dat de universiteit als organisatie ook meer dan bereid is om een zo inclusief mogelijke omgeving te zijn.” Ook universitair docent Bald de Vries vindt dat een universiteit die streeft naar diversiteit, studenten en collega’s de ruimte moet geven om cultureel belangrijke dagen en evenementen te vieren. “We zijn een seculiere universiteit die juist door de culturele verscheidenheid ‘rijker’ wordt en dus op creatieve manieren op zoek kan gaan naar oplossingen.” Diversiteit vraagt een flexibele houding van de universiteit, vindt ook Miranda Jansen directeur bedrijfsvoering van het departement Maatschappijwetenschappen van de faculteit Sociale Wetenschapen.

Geef mij maar een dag van inclusiviteit

Student sociologie José Kamal is het niet eens met deze drie panelleden. Wat hem betreft worden er geen religieuze feestdagen aan het palet van universitaire vrije dagen toegevoegd. “Religieuze feestdagen leiden tot het meer zichtbaar worden van verschillen. Geef mij maar een dag van inclusiviteit. Een dag waarop het er niet toe doet wat je religie, afkomst of nationaliteit is.” Ook universitair docent Frank van Rijnsoever ziet het aantal verplichte vrije dagen liever afnemen dan toenemen. Ook over het idee om een vrije dag op te offeren voor bijvoorbeeld het Suikerfeest, is hij niet enthousiast. “Het is wel zo praktisch om collectieve vrije dagen aan te wijzen wanneer andere mensen ook vrij hebben. Mensen met een partner die niet bij de UU werkt, kunnen dan bijvoorbeeld makkelijker gezamenlijk op vakantie. Het is dus verstandig om de rijksoverheid, als grote werkgever, te volgen. Ook omdat scholen dit doen.”

Ook docent-onderzoeker Annemieke Hoogenboom denkt dat het leven van collega’s met schoolgaande kinderen ingewikkelder wordt als er officiële vrije dagen worden ingewisseld voor nieuwe vrije dagen. Principieel maakt het de docent “echt niks uit” als “Tweede Paasdag, Tweede Pinksterdag en Hemelvaart als officiële vrije dagen worden geschrapt en in plaats daarvan andere religieuze feestdagen worden toegevoegd”, omdat ze zelf op veel van die dagen gewoon werkt. Miranda Jansen en alumnus Guido van Seeters zien om die reden wel iets in een soort strippenkaart voor vrije dagen. Verplichte vrije dagen zouden daarbij losgelaten worden en in plaats daarvan mogen UU’ers zelf beslissen wanneer ze vrij nemen. Of dat nou voor een religieuze feestdag is of omdat je gewoon even een “drama-dagje” hebt, aldus Van Seeters. Docent-onderzoeker Casper Hulshof vindt zo’n constructie onhandig. Op collectieve vrije dagen hoeft er geen beveiliging te zijn in universitaire panden en hoeft de verwarming niet te loeien. Kortom: flexibele vrije dagen kosten meer geld dan collectieve vrije dagen.

Ik maak, net als veel collega’s, nooit mijn vakantiedagen op

Annemieke Hoogenboom vindt het een bijna surrealistische discussie. Of vrije dagen nou flexibel zijn of verplicht, momenteel werkt ze op veel nationale feestdagen en “zeker drie van de vier weekenden minstens één dag”. “Ik maak, net als veel collega’s, nooit mijn vakantiedagen op. Dus mocht ik een dienst willen bijwonen van de Kerk van het vliegend Spaghettimonster, waar een deel van mijn familie zich bij heeft aangesloten, dan heb ik vast nog wel een snipperdag over.”

Bouke van Gorp, docent-onderzoeker, onderschrijft dat beeld. Ook zij redt het niet om jaarlijks haar vakantiedagen op te maken. “Met veel onderwijs verspreid over het jaar zou ik dan een groot deel van de zomer vrij moeten nemen om alle verlofuren op te maken. En dat is weer niet handig want dan moet je nakijken, voorbereiden en kan je ook eindelijk rustig schrijven.” In tegenstelling tot Hoogenboom zou de docent er daarom wel wat voor voelen om een paar verplichte vrije dagen te hebben tijdens het collegejaar. Ze zou met liefde wat verlofuren tijdens de zomervakantie inruilen om verspreid over het jaar een aantal vrije momenten te hebben. Ook Mies van Steenbergen, researchanalist bij Farmaceutische Wetenschappen, denkt dat het toevoegen van extra feestdagen zoals het Suikerfeest de spreiding van vrije dagen over het jaar ten goede komt. “Dan heb je niet al die dagen op één hoop in het voorjaar.”

Toch vraagt Van Steenbergen zich af of het iets oplost voor studenten om Suikerfeest een officiële vrije dag te maken. “Dan ben je Suikerfeest aan het vieren heb je de volgende dag om negen uur een tentamen. Dat lijkt mij niet handig. Moet je dan twee dagen vrij geven?” Daarnaast zou een dergelijke wijziging van de vrije dagen vragen om een “integrale herbezinning” van feestdagen. Want op welke andere religieuze feestdagen moet de universiteit nog meer dicht? Het zijn punten die ook Casper Hulshof, Miranda Jansen en Richard Kempen aanstippen. Want als je eenmaal begint met het vervangen van vrije dagen, waar stop je dan? Gaan we iedereen een feestdag geven? En welke omvang moet een (religieuze) groep hebben om een vrije dag te krijgen?

Het zal ongetwijfeld nog veel discussie oproepen en nadenkwerk vergen, concludeert Jansen. Er zijn tenslotte praktische consequenties en kosten gemoeid bij zo’n verandering. Maar zo zegt Van Steenbergen: “Waar een wil is, is een weg”.