Frits van Oostrom: studenten moeten beter leren schrijven

Het is bedroevend gesteld met de schrijfvaardigheid van Nederlandse studenten, constateert universiteitshoogleraar Frits van Oostrom. "De universiteit hoeft echt niet allemaal AKO-winnaars te kweken, maar iedereen moet wel leren een helder en boeiend stuk te schrijven."

De gebrekkige schrijfvaardigheid van studenten: we raken er niet over uitgepraat op DUB. Docenten klagen om de haverklap over de belabberde teksten die ze onder ogen krijgen. Mediëvist Frits van Oostrom trekt nu ook aan de bel. Schrijfvaardigheid moet volgens hem meer aandacht krijgen. 

Waar gaat het mis in de teksten van studenten?
"Het is vooral de goede structuur die ontbreekt. Een spelfoutje hier en daar is zeer hinderlijk maar niet het grootste probleem. Dat zijn namelijk die slechte zinnen, vaak op een babbeltoon. Daar word je zo moe van als lezer. Je wordt opgezadeld met een probleem dat de schrijver moet oplossen. Het is namelijk de morele taak van de schrijver om geen verwarring te veroorzaken bij de lezer. De lezer moet niet gaan spoorzoeken in jouw tekst." 

Wordt u zelf ook horendol van de kromme zinnen van studenten?
"Nou, dat valt bij mij wel mee. Ik geef alleen les aan honoursstudenten. Dat zijn de studenten met de beste cijfers, maar ook zij worstelen met schrijven. Van andere docenten hoor ik ondertussen steeds vaker dat studenten slechte teksten inleveren. Er is echt iets aan de hand." 

Wat is de reden om nu alarm te slaan?
"Aanleiding zijn de recente visitatie-oordelen van onderwijskeurmeester NVAO. Die vond dat veel goedgekeurde scripties bij alfa-opleidingen geen voldoende hadden moeten krijgen. In de rapporten staat dat de NVAO schrok van de slordige teksten in scripties. Ze stonden vol met rammelend proza. Dat was voor mij reden om nu aandacht te vragen voor dit probleem. Ik heb het ook bij het ministerie van OCW te sprake gebracht en daar werd het probleem herkend."  

Waarom schrijven studenten nu minder goed?
"Schrijven is een kwestie van heel veel doen, en heel veel commentaar krijgen. Met name dat laatste is zeer arbeidsintensief. Leraren op middelbare scholen nemen daar kennelijk de tijd niet meer voor. Of ze hebben die tijd niet vanwege de werkdruk. Overigens heb ik makkelijk spreken: ik becommentarieer drie keer per jaar vijftig essays, dat is een schim vergeleken met wat een leraar Nederlands moet nakijken."

"Daarnaast constateer ik een verschuiving van schrijf- naar spreekvaardigheid. Studenten vandaag de dag kunnen prima een discussie voeren en presenteren. En begrijp me niet verkeerd: dat is belangrijk. Maar ze moeten ook een fatsoenlijk stuk kunnen schrijven. Daar is behoefte aan in het bedrijfsleven. Je hoort van werkgevers geregeld de klacht dat jonge afgestudeerden slecht schrijven. Het is in het belang van studenten zelf dat er iets verandert. De universiteit hoeft echt niet allemaal AKO-winnaars te kweken, maar iedereen moet wel leren een helder en boeiend stuk te schrijven."

Wat kan de universiteit doen aan dit probleem?
"Voordat we over oplossingen beginnen wil ik allereerst erkenning voor dit probleem. Maar goed, ik heb wel een idee dat ik ken uit Harvard. Daar hebben ze een zogeheten writing center. Elke Harvard-student moet een stevige, verplichte schrijfcursus volgen. Het gaat in die cursus niet om literair schrijven, maar om het schrijven van een duidelijk en gestructureerd verhaal. Dat lijkt me wel wat." (Noot redactie: in de U-raad gaan momenteel ook stemmen op om een writing center te starten in Utrecht)

Critici roemen de manier waarop u wetenschap toegankelijk maakt voor een breed publiek. Probeert u uw eigen studenten daar ook in te trainen?
"Ik kijk bij essays van studenten niet alleen naar inhoud, maar ook naar schrijfstijl. Veel van mijn studenten (Van Oostrom geeft les aan de studenten van het Descartes College, een interfacultair honoursprogramma, red.) vertellen me dat ze voor het eerst echt grondig commentaar krijgen op hun schrijfvaardigheid. Een biologiestudent bijvoorbeeld wordt nu vooral op zijn kennis beoordeeld. De aandacht voor schrijven schiet er bij in. Dat is ook het vak niet van biologiedocenten, dat snap ik. En ik snap ook dat het veel tijd kost om commentaar te leveren op de schrijfstijl. Maar het is wel heel waardevol."

Heeft u nog advies aan studenten?
"Goede schrijvers zijn allemaal begonnen als goede lezers. Dus als je iets leest en denkt 'dit is boeiend om te lezen!', denk dan na wat de auteur heeft gedaan om de tekst zo aantrekkelijk te maken."

Van Oostrom stelt ook een vraag terug. "Herkennen de collega-docenten en studenten die dit lezen de problemen die ik benoem? Ik vond het tijd om een steen in de vijver te gooien, want ik maak me zorgen."