Hersenen criminele psychopaten functioneren niet goed
Wat veroorzaakt crimineel gedrag? Promovendus Sylco Hoppenbrouwers zocht het antwoord in de hersenen van drieëntwintig gewelddadige psychopaten.
Waarom gaan mensen het slechte pad op? Is het aangeboren of aangeleerd? Over die vraag zijn boekenkasten vol geschreven en is menig verhit debat gevoerd tussen adepten van nature (aangeboren biologische kenmerken verklaren crimineel gedrag) versus nurture (crimineel gedrag wordt veroorzaakt door omgevingsfactoren). Vraag maar aan de criminoloog Wouter Buikhuizen, die ruim 30 jaar geleden werd verketterd omdat hij voorstelde om onderzoek te doen naar de lichamelijke kenmerken van criminelen.
Sylco Hoppenbrouwers begeeft zich dus op gevoelig terrein. Voor zijn onderzoek, waarop hij afgelopen vrijdag promoveerde, zocht hij contact met een groep psychopaten met flink wat op hun kerfstok.
Waarin wijken de hersenen van psychopathische criminelen af van ons brave burgers?
“Voor het onderzoek stimuleerde ik specifieke gedeeltes van de hersenen door middel van transcraniële magnetische stimulatie (TMS), een methode waarbij met een electromagneet op het hoofd een magnetisch veld wordt ontwikkeld in de hersenen.”
“Bij psychopathische criminelen bleek een hersengebied, dat sterk betrokken is bij het controleren van gedrag, verstoord. Dat verklaart dat wanneer ze boos zijn, ze sneller agressief worden; of wanneer ze seks willen, dat snel moet gebeuren. Psychopaten zijn erg gericht op onmiddellijke behoeftebevrediging.”
Hoe kreeg je deze zware jongens zo ver om mee te werken aan het onderzoek?
“Ze kregen betaald om mee te doen. Eerst was de beloning 10 dollar per uur, maar pas toen we 20 dollar per uur betaalden, kregen we voldoende respons. Bovendien is het onderzoek voor hun weer een manier om er even uit te zijn.”
“De proefpersonen zaten allemaal vast in een halfopen gevangenis. Daar zitten de gevangenen die aan het einde van hun straf zitten en meer vrijheden krijgen. Wat mijn onderzoek erg moeilijk maakte, is dat veel van mijn proefpersonen al snel weer in de fout gingen, en niet meer mee konden doen aan het onderzoek. Van de 23 criminelen die meewerkten, zaten er na een jaar 22 weer in de extra beveiligde gevangenis omdat ze opnieuw een misdaad hadden begaan. Dat geeft aan hoe instabiel deze groep is.”
Zijn ze te genezen?
“Hersenen zijn te trainen met TMS. Door een wekenlange behandeling met hoogfrequente pulsen kan je de bij psychopaten slecht functionerende impulscontrole tijdelijk verbeteren. Ik vind dat we zo’n behandeling zeker moeten overwegen.”
Hoe was het contact met de criminelen?
“Typisch aan psychopaten is dat ze erg vol van zichzelf zijn. Dus ze deden vaak alsof ze de technieken die ik gebruikte beter begrepen dan ik. Ook merk je dat ze heel erg geneigd zijn om hun criminele gedrag te bagatelliseren. Ze zien zichzelf ook niet als psychopaten. ‘Ik ben helemaal niet gek’, zeggen ze dan.”
Heb je meer begrip voor hun gedrag, nu je weet dat een hersenafwijking een belangrijke oorzaak voor hun criminele gedrag is?
“Ja en nee. Het is best wel sneu voor ze, dat de kans op een leven in de gevangenis heel groot is. Aan de andere kant: ze plegen heel ernstige misdaden. En bovendien lijden ze geestelijk niet heel vaak aan hun afwijking, zoals iemand die depressief is.”
Hoppenbrouwers promoveerde vrijdag 2 november 2012 aan de Universiteit Utrecht. Hij schreef eerder over zijn onderzoek in het tijdschrift Cortex.