'Ik wil iets betekenen voor mensen, omdat ik het nog kan'

Het is verleidelijk om te denken dat Dalal niet meer in oorlog leeft sinds ze in Nederland woont. Maar wie met de farmaciestudent in gesprek gaat, ontdekt dat haar leven gedomineerd wordt door wat er gebeurt in Irak. Je kan een vrouw uit de oorlog halen, maar de oorlog niet uit de vrouw, leek niet eerder zo toepasselijk. De situatie in haar geboorteland zorgt ervoor dat ze op sommige dagen uit het veld geslagen in bed ligt, terwijl het haar op andere dagen juist motiveert om niet op te geven. In zekere zin vindt ze in de pijn en het verdriet, de kracht om overeind te blijven.

'In één dag verloor ik alles'
Het verhaal van Dalal begint in een dorpje vlakbij Sinjar, in het Noordwesten van Irak in de buurt van de grens met Syrië. Het leven is er primitief. Er is niet altijd elektriciteit, geen internet, niemand met medische kennis en geen bakker. De bevolking bestaat hoofdzakelijk uit jezidi’s; een religieuze minderheidsgroep die al eeuwen vervolgd wordt. Desondanks was het leven voor Dalal, dochter van de decaan van een basisschool, tot eind 2012 goed. Toen kwam de Syrische burgeroorlog steeds dichterbij en de vader van Dalal vlucht naar Nederland. In het kader van gezinshereniging kon de destijds 17-jarige Dalal samen met haar moeder, twee zusjes en twee broers ook naar Nederland komen. Een andere zus blijft met haar gezin achter.  

“Het was heel moeilijk om alles achter te laten. Ik had het gevoel dat ik in één dag alles wat ik had verloor.” Toch stort Dalals wereld pas een half jaar nadat ze in Nederland is komen wonen in:  op 3 augustus 2014. “Dat was de dag dat ik dood wilde. Ik schrok wakker van geschreeuw en gehuil. Het eerste wat ik mijn moeder hoorde zeggen was: ‘ren weg en zorg dat je iets in je handen hebt om zelfmoord te plegen’. Ik besefte meteen dat ze aan de telefoon was met mijn zus die nog in Irak zat.” Haar zus belt om te vertellen dat IS hun geboortedorp is binnengevallen. “Op die ene dag zijn duizenden mensen vermoord. Tien dagen lang wisten we niet wie er nog leefde en wie er dood was. We konden met niemand contact krijgen. Dagenlang heb ik gehoopt dat het een nachtmerrie was.”

'Elke keer overweeg ik op te geven'
Vijf jaar later zijn er nog steeds vriendinnen en nichten van wie ze het lot niet kent. Ze weet dat ze in handen van IS terecht zijn gekomen, maar niet wat er daarna met hen is gebeurd. En als er berichten komen, dan brengen die vaker slecht dan goed nieuws. “Drie maanden geleden is er nog een vriend van mij vermoord door IS. De strijd is nog steeds gaande. Al vijf jaar lang leef ik in angst voor  telefoontjes die slecht nieuws brengen. Elke keer als ik dat soort berichten krijg, overweeg ik om op te geven. Ik heb ook wel een keer geprobeerd zelfmoord te plegen. Maar ik realiseer mij dat ik moet doorgaan. Juist om iets te kunnen betekenen voor de mensen daar. Omdat ik het nog kan.”

Dat doet ze onder andere door te praten met politici over de situatie van de jezidi's en als onofficieel woordvoerder van de religieuze minderheid voor diverse Nederlandse media. Het afgelopen jaar werd ze door zo’n beetje alle landelijke media geïnterviewd over de mogelijke terugkeer van Nederlandse IS-vrouwen. Een discussie die ze met ongeloof volgt, want de IS-vrouwen waren ook betrokken bij de mishandelingen van Jezidi’s. Van vriendinnen die uit handen van IS wisten ontsnapten, kent ze de verhalen. Ze vindt het gekmakend dat IS-slachtoffers hun beulen op straat kunnen tegenkomen. “Ik heb van mijn ouders geleerd om mij uit te spreken tegen onrecht, dus dat doe ik.”

