DUB-panel: Overleden oma als smoes? Ben liever eerlijk

Of het echt zo was, willen we niet eens weten. Daarvoor is de 'smoes' die rechtendocent Ton van den Brink ooit hoorde te mooi. Hij had eens een student die niet kwam opdagen vanwege problemen met de Britse havenautoriteiten, zo schreef Van den Brink in reactie op een tweet van het UU-platform voor docenten TAUU.

A truck registered under my name has been intercepted by the Dover Port Authority so I cant attend tomorrow's seminar #truestory #lousyexcuses

— Ton van den Brink (@Tonvandenbrink) 1 november 2018

Wat zijn eigenlijk de ‘smoezen’, echt of niet echt gebeurd, die Utrechtse studenten zoal gebruiken om onder tentamens en papers uit te komen? En gebeurt dat nu veel? Die vragen legden we per mail voor aan ons DUB-panel.

Elke niet-reguliere doktersafspraak is een veilige keuze

Veel docenten in het DUB-panel hebben grote moeite een voorbeeld te noemen. Ze krijgen dan ook in veel gevallen helemaal niet te horen met welke reden studenten zich afmelden voor een tentamen. De afmeldprocedure verloopt meestal via de studieadviseur, onderwijsdirecteur of cursuscoördinator, zo vernemen we van enkele panelleden. Voor de docent wordt het om privacyredenen dan al snel: “afmelding vanwege persoonlijke omstandigheden”.

Ook bij de studenten in het panel komen de creatieve smoezen niet meteen naar boven. Volgens studenten in het panel biedt ‘ziekte’ vaak uitkomst, als je ergens onderuit wilt. Zeker omdat inmiddels bekend is dat veel huisartsen weinig geneigd zijn 'doktersbriefjes' af te geven. Daar kunnen opleidingen dan ook moeilijk om vragen. Student Psychologie Yorick Koridon: “Of het nou een keel-, oor- of blaasontsteking is, elke niet-reguliere doktersafspraak of medicatie is een ‘veilige keuze’ voor smoesjes.”

Iedere tentamenperiode afmelden omdat je oma is overleden. Fascinerend

Als meer “opmerkelijke” uitvluchten genoemd worden, komt vaak ‘de overleden oma’ om de hoek kijken. Student Taal & Cultuurstudies en Spaans Francisca Duiser hoorde een verhaal van een student met een morbide vooruitziende blik: “Een student wist dat hij/zij een tentamen niet kon maken en meldde zich weken van tevoren af. De gebruikte smoes was dat hij/zij dan naar de begrafenis van oma moest.... Die viel natuurlijk wel door de mand.”

Psychologiestudent Melissa Alberts: “Ik heb het van horen zeggen: een student meldde zich bij iedere tentamenperiode in dat collegejaar af met als reden: oma/opa overleden. Of het een goede of een slechte smoes is, laat ik in het midden, ik vond het in ieder geval fascinerend.”

In een Volkskrantcolumn liet Ionica Smeets vorig jaar zien dat de kans op het overlijden van een familielid in tentamenperioden inderdaad fiks toeneemt. Een korte rondgang langs faculteiten leert dat de dode oma inderdaad een berucht verschijnsel is. Verhalen over studenten die zich afmelden met die reden en later vrolijk zwaaiend op skifoto’s op Facebook staan doen de ronde. Er schijnt zelfs een student geweest te zijn die meldde dat haar moeder was overleden om enige tijd later samen met haar moeder op te duiken in een interview van een tijdschrift. 

Smeets kwam in haar column misschien nog met de beste oplossing voor het overleden oma-syndroom: condoleancekaarten sturen naar de familie van studenten die zich afmelden omdat ze een begrafenis moeten bijwonen.

De ziekmeldregeling is een drempel voor studenten

De afgelopen jaren verscherpten veel faculteiten hun ziekmeldregelingen. Zo mogen studenten Sociale Wetenschappen zich nog maar één keer per jaar ziek melden, bij de tweede keer wordt de student nader onder de loep genomen en mogelijk voor een gesprek uitgenodigd. Het aantal ziekmeldingen nam daarop met een vijfde af. Ook als er vaker melding wordt gemaakt van overleden familieleden kan het zijn dat een studieadviseur of tutor contact opneemt.

Bij Rechten mogen studenten één deeltoets van een vak missen. Bij de tweede keer wordt de examencommissie ingeschakeld. In theorie kun je bij verschillende vakken met dezelfde ‘smoes’ aankomen, omdat je je bij elk vak bij iemand anders afmeldt. Toch is de verwachting dat studenten dit niet zo snel zullen doen. Wie zich afmeldt mag een inhaaltoets doen, maar maakt geen aanspraak op een reparatiemogelijkheid als hij of zij voor de inhaaltoets een onvoldoende haalt. Dat zien studenten vaak als een groot nadeel, volgens het studiepunt van de faculteit.

