Kan een individu helpen het klimaat te redden?

Hoe ver mag je gaan om mensen te verplichten bij te dragen aan het redden van de planeet? Dat is de meest prangende vraag volgens de meerderheid van de lezers van DUB op ons verzoek over welk actueel thema ze meer informatie zouden willen lezen. “De internationale gemeenschap blijkt niet in staat om gezamenlijk maatregelen te nemen die het risico op gevaarlijke klimaatverandering beperkt, terwijl studenten van nu vanaf 2050 zullen worden blootgesteld aan sterk verhoogde risico’s.” Dat geeft volgens deze lezer urgentie aan. Maar, voegt hij toe, in hoeverre kunnen lokale democratieën (inclusief de universiteitsraad) verplichtende maatregelen opleggen? Wat zijn de ethische, juridische en praktische overwegingen?

Het zijn dilemma’s die meerdere mensen die op ons verzoek reageerden aanhalen. Een respondent schrijft: “Het is een maatschappelijk relevant thema, waarvan de aandacht in de huidige politiek wegschuift.” 

DUB vroeg in maart aan zijn lezers te kiezen voor een actueel onderwerp waarover meer geschreven moet worden. Het idee is geïnspireerd op de mediasite Le Drenche die jongeren uitdaagt mee te praten over actuele issues. Wij kozen drie maatschappelijke thema’s die een relatie hebben met het universitaire leven. Ze konden behalve over individuele verantwoordelijkheid voor het klimaat kiezen uit de thema's wat de invloed van kunstmatige intelligentie zou zijn op de universitaire diploma's en wat de grenzen zijn van het demonstratierecht. 

In totaal reageerdenn 47 studenten en medewerkers op onze website en gaven een toelichting op hun keuze en adviezen hoe het gekozen thema uitgewerkt moest worden. De helft koos voor het thema klimaat en de vraag wat de individuele verantwoordelijkheid is bij het redden van de planeet, 30 procent koos voor het thema kunstmatige intelligentie en de vraag of de waarde van het diploma zou dalen door AI en 20 procent wilde meer weten over de grenzen van het demonstratierecht.  

Ook op Instagram hielden we een poll. Daaraan deden 64 mensen mee. Ook hier scoorde het thema klimaat het beste met 42 procent, was AI tweede met 24 procent en was de interesse in het demonstatierecht het kleinst met 13 procent van de stemmen.

Via de website en de poll op Instagram lieten 111 lezers weten over welk thema ze meer informatie willen. Dit is de verdeling in procenten.

Impact op klimaatverandering
Het zijn vooral de opmerkingen die lezers invulden op het formulier op onze website die helpen om te bepalen op welke manier we ons in de materie moeten verdiepen. Verschillende lezers vinden het belangrijk om een en ander cijfermatig te onderbouwen. Heeft het gedrag van een individu impact op de klimaatverandering? Of stelt het niets voor wanneer je als individu kiest om niet te vliegen en werken maatregelen alleen als we deze landelijk of wereldwijd afspreken? Ook komt de vraag naar voren wat de gevolgen zijn als we de klimaatmaatregelen vooruitschuiven en dus niets doen. De cijfers bepalen volgens de lezers ook in hoeverre het zinvol is om mensen verplichtingen op te leggen. 

Verantwoordelijkheid
“Waar begint en eindigt een verplichting?”, stelt een lezer. “Wie wordt er precies verplicht tot wat? En wat zijn de gevolgen wanneer je het niet naleeft?” Ook willen lezers weten hoe je een onderscheid kunt maken tussen individuele verantwoordelijkheid (en hoe ziet die er dan uit) en verantwoordelijkheid van landen of van de politiek. “Het doet me pijn om te zien hoe onverschillig veel mensen zijn”, schrijft iemand.  

Verschillende lezers noemen de rol van de universiteit. Wat kunnen studenten en medewerkers (zowel individueel als collectief) doen als het gaat om de klimaatcrisis? Heeft de universiteit daarbij een voorbeeldfunctie?

Lezers zijn benieuwd naar het duurzaamheidsbeleid van de universiteit zelf. Verschillende respondenten valt het op dat de universiteit nog altijd niet heeft gekozen voor een vegetarische of veganistische kantine. Zou de UU dat niet moeten verplichten? En zouden er minder conferenties georganiseerd moeten worden en zou de UU alleen nog reizen met het openbaar vervoer moeten vergoeden? Ook hier speelt dan de vraag in hoeverre  de universiteit dat zou moeten verplichten. “Is dat wel haalbaar met de opkomst van extreemrechtse partijen”, vraagt iemand zich af.

