Gemeente Utrecht ziet brood in UU-initiatieven voor vluchtelingen

Ahmad Fallaha (33) weet nog goed hoe de eerste weken in Nederland eruit zagen. In het asielzoekerscentrum sleet hij zijn dagen met wachten en stilzitten nadat hij uit Syrië was gevlucht voor de burgeroorlog. “Ik wil niet in mijn kamertje naar het plafond staren, maar meedoen in de samenleving en de Nederlandse taal snel leren. Ik wil graag een master accountancy doen.” In Syrië heeft hij een opleiding voor accountancy gedaan.

Fallaha is een van de deelnemers van het project InclUUsion van universiteit Utrecht en hij vertelt over zijn ervaringen. Woensdag tekenden de Utrechtse wethouder Kees Diepenveen en de voorzitter van het College van Bestuur van de universiteit,Anton Pijpers, een overeenkomst. Het project krijgt extra financiering vanuit de gemeente en kan tot 2020 voort.

Veel gevluchte studenten ervaren stilstand en buitensluiting in de periode na aankomst in Nederland. Pas nadat de procedure voor een verblijfsvergunning is afgerond kunnen zij iets ondernemen, maar Fallaha besloot direct aan de slag te gaan en de Nederlandse taal te leren. Dagelijks was hij te vinden in de bibliotheek in de binnenstad. De taal beheersen is, zegt hij, immers de voorwaarde om mee te kunnen doen in de samenleving en Nederland te begrijpen. In 2016 startte vanuit dezelfde gedachte vrijwilligersinitiatief InclUUsion op de Universiteit Utrecht. Het doel: vluchtelingstudenten een plek geven in de collegebanken. Dit zodat zij mee kunnen doen en zich weer student voelen in plaats van vluchteling.

Inclusiveness voor iedereen
Het project is een klinkend succes en de gemeente Utrecht haakte woensdag aan door een overeenkomst te tekenen. Diepenveen is trots op de wat de universiteit is gestart. Juist omdat het aansluit op het vluchtelingenbeleid van de gemeente. Het draait om mogelijkheden, educatie en inclusiveness. Maar niet alleen vluchtelingen kunnen meedoen aan het programma. Wethouder Diepenveen legt uit dat de gemeente samenwerkt met InclUUsion om activiteiten te ontwikkelen waarbij alle bevolkingsgroepen uit de stad welkom zijn om mee te doen. “Een inwoner uit de stad met een bepaald kennishiaat kan meedoen bij een van de activiteiten vanuit InclUUsion. Bijvoorbeeld Engels of computervaardigheden”, licht Diepenveen toe. De cursus Engels wordt overigens gegeven door studenten van de universiteit.

Ook Plan Einstein is onderdeel van de overeenkomst. In het Henri-Dunantpand in Overvecht wonen vluchtelingen samen met jongeren uit de wijk en organiseren samen activiteiten. Wethouder Diepenveen legt uit dat op Plan Einstein ook een lezingenreeks gegeven zal worden door Studium Generale. Naast de bewoners van Plan Einstein zijn ook bewoners uit de buurt van harte uitgenodigd. Het is één van de projecten die de gemeente en de universiteit in de komende jaren willen doen met InclUUsion. Een ander voorbeeld is het aan de universiteit gelieerde Utrecht Center for Entrepreneurship dat initiatieven ondersteunt waarbij vluchtelingen betrokken worden om een sociale onderneming op te zetten.

Studeren is anders
Fallaha kwam er al snel achter dat studeren in Nederland anders is dan studeren in Syrië. “Ik volgde alleen hoorcolleges en als je precies opschreef wat de professor vertelde, haalde je een goed cijfer”, legt hij uit. In Nederland is het veel gebruikelijker om vragen te stellen tijdens een college, zelf onderzoek te doen en werkcolleges te volgen. InclUUsion koppelt bijvoorbeeld vluchtelingstudenten aan een buddy die ze helpt met dit soort kwesties. Fallaha volgde via InclUUsion enkele cursussen zoals corporate finance om zijn geheugen op te frissen en zijn netwerk uit te breiden.

