Internationals over Nederlandse decembertradities: 'Overal werd vuurwerk afgestoken'

Zelf vuurwerk afsteken om middernacht op oudejaarsavond. Sinterklaas en zijn pieten zien aankomen op een boot. Een vriend of vriendin een chocoladeletter geven. Dit zijn slechts enkele van de Nederlandse wintergebruiken.

Eunyoung (23), student Media & Cultuur uit Zuid-Korea, was verbijsterd toen ze werd uitgenodigd om haar eerste Nederlandse oudejaarsavond in Maastricht te vieren. Ze wist niet wat ze kon verwachten en was verbaasd over al het vuurwerk om middernacht. “Het was zo explosief, net bommen.” Het gebruik heeft haar hart gestolen, want nu zou ze in Zuid-Korea ook liever zelf vuurwerk afsteken als ze daar de kans voor krijgt.

Ze is niet de enige internationale student die versteld staat van de Nederlandse eindejaarsfestiviteiten en daarom sprak DUB met nog twee UU-studenten over hun beleving van Sinterklaas, Kerstmis en Oud & Nieuw in Nederland.

'Het is een deel van de Nederlandse cultuur dat ik met me meeneem'

Mailin, privéfoto

De Duitse Mailin (20) studeert Liberal Arts & Sciences op University College Utrecht. Ze zegt dat zij en al haar vrienden Sinterklaas een leuk feest vinden. “Nou is een feestje altijd leuk maar nu misschien juist omdat die anders is dan dat we zijn gewend. Het gaat nog steeds over samenzijn met vrienden en familie.”

Dat de Sint hier en daar nog steeds vergezeld wordt door zwart geschminkte pieten, vindt ze wel een probleem. “Sommige foto's die ik zag van deze pieten waren erg stereotiep, zoals in kinderboeken. Dat vind ik niet goed.” Ze erkent dat het misschien moeilijk kan zijn om een oplossing te vinden, omdat sommige mensen het verleden niet willen loslaten, terwijl anderen willen dat tradities worden aangepast aan de huidige tijd. “Het is een deel van de geschiedenis van het land, iets dat al jaren gaande is. Je moet het dus niet zomaar uitwissen. Tegelijkertijd kun je het niet op dezelfde manier blijven doen.” Dat er steeds minder zwarte pieten in het straatbeeld te zien zijn, vindt Mailin daarom ook positief. 

In haar thuisland ziet Mailin dat de acteur die Balthasar, een van de drie koningen,  speelt ook zijn gezicht zwart had geschminkt. “Ik vind blackface heel beledigend. Maar ik denk dat het in Nederland meer een 'op ze neerkijken' connotatie heeft, omdat ze gewoon de hulpjes van Sinterklaas zijn.”

Maria, privéfoto

Maria (20) is een economiestudent uit Italië en deelt Mailins mening over Zwarte Piet. Ze vindt dit een gevoelig onderwerp en is het ermee eens dat “je de traditie in ere moet houden en tegelijkertijd moet aanpassen aan een modernere tijd”. Maar voor haar is het debat over de helpers van Sinterklaas niet het belangrijkste van deze feestdag. Surprises zijn haar favoriete onderdeel. “Surprises zijn zeker een deel van de Nederlandse cultuur die ik meeneem, omdat ze dierbare jeugdherinneringen terugbrengen.” Jeugdherinneringen? “Ik heb vijf jaar op een internationale school in Nederland gezeten omdat mijn ouders hier als expats werkten.” Ze verhuisden terug naar Italië, maar een paar jaar later besloot ze naar de universiteit in Utrecht te gaan.

Ze herinnert zich dat ze van een klasgenoot een surprise met een zwembadthema kreeg, die ze jarenlang heeft bewaard. “Ik vond het altijd leuk om deze cadeautjes te maken en mijn broers en zussen hetzelfde te zien doen. Mijn vader deed ook mee, want hij is erg creatief. Hij gaf ons een heleboel ideeën over wat we konden maken en hielp ons dan om het te bouwen.” Tegenwoordig past ze deze traditie niet meer toe omdat het niet bekend is onder haar internationale vrienden, maar ze overweegt om het in de toekomst nieuw leven in te blazen. “Misschien later, als ik mijn eigen gezin heb.”