Bij Geesteswetenschappen heeft elke student één studieadviseur bij wie hij of zij zich moet afmelden. Die houdt in de gaten of studenten zich vaak afmelden. Bij overlijden van een familielid wordt om een rouwkaart gevraagd. “Bij vier overleden grootouders gaan we doorvragen”, zo krijgen we te horen.

Kunsthistorica en panellid Annemieke Hoogenboom denkt dat de ziekmeldregeling van haar faculteit ervoor zorgt dat het “wel meevalt met die smoezen”. “De regeling voor het afmelden voor tentamens mag een papieren tijger zijn, het is een drempel die het zichtbaar maakt als studenten zich vaker dan incidenteel afmelden. Eens een keer een smoes is het probleem niet. Maar wie herhaaldelijk migraine heeft vlak voor een tentamen komt via dat afmeldingsformulier in beeld bij de studieadviseur.”

Een 'smoezenklassieker' van onze fotostrip 3Hoog. Lees door onder de strip. 

De meeste studenten in het panel hebben weinig begrip voor alle uitvluchten die worden verzonnen. Volgens Yorick Koridon moeten studenten leren onder tijdsdruk een hoeveelheid literatuur te verwerken en opdrachten te maken. “Wanneer zij smoesjes kunnen gaan verzinnen die ervoor zorgen dat zij een ‘voorkeursbehandeling’ krijgen, zorgt dit voor oneerlijkheid.”

Leonie Schiphorst: “Smoezen voor het uitstel van een paper hoor ik vaker voorbij komen. (…) Ik vind het soms behoorlijk ver gaan en ik denk dat eerlijk zijn soms nog het beste is. Ik heb bijvoorbeeld een keer uitstel gekregen toen ik aangaf dat ik voor mijn andere cursus ook een deadline had die dag.”

'Het is niet oké als je niet echt ziek bent'

Volgens Schiphorst zijn veel docenten snel geneigd om studenten te geloven ("hoe maak je ook onderscheid tussen een smoes en de waarheid"), maar dat is niet de ervaring van Melissa Alberts. Zij merkt dat docenten vaak geïrriteerd reageren doordat veel studenten met gemakkelijke excuses komen als zij hun werk niet afhebben of de stof niet bestudeerd hebben.

Melissa ondervindt daar persoonlijk de nadelen van. “Als student 'met een beperking'  (zoals dat officieel genoemd wordt) heb ik een hekel aan smoezen die verzonnen worden om tentamens niet te hoeven maken of uitstel voor papers krijgen. Ik heb mij zelf helaas al wat vaker moeten afmelden (…) door mijn beperking. (…) en ik denk dat het belangrijk is dat er besef komt dat het niet oké is om je ziek te melden voor een tentamen als je niet echt ziek bent.”

Accepteer hoe dom je bent geweest

Vrienden en bekenden van voormalig U-raadslid Jonathan Steinebach doen het meestal op de eerlijke manier. Veel van hen zijn langstudeerders met studievertraging door extracurriculaire activiteiten en komen maar moeilijk weer in het studieritme. “Zij leveren een eindwerk eenvoudigweg niet in. Smoezen gebruiken ze eigenlijk niet. Als ze om uitstel vragen, zijn ze eerlijk over de reden en steken ze de hand in eigen boezem.” Zou de universiteit niet meer moeten doen om die slimme studenten discipline, arbeidsethos of planning bij te brengen, vraagt Jonathan zich af.

Guido van Seeters zat ooit ook in de U-raad, maar is inmiddels al een tijdje afgestudeerd en aan het werk. Hij komt met een tip voor alle studenten. “Als je een paper in moet leveren en je gaat het niet halen, accepteer dat dan. Ga lekker slapen en accepteer hoe dom je bent geweest om deze keer weer niet je werk op tijd af te krijgen. Werk vervolgens met hernieuwde kracht om alles voor het 'herhaalmoment' af te krijgen en haal een acht. Dan heb je een zes op papier (bij veel faculteiten is dat het maximum bij een herkansing red.), maar het voelt toch als een acht! Om een summa cum laude te halen, werkt mijn truc dus niet. Maar om succesvol te zijn in het bedrijfsleven? Wie weet! (Ja. Het antwoord is ja.)”

Vijf jaar geleden maakten we ook een rondgang. We kwamen toen tot een 'top vier van smoezen'.
-Ziek: "Ik heb bij Mr. Jacks gegeten, gisteren."
-Leed:  “Mijn zus is in Engeland aangevallen was door een kat" (met bloederige foto’s)
-Liefde(sverdriet): "Ik heb net weer een nieuw vriendje"
-Computerellende: "Naar verkeerde docent gestuurd."
Lees hier het hele artikel.