Flexstuderen: fijn voor studenten, maar er zijn ook nadelen

De Universiteit Utrecht wil binnenkort beginnen met een pilot met flexstuderen. Studenten van de universitaire lerarenopleidingen en van de master Geographical Information Management hoeven straks niet elk jaar het hele collegegeld neer te tellen, maar kunnen per studiepunt betalen. De proef richt zich in eerste instantie op studenten die al werken of werkenden die erbij willen studeren. De UU hoopt het voor deze groepen aantrekkelijker te maken een baan te combineren met studeren.  

De studentengeleding in de U-raad wil graag dat op korte termijn ook andere groepen studenten per studiepunt kunnen gaan betalen. Op hun aandringen komen nu ook studenten van de pilot-opleidingen in aanmerking die mantelzorg doen, die besturen, die aan topsporter doen of een handicap hebben. Maar als het aan de raadsleden ligt, kunnen álle studenten er straks voor kiezen om per studiepunt te betalen. Het universiteitsbestuur wil eerst leren van de ervaringen van de pilot, maar ziet ook een toekomst waarin studenten vaker per studiepunt of cursus kunnen gaan betalen.

De stelling voor het DUB-panel luidt daarom:

Flexstuderen voor álle studenten is een goed idee

Kaj Hendriks, student geneeskunde en Olympisch roeier:
“Zeker. Als topsporter kan ik zeggen dat ik dit een ideaal concept zou vinden. Door flexstuderen wordt het voor topsporters wat makkelijker om hun studie te combineren met hun sport. Zeker wanneer er sprake is van buitenlandse wedstrijden of trainingsstages (die voor sporters essentieel zijn om de top te bereiken) is het studeren in kleinere stappen een prettige uitkomst. Met het betalen per studiepunt zijn die trainingsstages beter te plannen en kan voorkomen worden dat er belangrijke momenten in de sport gemist worden wegens (langdurige) studieverplichtingen. Andersom kan studievertraging met bijkomende hoog oplopende studiekosten beperkt blijven.”

Gwenny Jongebloed, masterstudent Youth Studies en voormalig lid van de U-raad:
“Ja, dit is een goed idee. Betalen per studiepunt maakt het onderwijs toegankelijker voor studenten die door omstandigheden niet fulltime kúnnen studeren. Bovendien maakt dat het participeren in extra-curriculaire activiteiten binnen de universiteit aantrekkelijker. Ik ben opgeteld twee jaar fulltime actief geweest als studentbestuurder en in de medezeggenschap binnen de UU. Om ingeschreven te blijven staan als student heb ik meer dan 4000 euro moeten betalen, zonder dat ik in die periode een cursus heb gevolgd.

“Toch moet dat betalen per studiepunt voorlopig nog niet voor álle studenten mogelijk worden. Werkervaring opdoen of extra genieten van je studentenleven naast je studie klinkt fantastisch, maar het kan funest zijn voor de waardevolle universitaire gemeenschap en de kwaliteit van het onderwijs en de studentbegeleiding als al die studenten kiezen voor flexstuderen. Door het flexstuderen eerst in te zetten bij de eerdergenoemde specifieke doelgroep van studenten met een beperking en studentbestuurders en medezeggenschappers, krijgen we wellicht meer zicht op de mogelijke positieve en negatieve gevolgen ervan.”

Dit werkt in de hand dat studenten zich nog meer als consument opstellen

Bouke van Gorp, docent-onderzoeker Sociale Geografie & Planologie:
"Ik heb vooral nog veel vragen bij dat flexstuderen. Hoe ver zou die flexibilisering dan gaan? Is dat een vastgelegd curriculum stap voor stap volgen op de momenten dat de student daar zin in en tijd voor heeft? Of laat je ook het idee van een curriculum los en wordt het een pick & mix uit de snoepwinkel? Het eerste lijkt me in specifieke situaties zinvol, het tweede niet.

“Een goede studie kent een curriculum met duidelijk opgebouwde leerlijnen. Dat werkt toe naar leerdoelen of eindtermen. Dat raak je kwijt in een pick & mix-model waar iedereen zomaar wat uitkiest. En wat voor diploma krijg je dan aan het eind van de rit? Kan dat dan ook betekenen dat je nooit onderzoeksmethoden hebt gehad omdat je daar geen zin in had?

“Toch denk ik dat er ook haken en ogen zitten aan betalen per studiepunt in een vastomlijnd curriculum. Ik ben een beetje huiverig dat dat de houding van student als consument nog verder in de hand werkt. Wat voor perverse prikkels kan dat creëren, voor studenten en docenten? Wat voor claims kunnen consumenten daarmee maken op de tijd en begeleiding van de docent? Kan je nog wel zakken voor een cursus?”