'Mensen keken niet voorbij mijn gebroken Nederlands'
Toch kan Dalal in haar eigen ogen pas echt iets betekenen voor de wereld als ze haar opleiding heeft afgerond. “Als je een studie hebt gedaan, dan wordt er écht naar je geluisterd. Dan kun je een tegengeluid laten horen bij mensen die kunnen zorgen dat er iets verandert.” Daarnaast hoopt ze met een afgeronde studie als onderzoeker aan de slag te kunnen en op die manier medicijnen te ontwikkelen tegen zeldzame ziektes. Of ze wil naar ontwikkelingslanden om haar kennis daar in te zetten.

Sinds haar aankomst in Nederland in 2013 staat het leven van Dalal in het teken van studeren en – zoals zij het noemt – ‘hogerop komen’. Dat gaat gepaard met de nodige uitdagingen. Zo weet Dalal dat ze best wat in haar mars heeft (haar gemiddelde eindexamencijfer in Irak was een 9,3), maar moet ze daar de Nederlanders nog van overtuigen. “Als ik op de taalschool zei dat ik naar de universiteit wilde, dan keken docenten mij vreemd aan. Ze keken niet voorbij mijn gebroken Nederlands. Ze adviseerden mij daarom om eerst naar het mbo te gaan, daarna mijn propedeuse op het hbo te halen en mij zo op te werken naar de universiteit. Ik ben die dag huilend naar huis gegaan. Ik had geen zin om zo lang te wachten tot ik kon gaan doen wat ik wilde. Dus ik ben toen zelf gaan zoeken of dat niet sneller kon. Ik heb toen mijn vwo-diploma gehaald door losse certificaten te halen.” Dalal doet daarbij drie jaar in één.

'Ik wil het leven van anderen makkelijker maken'
Op de Universiteit Utrecht  werd ze daar niet mee toegelaten tot de opleiding Farmacie, maar wel in Groningen. Dus reist ze een jaar lang elke dag op en neer vanuit Almere. Met haar propedeuse op zak  wordt  ze alsnog toegelaten in Utrecht. Dat ze zo’n omweg moest nemen zit haar nog steeds dwars. “Waarom accepteerde de Universiteit Groningen mijn vwo-certificaten wel en de UU niet?” Hoe frustrerend de weg naar de universiteit ook voor haar was, voor veel andere vluchtelingen is Dalal een succesverhaal. Dagelijks wordt ze via sociale media benaderd met de vraag hoe ze dit voor elkaar heeft gekregen. Ze ziet het als haar taak om al die berichtjes te beantwoorden. “Ik wil het leven van anderen makkelijker  maken zodat zij hun dromen waar kunnen maken. Ik zou mij erg schuldig voelen als ik dat niet zou doen en zou zeggen: ‘iemand anders beantwoordt die vragen wel’. Want als we allemaal zo egoïstisch leven, dan wordt de wereld niet beter.”

De droom om anderen te helpen, had Dalal altijd al. Maar als tiener in Irak deed ze daar niets mee. “Ik was een gewone puber met dromen van een 16-jarige. Ik wilde studeren, mijn ouders helpen en een betere toekomst opbouwen. Maar echte verantwoordelijkheden had ik nog niet. Mijn droom om écht iets voor anderen te betekenen was niet concreet.” Haar vlucht naar Nederland bracht haar talloze mogelijkheden om die droom wel concreet te maken.

Dalal is zo gemotiveerd om de wereld te verbeteren, dat ze daarbij zichzelf soms uit het oog lijkt te verliezen. Zelfs als ze met vrienden is, is ze in gedachten deels bij wat ze kan doen. “Mijn hoofd zit vol met duizend dingen die nog moeten gebeuren. Soms denk ik: ik moet meer tijd voor mijzelf nemen, maar ik kan dat niet. Ik weet niet hoe lang ik leef en ik wil nog zo ontzettend veel bereiken. Ik weet dat ik het verleden niet meer kan veranderen, maar de toekomst wel.”

Wie zijn de Veelbelovende Vijftien van 2019?

Half december presenteert DUB de derde editie van de ‘Veelbelovende Vijftien’. Welke vijftien Utrechtse studenten vielen in 2019 op door studie, sport, vrijwilligerswerk of om andere redenen? We geven wekelijks een voorproefje door middel van een groot interview met één van de studenten die we uitkozen. Dit artikel met Dalal Ghanim is daarvan de eerste. Lees die interviews of bekijk de vijftien studenten die in 2017 en 2018 ‘veelbelovend’ waren.