Geeft de coronapandemie het live hoorcollege de nekslag? Het DUB-panel reageert

De digitale onderwijsrevolutie van het afgelopen jaar heeft opleidingen aan het denken gezet. Kunnen de momenten dat studenten daadwerkelijk naar de campus komen niet nuttiger besteed worden dan twee keer drie kwartier passief naar een docent zitten luisteren? Want dat kunnen studenten thuis ook heel goed.

Het UU-bestuur heeft bovendien besloten dat er in het nieuwe academisch jaar maximaal honderd studenten in één zaal mogen zitten. Naar verluidt zou het er ook op hebben aangedrongen grootschalige bijeenkomsten vooral digitaal aan te bieden.

Hoewel studenten in de coronatijd hard riepen dat ze grote hoorcolleges in theaterzalen en stadions wilden, laten ze het vaak afweten nu ze daadwerkelijk weer naar de universiteit mogen komen. Dat is althans de ervaring in Leiden.

Of dat in Utrecht ook zo is, is moeilijk vast te stellen. Er is nog niet gigantisch veel onderwijs op de campus en meestal gaat het daarbij niet om hoorcolleges. Maar ook in Utrecht laten opleidingen weten de meerwaarde van het fysieke hoorcollege tegen het licht te gaan houden.

De donkere wolken boven het aloude fenomeen zorgen ervoor dat hartstochtelijke voorstanders van het live hoorcollege zich roeren. Zo wees de Maastrichtse docent Sander Jansen op het belang van een inspirerend verhaal, van goed leren luisteren en van elkaar ontmoeten. Zijn Limburgse collega, onderwijsspecialist Barend Last, vond het maar een rammelend betoog. Het klassieke hoorcollege met passieve studenten moet van de baan, vindt hij.

Alle reden om aan ons DUB-panel per mail de stelling voor te leggen:

Het live hoorcollege hoeft van mij niet terug te komen als we corona eronder hebben.

Student Media & Cultuur Inge Vliek: ‘Kortere hoorcolleges online zijn vaak beter te volgen’

“De hoorcolleges zoals we die kenden, hoeven wat mij betreft niet allemaal terug te komen, ook al kun je tijdens live hoorcolleges misschien beter met elkaar en de docent discussiëren over verschillende onderwerpen. De online optie werkt voor sommige hoorcolleges gewoon beter en waar dat zo is, moet de universiteit er sowieso gebruik van blijven maken.

“Het is super dat de hoorcolleges online opgenomen worden, wat in de collegezaal vaak niet zo is. Vaak zijn de kortere hoorcolleges online ook effectiever en beter te volgen dan eindeloos lange live hoorcolleges.

“Verder is het voor studenten die een tijd moeten reizen voor een live hoorcollege, zoals ik,  ook erg fijn als de optie om het online te volgen blijft. Het scheelt flink reistijd, en je krijgt de informatie die je nodig hebt.”

Filosoof Floris van den Berg: ‘Studenten moeten studeren niet verwarren met entertainment’ 

“Als docent mis ik het theater van (grote) hoorcolleges. College geven voelt als een theatervoorstelling. Als ik dat zittend achter mijn bureau doe en niemand zie (behalve mijn eigen hoofd) is dat daarentegen niet erg inspirerend.

“Wat ik wel mooi vind aan virtuele colleges is de interactie met en tussen studenten via de chatfunctie. Studenten zeggen dat ze dit laagdrempeliger vinden dan een vraag stellen in een volle collegezaal.

“Terugdenkend aan mijn eigen studietijd heb ik het meest genoten en geleerd van hoorcolleges (zoals van Herman Philipse) de werkcolleges konden me gestolen worden. Ik denk dat de graad van concentratie en toewijding thuis achter het scherm lager is dan als studenten de moeite hebben genomen om naar de universiteit te komen. De opkomst bij hoorcolleges is doorgaans niet heel hoog, maar ik denk niet dat de academische lat verlaagd moet worden. Als studenten niet bereid zijn naar college te komen dan zijn of de colleges te simpel of saai, of de studenten zitten niet op de juiste opleiding of universiteit.

“Het geconcentreerd luisteren voor langere tijd en in staat zijn de informatie via aantekeningen te verwerken, is een belangrijke academische vaardigheid. Een goede academicus kan zich ook tijdens een saai college mentaal vermaken. Studenten moeten studeren niet verwarren met entertainment. Studeren vereist doorzettingsvermogen, zoals het volgen van hoorcolleges en, heel ouderwets, het lezen van boeken (inclusief boeken buiten de leeslijst). 

“Hybride colleges vind ik vervelend - liever geheel online of in de collegezaal, zonder live Teams. Hybride leidt af en er is - bij mij althans - bijna altijd gedoe met de techniek.”

Masterstudent Youth Studies Leonie Schiphorst: ‘Wat je eigenlijk wilt, is dat het fysieke college aantrekkelijker is dan de online variant’

“Voor mijzelf hoeven de fysieke hoorcolleges niet terug te komen. De meeste colleges waren toch nauwelijks interactief. Ze kunnen dus net zo goed vooraf worden opgenomen 

“Het is ook interessant dat studentenvakbonden al maanden smeken om meer fysieke colleges en er vervolgens toch weinig studenten komen opdagen. Wanneer ‘s ochtends de wekker gaat, kies je er waarschijnlijk gemakkelijker voor om het college vanuit bed te volgen dan om een paar uur te reizen.

“Maar als we allemaal thuis blijven, gaat de ontmoetingsplek voor studenten en docenten verloren. Wellicht moeten we de fysieke colleges daarom toch behouden naast de online versie. Zo bied je de keuzevrijheid om te gaan of niet in plaats van dat je het college per se online moet volgen.

“Tegelijkertijd is het dan niet de bedoeling dat studenten die wel eenvoudig naar college kunnen komen alsnog allemaal thuis online onderwijs gaan volgen. Maar dat wordt niet gecontroleerd. Wat je eigenlijk wilt, is dat fysiek college aantrekkelijker is dan de online variant, zodat studenten niet in de verleiding komen om maar thuis te blijven.”

Innovatiewetenschapper Frank van Rijnsoever: ‘Het is aan docenten om het juiste middel te kiezen’

“Het hoorcollege helemaal afschaffen gaat wat ver. Hoewel de leeropbrengsten van hoorcolleges vrij belabberd zijn, kunnen ze studenten wel inspireren. Hoorcolleges functioneren bovendien als een sociale ontmoetingsplaats voor studenten, en dat is belangrijk voor de academische gemeenschap. Verder vind ik hoorcolleges zelf ook te leuk om weg te doen.

“Dat gezegd hebbende denk ik wel dat het aantal hoorcolleges omlaag kan. In sommige gevallen zijn online colleges, podcasts of kennisclips een uitstekende vervanging van hoorcolleges, dus daar moeten we zeker op inzetten. Covid-19 heeft voor een verbreding van het instrumentatrium van docenten gezorgd. Het is aan docenten om het juiste middel te kiezen voor een cursus. Ik denk dat het hoorcollege minder vaak gekozen zal worden.”

Onderwijskundige Casper Hulshof: ‘Vervang hoorcollege door een vraag-antwoord-discussie-sessie’

“Een vorm die ons goed is bevallen is het discussiecollege. Het ‘klassieke’ hoorcollege zet je om in een setje video’s. Op de collegetijd houd je een vraag- antwoord-discussiesessie met studenten. Afgelopen jaar was die laatste sessie ook een online sessie, maar zodra die face-to-face kan, zou ik daarvoor kiezen.”