Hoe streng is de verplichte matching? Zes vragen & antwoorden

De Universiteit Utrecht weigerde afgelopen zomer in eerste instantie ruim 1000 scholieren die zich te laat inschreven of niet deelnamen aan de verplichte matching. Een deel van hen mocht uiteindelijk tóch aan de studie beginnen. 

Sinds vorig jaar moet iedereen die aan een Nederlandse hogeschool of universiteit wil studeren zich aanmelden vóór 1 mei en meedoen aan zogeheten matchingsactiviteiten. Om toegelaten te worden aan de Universiteit Utrecht moeten aspirant-studenten onder meer hun studiekeuzemotivatie toelichten in een matchingsformulier én een dag proefstuderen op een matchingsdag. Doen scholieren dit niet, dan worden ze geweigerd.

Ruim 1000 aspirant-studenten kregen tussen april en augustus in eerste instantie zo'n weigering. Een kwart van de geweigerden heeft sindsdien bezwaar gemaakt tegen de afwijzing, blijkt uit cijfers van de afdeling Juridische Zaken van de Universiteit Utrecht.

De helft van de bezwaarmakers is dit studiejaar alsnog toegelaten. Ook stapte er een studente met succes naar de landelijke onderwijsrechter. Hoe streng is de matchingsprocedure nou eigenlijk? Zes vragen en antwoorden.

1. Waarom hebben universiteiten ook al weer matching?

Het doel van matching is om studenten een weloverwogen studiekeuze te laten maken, om zo het aantal uitvallers en studieswitchers terug te dringen. Te veel scholieren kiezen bijvoorbeeld een studie als rechten omdat ze het wel cool lijkt om strafadvocaat te zijn, en haken vervolgens af vanwege de droge juridische kost die ze voorgeschoteld krijgen. De matchingsactiviteiten moeten aspirant-studenten een realistischer beeld geven van de inhoud en van het vereiste niveau van de verschillende opleidingen. 

Om toegelaten te worden móéten scholieren aanwezig zijn op een van de matchingsdagen, die in april en juni plaatsvinden. Tijdens die dag volgen de scholieren colleges en krijgen ze een toets. Ook krijgen ze feedback van docenten. Die kunnen tegen de scholieren zeggen dat ze minder geschikt zijn voor de opleiding. Dit advies is niet bindend: de student kiest zelf of hij of zij aan de opleiding begint. De hoop is wel dat niet-geschikte studenten nog eens diep gaan nadenken of ze zich wel hebben aangemeld bij de juiste opleiding.

2. Hoeveel scholieren worden geweigerd omdat ze niet deelnemen aan matching?

De Universiteit Utrecht verstuurde dit jaar per e-mail ruim 1000 afwijzingsbrieven, laat admissions dean Theo Wubbels weten. Het gaat hier om aspirant-studenten die zich bijvoorbeeld pas na de deadline van 1 mei aanmeldden, of om scholieren die niet kwamen opdagen op de matchingsdag.

Het is echter lastig te zeggen hoeveel van hen echt afgewezen zijn, omdat een deel zelf al heeft besloten om niet te gaan studeren. Ook zijn er scholieren die zich aanmelden voor meerdere studies, en uiteindelijk besluiten om slechts naar één matchingsdag te komen. Deze scholieren krijgen een afwijzingsbrief van de ene studie, maar mogen wel starten bij de andere opleiding.

3. Hoe zit het met studieswitchers, moeten die ook verplicht deelnemen aan de matching en zich voor 1 mei aanmelden?

Zit je op een andere universiteit en wil je switchen naar een opleiding aan de Universiteit Utrecht, dan moet je dat al in het voorjaar weten en je vóór 1 mei aanmelden. Laatkomers worden geweigerd. Dit laatste overkwam een Wageningse student in 2014, die zich in juli aanmeldde voor de studie Economie in Utrecht. Hij kreeg geen toegang, ook niet nadat hij met zijn zaak naar de landelijke onderwijsrechter CBHO was gestapt.