Fried Keesen, voormalig onderwijsdirecteur van het University College Utrecht: 
“Even los van de administratieve complexiteit, een prima idee. Voor de doelgroepen in de pilot spreekt dat voor zich, maar ook alle andere studenten leven in een verregaand geïndividualiseerde wereld van pay for what you get. Of dat mijn ideale wereld is, is hier niet de vraag. Maar in een wereld waarin inmiddels zelfs de autolobby het rekeningrijden omarmd heeft als de manier om baten en lasten eerlijk aan elkaar te koppelen, is het bizar dat studenten een volledig collegegeld moeten betalen ongeacht de vraag of ze daarvoor 0, 60 of nog meer studiepunten halen. Ik stel wel één voorwaarde: betalen moet aan het inschrijven, en niet aan het halen van een cursus gekoppeld zijn.”

Het is bizar dat studenten collegegeld moeten betalen ongeacht het aantal studiepunten dat ze halen

Melissa Alberts, student psychologie: 
“Enerzijds denk ik dat het een goed idee is om per studiepunt te gaan betalen, zeker voor specifieke doelgroepen. Ik had het zelf heel fijn gevonden als ik per studiepunt had kunnen betalen, omdat ik door ziekte niet in alle blokken alle vakken heb kunnen volgen. Nu moest ik wel het hele bedrag aan collegegeld betalen.

“Anderzijds denk ik dat het voor studenten die graag iets extra's willen doen en misschien drie vakken per blok willen volgen in plaats van twee, demotiverend kan werken. Als je extra moet betalen omdat je je graag wilt verdiepen of verbreden binnen je studie, kan ik me voorstellen dat je dit minder snel gaat doen. Ik ben dus niet per se vóór of tégen flexstuderen, ik denk dat het een optie zou moeten zijn voor specifieke doelgroepen.”

Mies van Steenbergen, researchanalist:
"Ik zie hier geen voordeel of nadeel in. Net als nu zit daar geen enkele stimulans in dat studenten het in een keer halen. Het zou beter zijn om studenten per week cursus te laten betalen. Als ze het dan niet halen, moeten ze bijbetalen. Net als met je autorijbewijs."

Dit kan ten koste gaan van de stimulerende leeromgeving

Thomas Visser, student Geneeskunde:
"Het lijkt mij een goed idee om het flexstuderen voor alle studenten mogelijk te maken. Zelf heb ik enkele maanden in het buitenland een onderzoeksstage gedaan. Daarna ben ik weer begonnen met vakken aan de UU. Hiervoor had ik een deeltijdinschrijving nodig. Dit bleek lastig te regelen. Ik denk dat betalen per studiepunt ervoor zorgt dat studenten op een meer flexibele manier hun curriculum kunnen volgen. Dit zal bovendien de drempel voor extracurriculaire activiteiten verlagen, wat ten goede komt aan de ontwikkeling van studenten."

Yorick Koridon, student Psychologie en oud-assessor van de faculteit Sociale Wetenschappen:
“Ja, studeren per studiepunt is een goed idee; zeker voor mantelzorgers, bestuurders, topsporters of mensen met een handicap. Deze personen zouden gestimuleerd moeten worden om te studeren, ook al kunnen ze dat maar in geringere mate doen. Zij dragen bij aan de samenleving of ervaren een belemmering om bij te kunnen dragen. Voor hen is dit een extra stimulans om zichzelf te ontwikkelen. Ik twijfel of ook mensen die al werken in deze groep moeten worden opgenomen. Dit kan namelijk leiden tot een grote toename van mensen in een andere levensfase die niet de gehele academische denk- en werkwijze opdoen en hier en daar ‘een interessante cursus gaan volgen’. Dit zou mogelijk ten koste kunnen gaan van de stimulerende leeromgeving die de Universiteit Utrecht probeert te creëren voor haar (fulltime) studenten.”

Leonie Schiphorst, student Onderwijswetenschappen:
“Ik ben een voorstander van het betalen per studiepunt. Studenten moeten hun studietempo kunnen vertragen als de omstandigheden daar om vragen. Waarom zou je betalen voor onderwijs dat je helemaal niet volgt? Het biedt ook een uitkomst voor bijvoorbeeld studenten met een burn-out doordat de druk om zo snel mogelijk af te studeren wordt verminderd. Ook wordt het makkelijker om tijdens je studie al te beginnen met werken en zo praktijkervaring op te doen. Studenten worden  aangemoedigd om iets naast hun studie te gaan doen. Andersom krijgen professionals de kans om te blijven leren in allerlei fasen van hun loopbaan. Maar er is ook een keerzijde, want is dit wel gunstig voor de kwaliteit en samenhang van het studieprogramma? De vraag is dus of we het mogelijk moeten maken voor specifieke doelgroepen of voor alle studenten. Waar leggen we de grens?”