‘In deze hachelijke situatie betaalt de jarenlange aandacht voor onderwijsvernieuwing zich uit’

Een docent die zondagochtend om half negen zonder veel hoop een chatgesprek met de balie van Educate-it opende, was blij verrast toen er toch al iemand antwoordde op dat tijdstip. De 25 medewerkers van het programma voor digitalisering en vernieuwing van het UU-onderwijs zijn al volop in touw sinds het kabinet donderdagavond bekendmaakte dat alle colleges en werkgroepen vanaf dat moment niet meer fysiek mochten plaatsvinden.

De bezoekbalies in de Universiteitsbibliotheken moesten dicht vanwege de coronamaatregelen, maar via mail en chat was Educate-it het hele weekeinde bereikbaar. Daarnaast kunnen docenten tot negen uur ’s avonds terecht met vragen, zegt programmamanager Mabelle Hernández. “Zeker nu veel docenten overdag met kleine kinderen zitten, is dat handig.” Uitgangspunt is dat docenten binnen een dag antwoord krijgen. Inmiddels hebben meer dan tweehonderd docenten via mail en chat contact met de balie gezocht en is er een flinke stijging in de aanvragen voor digitale toepassingen te zien. Sinds vrijdag zijn er honderd nieuwe aanvragen voor het gebruik van een tool die Educate-it aanbiedt.

Opgebouwde kennis kon meteen worden ingezet
Volgens Hernández verkeert de UU in de gelukkige omstandigheid dat het universiteitsbestuur in 2014 ervoor koos om fors te investeren in onderwijsvernieuwing en het onderzoek daarnaar. In de afspraken die het CvB met de universiteitsraad maakte voor de besteding van de opbrengsten van het verdwijnen van de basisbeurs stond onderwijsinnovatie steeds prominent genoemd. Op dit moment gaat er volgens de programmamanager zo’n 2 miljoen per jaar naar het universiteitsbrede programma. De Utrechtse inspanningen werden door bezoekende commissies steeds geprezen.

“Wij ondersteunen docenten die gebruik willen maken van it-tools of die hun onderwijs meer blended willen maken, dat wil zeggen een combinatie van fysiek en online onderwijs. Dat is wat de Universiteit Utrecht graag wilde om het UU-onderwijs vanuit didactisch perspectief te verbeteren”, zegt Hernández. “Die kennis kunnen we nu natuurlijk prima inzetten om het langeafstandsonderwijs dat nu nodig is te ondersteunen. Ook vanuit idealen als duurzaamheid, internationalisering en inclusiviteit was er al steeds meer vraag naar dat soort mogelijkheden.”

Vanaf donderdagavond was er een speciale intranetpagina (alleen met solis-id, red.) in de lucht waarop docenten informatie konden vinden over hoe ze hun onderwijs zouden kunnen aanpassen en wie hen daarbij zou kunnen helpen. Veel van die informatie al online voorhanden door wat Educate-it de afgelopen jaren heeft ontwikkeld en kon ook direct worden ingezet.

Minstens even belangrijk was volgens de programmamanager dat de logistiek en de organisatie van de ondersteuning voor docenten al op orde was. “We hadden al een balie, we hadden een registratieprocedure, we hadden de benodigde formulieren en we wisten hoe we docenten het beste kunnen bijstaan.  Bovendien hebben we inmiddels een groot netwerk binnen de faculteiten en universitaire diensten die ons met hun kennis bijstaan en met ons meedenken, zoals de partners in het Centre for Academic Teaching. Deze collega’s zijn ook lid van de Educate-it ondersteuningsteamsite die wij voor de huidige situatie hebben ingericht en bestaat nu uit zo’n 60 mensen. Dat is echt geweldig”

Wat zijn de meest voorkomende vragen van docenten?
“Een belangrijke vraag is hoe je nu nog toetsen kunt aanbieden. Hoe weet je bijvoorbeeld wie er aan de andere kant achter de computer zit? Wij kunnen advies geven over mogelijke alternatieven, bijvoorbeeld hoe je digitaal een openboektentamen kunt organiseren en wat dit betekent voor de vragen die je stelt of hoe je met opdrachten of presentaties kunt werken. En het hoeft van ons niet per se digitaal te zijn, hoor. Niets mis met een essay als dat passend is.

“Daarnaast zijn er veel vragen over hoe je het best kunt communiceren met studenten hoe je een college digitaal kunt verzorgen. Daarvoor raden we Microsoft Teams en MyMediasite aan omdat dit direct voor iedereen van de UU toegankelijk is middels een Solis-inlog en er in principe voldoende capaciteit voorhanden is. Het was jammer dat Microsoft Teams door de massale belangstelling wereldwijd de afgelopen dagen even wat stroef liep, maar de verwachting is dat dit helemaal in orde komt.”

“Verder is het heel divers, er zijn vragen over tools als pitch2peer voor presentaties van studenten of peergrade waarbij studenten elkaar feedback geven. Maar ook vragen over hoe je kennisclips opneemt of hoe je een video interactief kunt maken. Al deze tools zijn beschikbaar via de toolwijzer van Educate-it en zijn in de afgelopen jaren op initiatief van onze eigen docenten ingebracht, uitgeprobeerd en onderzocht.

Hoe gaan docenten om met deze verandering?
“Hoe gek het ook klinkt, heb ik het gevoel dat deze hachelijke situatie ook een soort positiviteit teweeg brengt. Er is veel saamhorigheid, docenten werken vaak en veel samen. Het is ook heel inspirerend om te merken dat docenten er gewoon mee beginnen, zo van ‘ik heb er eerder nog niets mee gedaan, nu moet ik wel, maar dan wil ik er ook iets van maken’. Docenten zijn heel creatief. En wij zijn ook heel blij met de positieve reacties die we van docenten bijvoorbeeld op sociale media krijgen.”

Uit een evaluatie na de eerste projectfase van Educate-it uit 2017 bleek dat zo’n 20 tot 25 procent van de docenten actief bezig was met digitalisering van het onderwijs. Het doel was toen om ook andere docenten te bereiken. Dat gaat nu waarschijnlijk wel lukken?
“Dat is de vreemde pay off die we nu plotseling krijgen na zes jaar investeren. Ook docenten die wij beschouwen als the late majority gaan zich nu opeens verdiepen in de mogelijkheden. Maar wij blijven benadrukken dat we een bottom up-programma zijn. Met Educate-it willen we informeren en enthousiasmeren. Docenten moeten als eigenaar van hun onderwijs zelf de meerwaarde van digitaal onderwijs inzien, ook als de situatie straks weer is genormaliseerd. Maar de kans dat blended en online onderwijs een vaste plek in cursussen krijgt, is natuurlijk wel enorm toegenomen.”

Lees ook ons artikel over drie docenten die deze week de plotse ommezwaai naar online onderwijs moesten maken.