Voor UU-studenten is de situatie anders. Als zij zich na 1 mei aanmelden voor een andere bacheloropleiding dan kan dat. Voor hen zijn er in augustus matchingsactiviteiten die georganiseerd worden voor late beslissers. Deze mogelijkheid geldt ook voor studenten die pas vlak voor de zomer een negatief bindendstudieadvies krijgen en moeten stoppen met hun studie. Zij kunnen vlak voor het nieuwe studiejaar nog switchen.

4. Is de eis om deel te nemen aan matchingsactiviteiten keihard? Wat als je vader vlak voor de matchingsdag overlijdt?

Mist een scholier een matchingsdag door overmacht of persoonlijke omstandigheden, dan wordt er een uitzondering gemaakt. Deze studenten worden ook uitgenodigd voor de late matchingsdag in augustus. Ook voor Nederlandse studenten die wonen in het buitenland geldt deze uitzondering. 

Ook op de 1 mei-deadline zijn uitzonderingen mogelijk. Zo meldde een 65-jarige zich op 14 juli aan voor een bachelorstudie. Eigenlijk te laat, maar hij werd toch toegelaten. "Van scholieren mag je verwachten dat ze de 1 mei-deadline kennen. Maar deze meneer kon dat niet weten. Bovendien betaalt hij het instellingscollegegeld (een hoger tarief omdat het Rijk sommige studenten niet financiert, red)", aldus admissions dean Theo Wubbels.

5. Kunnen studenten in beroep gaan tegen een afwijzing?

Ja. Dat kunnen ze in eerste instantie doen door een bezwaarschrift in te dienen bij de Universiteit Utrecht. Zijn ze niet tevreden met het antwoord, dan kunnen ze naar het College van Beroep voor het Hoger Onderwijs stappen.

Deze zomer hebben ruim 250 geweigerden bezwaar gemaakt bij de Universiteit Utrecht. De helft is alsnog toegelaten. Bij bijna een derde van de bezwaarschriften betreft het aspirant-studenten die zich pas na de deadline van 1 mei hebben aangemeld. Ook betreft het aardig wat studiekiezers die het matchingsformulier te laat hebben ingediend of redenen hadden waardoor ze niet aanwezig konden zijn op een matchingsdag.

Vorig jaar kwamen er dubbel zo veel bezwaren binnen met betrekking tot verplichte matching: 500. Dat kwam toen onder meer omdat veel studiekiezers de mails van de UU over de matchingsdag niet gezien hadden. Die kwamen namelijk in hun spambox terecht. Deze groep werd alsnog toegelaten. Dit jaar zou het probleem met spambox-mails opgelost zijn.

Studenten kunnen ook nog in hoger beroep gaan tegen hun weigering bij het College van Beroep voor het Hoger Onderwijs. Dat gebeurde vorig jaar drie keer (in alle zaken werd de zaak van de student ongegrond verklaard).

Dit jaar was er één zaak bij het CBHO en die werd gewonnen door een studente. De studente in kwestie vulde haar matchingsformulier wel in, maar vergat het te verzenden. Daardoor mocht ze in eerste instantie van de Universiteit Utrecht niet beginnen aan haar opleiding. Volgens de rechter ten onrechte: het meisje zou er gezien de grote gevolgen onvoldoende keren op gewezen zijn dat haar formulier nog niet binnen was en dat alleen bij een ontvangstbevestiging het formulier daadwerkelijk door de UU was ontvangen.

6. Is de Universiteit Utrecht strenger dan andere universiteiten?

Matching is per universiteit verschillend. En ook welke onderdelen verplicht zijn. Bij de Universiteit Leiden bijvoorbeeld is het invullen van een digitale vragenlijst voldoende. Aanwezigheid bij voorlichtingsdagen is niet verplicht. "Het is bij elke universiteit anders", zegt Hilde Feddema van het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO). "Dat maakt het soms onduidelijk wat er verwacht wordt van studiekiezers."  

Admissions dean Theo Wubbels zou graag zien dat matching in heel Nederland serieuzer aangepakt wordt. "Met matching moet je echt laten zien wat het betekent om aan de universiteit te studeren. En studenten waarderen het ook enorm. Er is natuurlijk een klein aantal studenten dat baalt vanwege de afwijzing, maar belangrijker vind ik de 6000 eerstejaars die tevreden zijn met de matchingsactiviteiten die we hebben aangeboden."