Open Minds
DUB zal dus op zoek gaan naar cijfers. Wat voor onderzoek wordt gedaan op de UU om de impact te meten van individuele bijdragen? Ook zullen we wetenschappers vragen naar de ethiek. Wat zijn gronden om de bevolking met recht echt iets te verplichten of werkt het beter om mensen te stimuleren gedrag te verbeteren? En welke argumenten gebruik je dan? 

Daarnaast organiseren we een dialoog waarbij we op zoek gaan naar de verschillende ideeën en meningen die er over dit thema zijn. Wat vind jij belangrijk als het gaat om klimaat of keuzevrijheid? Dit doen we samen met het Comenius onderwijsinnovatieproject ‘Open Minds’, dat het uitwisselen van perspectieven wil stimuleren en complexe onderwerpen bespreekbaar wil maken. Wij nodigen studenten, wetenschappers en andere medewerkers uit voor deze dialoog, om met elkaar te onderzoeken welke verschillende perspectieven er op dit onderwerp leven en wat we hierover van elkaar kunnen leren. Wil jij meedoen en in gesprek gaan over dit onderwerp? Stuur dan een mail naar dubredactie@uu.nl 

Daarnaast roepen we ook wetenschappers die onderzoek hebben gedaan op het gebied van klimaatverantwoordelijkheid of studenten dan wel andere groeperingen die hier mee bezig zijn.

Diploma’s in tijden van AI
Verliezen de huidige diploma’s door de komst van kunstmatige intelligentie hun waarde? Dat is een thema dat niet gekozen is. Toch kregen we wel interessante vragen en opmerkingen hierover. 

“Deze vraag houdt me uit mijn slaap”, vertelt een student. “Wat is de toekomst van de mens in een samenleving waar werkzaamheden bijna volledig door AI en robots worden gedaan”, schrijft een andere student. 

Niet iedereen is negatief over het onderwerp. Kunstmatige intelligentie  kan ook bijdragen aan een betere samenleving. Het gaat dan niet over de vraag of het diploma waardeloos wordt, maar over de vraag hoe de universiteit anticipeert op de ontwikkelingen en het onderwijs herinricht met AI in het achterhoofd. De impact van AI op ons leven is vergelijkbaar met de industriële revolutie of de opkomst van de elektriciteit, melden enkele respondenten. “Zo groot is het en veel in ons leven gaat radicaal veranderen.”

Recent schreven we enkele artikelen van de invloed van AI op het onderwijs. En dat zullen we blijven doen.

Demonstratierecht
Het andere onderwerp dat afviel ging over het demonstratierecht. Een aantal lezers vindt juist dit het belangrijkste. “In het huidige politieke klimaat is het cruciaal dat het debat gevoerd wordt. Demonstreren is daar een wezenlijk onderdeel van. Als we niet meer mogen demonstreren en niet meer openlijk debatteren (wat je ziet in de VS) komen ook AI-gerelateerde kwesties en het klimaat in de gevarenzone. Vandaar dat ik in jullie lastige keuzemenu voor deze optie kies”, schrijft een Geesteswetenschapper. 

Iemand anders constateert dat universiteiten bezig zijn met het inperken van het demonstratierecht. Dat vindt hij vreemd, want juist de universiteit zou moeten weten dat het een fundamenteel mensenrecht is dat is vastgelegd in internationale verdragen.

Veel lezers die kiezen voor dit onderwerp wijzen op de oorlog in Gaza en de vele doden die het Israëlische leger op zijn geweten heeft. Zulke wandaden roepen protest op en hoe kan je dan denken over inperking van demonstratierecht, vragen verschillende mensen zich af. 

Toch zijn er ook andere geluiden. Mag je wel een pand bezetten om je mening te laten horen? Dat is immers ingrijpender dan je mening geven. Ook vroeg iemand zich af of een organisatie als Extinction Rebellion niet juist meer schade aanricht door radicale acties waardoor mensen zich niet meer betrokken voelen bij de relevante klimaatdoelstellingen?   

Dit is de eerste keer dat DUB lezers wil laten meedenken over de invulling van actuele artikelen. Mocht je suggesties hebben voor nieuwe thema’s of nog ideeën voor het interviewen van een wetenschapper die past binnen het gekozen thema, laat het dan weten. Mail naar dubredactie@uu.nl