'Voor ons is Kerstmis het belangrijkste feest'

Een cultuurschok, zo zeggen alle drie de studenten toen ze ontdekten dat het vieren van Kerstmis in Nederland een heel andere invulling heeft dan in hun eigen land. Maria: “Nederlanders vieren Sinterklaas op de 5de en dan is Kerstmis een soort tweede feestdag.” Mailin was in eerste instantie ook in de war, omdat het Duitse Nikolausfeest een dag later plaatsvindt, op 6 december. “Voor ons in Duitsland is Kerstmis het belangrijkste. Dat is wat je viert. Nikolaus is gewoon iets kleins daarvoor, dus het feit dat Sinterklaas in Nederland op zo'n grote schaal wordt gevierd, verbaasde me.”

Voor Eunyoung is de Nederlandse kersttijd leuker dan die in Zuid-Korea. Ze is gefascineerd door de kerstverlichting in de straten, want dat is niet gebruikelijk in Zuid-Korea waar vooral warenhuizen versierd zijn. “In alle straten hangen hier lichtjes. Ik zou zeggen dat het een betere traditie is vergeleken met Korea.” Toch ziet ze wel wat overeenkomsten tussen Koreaanse en Nederlandse kerst: Christenen in Korea gaan ook naar de kerk, terwijl niet-religieuze mensen tijd doorbrengen met hun familie en vrienden.

Voor Maria kan een kerststol of gourmetten nooit in de buurt komen van de Italiaanse kerst. “Kerstmis en Nieuwjaar zou ik nog steeds op de Italiaanse manier doen, want zo ben ik opgegroeid. We hebben op de 24ste december een groot diner en op de 25ste een uitgebreide lunch.” Ook worden er cadeautjes uitgewisseld. Op 6 januari, vertelt ze, wordt La Befena gevierd wat de kerstperiode afsluit. Befena is een oude vrouw die je snoepjes geeft en soms een klein cadeautje, maar als je niet lief bent geweest, krijg je een stuk houtskool. Net als in Nederland is 6 januari de dag dat de drie wijzen op zoek gaan naar het kindje Jezus.

'Ik vind het cool om het nieuwe jaar te verwelkomen door in de zee te duiken'

Eunyoung , privéfoto

Veel Nederlanders houden ervan om een nieuw jaar te beginnen met het afsteken van zoveel mogelijk vuurwerk. Daar schrok Eunyoung aanvankelijk van. “Ze steken letterlijk overal vuurwerk af!” Ze legt uit dat mensen in Zuid-Korea naar Seoul of het centrum van de stad gaan om naar het vuurwerk te kijken. “Maar het is de overheid die het afsteekt, niet wijzelf.”

Eunyoung hoorde van een vriend ook over de Nieuwjaarsduik. “Ik hoorde dat er een cultuur is om in zee te duiken om het nieuwe jaar te verwelkomen. Dat is cool, maar ik heb het niet geprobeerd. Het lijkt me te koud, dus ik kijk liever gewoon naar het vuurwerk.”

Om haar eigen tradities in ere te houden, maakte Eunyoung Tteokguk, een rijstcakesoep, om het nieuwe jaar te vieren. Oliebollen zijn echter haar nieuwe favoriet geworden. Eerst wist ze niet dat ze een nieuwjaarstraditie waren. “Ik was verrast toen ik in het nieuws zag dat mensen op Utrecht Centraal in de rij stonden om ze te kopen. Ik vind ze heerlijk, maar ik kan ze altijd overal vinden. Ze hebben een vergelijkbare textuur als het brood dat ik vroeger in Korea at.”

Ook Mailin is fan van oliebollen. “Op UCU weet ik dat veel studenten moeite doen om met typisch Nederlandse tradities om te gaan. De hardloopgroep rent bijvoorbeeld naar het centrum van de stad en eet dan samen oliebollen voordat ze terugrennen naar de campus.” Volgens haar is dit een manier om in contact te komen met de Nederlandse cultuur en tegelijkertijd een band op te bouwen met medestudenten.