‘Vele kleine wondertjes’
Dat InclUUsion zo’n geweldig succes zou zijn, had projectleider Elena Valbusa niet verwacht. “Wij zijn in 2016 gestart als vrijwilligersinitiatief met drie medewerkers. We dachten dat we 10 tot 20 vluchtelingstudenten per jaar zouden helpen. En dat we dit zouden doen naast onze normale werkzaamheden. Die illusie hebben we echter snel achter ons gelaten. We hebben al 280 vluchtelingstudenten gehad, 80 buddy’s en vele cursussen.

Elena noemt het de ‘vele kleine wondertjes’ die ze in de afgelopen anderhalf jaar voorbij zag komen. De ondertekening van de overeenkomst is er één van. “Het idee om een gezamenlijk werkprogramma op te stellen tussen de gemeente en InclUUsion is ontstaan tijdens een werkbezoek van de gemeente. Deze nieuwe samenwerking is precies waar het om draait: dit project is niet alleen eenrichtingsverkeer richting vluchtelingen maar het gaat om synergie en verbinding tussen verschillende personen en groepen in de stad Utrecht,” zegt Valbusa.

Het grootste kleine wonder voltrekt zich volgens haar met het aansluiten van de gemeente Utrecht bij InclUUSion. Met het geld dat de gemeente Utrecht beschikbaar stelt, kunnen bestaande projecten worden voortgezet en nieuwe gestart. Valbusa: “We zetten bestaande activiteiten voort zoals het buddysysteem en de cursussen voor vluchtelingenstudenten. Maar we zetten ook projecten op zoals Engelse taalles, computerles en sociaal ondernemerschap. Die laatste activiteiten zijn dan ook bedoeld voor andere inwoners van de stad Utrecht om deel te nemen.”

Prijzen
Inmiddels zijn er in Wageningen en Eindhoven soortgelijke initiatieven als InclUUsion. Deze projecten van WUR en de TU zijn gestart in september. En in Nijmegen en Maastricht zijn ze er ook mee bezig, zegt Valbusa. “Tijdens de InclUUsion conferentie afgelopen juni nodigden wij andere universiteiten uit omdat wij merkten dat vluchtelingstudenten uit het hele land naar Utrecht kwamen, omdat ze graag mee wilden doen. Maar dat is voor deze studenten een dure aangelegenheid omdat niemand hun reiskosten betaalt, dus hebben wij ons idee verspreid naar andere universiteiten”, aldus Valbusa.

Navolging in andere steden
Het Utrechtse initiatief is niet onopgemerkt gebleven. Vorig jaar won InclUUsion de Maatschappelijke Impact Prijs van de faculteit Recht, Economie, Bestuur & Organisatie van de Universiteit Utrecht. Ook stond InclUUsion in de finale van de Brouwer Prijs voor Wetenschap en Samenleving van de Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen. “Helaas wonnen we niet al zaten we bij de beste vier van de 39 inzendingen”, vertelt Valbusa. Deze prijs is bestemd voor een persoon of organisatie in Nederland die door een wetenschappelijk of maatschappelijk initiatief de samenhang en het onderling vertrouwen in de samenleving bevordert.

Hoe Fallaha precies in contact kwam met InclUUsion weet hij niet meer. Dat hij veel heeft gehad aan het initiatief staat voor hem vast. “Nadat mijn vrouw naar Nederland was gekomen en ik de taal onder de knie kreeg, kon ik serieuze plannen maken”, vertelt hij. Dankzij de cursus solliciteren en het netwerk dat hij opbouwde heeft hij een stageplek in Amsterdam gevonden en in september wil hij een pre-master doen als aanvulling op zijn afgeronde studie accountancy in Syrië. Het is volgens Fallaha heel belangrijk om als studentvluchteling Nederland te begrijpen en mee te doen. Nadat hij eerder al een half jaar vrijwilliger was bij de voedselbank wil Fallaha graag iets terugdoen voor Nederland. “Misschien word ik zelf wel vrijwilliger bij InclUUsion.”