Kunnen studenten en docenten vriendjes zijn?

Iets drinken met de hele werkgroep én docent na afloop van een collegereeks, daar is niets geks mee. Maar wat doe je als docent wanneer een student vraagt om nog een keertje samen een biertje te doen. En hoe reageer je als student wanneer je spontane docent interesse toont in je privé-foto’s op Instagram? Is dat vreemd of juist leuk?

We vroegen de leden van ons DUB-panel of er iets mis is met vriendschappelijke contacten tussen studenten en docenten. En wat denken zij eigenlijk? Wordt de relatie tussen studenten en docenten steeds intiemer toe of juist niet? Hieronder hun bewerkte mailreacties.
 

‘De relatie is per definitie scheef’

Miranda Jansen, directeur bedrijfsvoering van het departement Maatschappijwetenschappen van de faculteit Sociale Wetenschappen:
“Ik denk dat een vriendschap tussen studenten en docenten domweg niet oké is. Ze kunnen natuurlijk wel op een vriendelijke en respectvolle manier met elkaar omgaan. Zo kan een docent bijvoorbeeld best een keertje met een groep studenten een drankje doen en mooie gesprekken voeren, maar een docent heeft te allen tijde een gezagsverhouding met een student en dient zich zo te gedragen. De relatie is per definitie scheef. De docent beoordeelt de student en de student is afhankelijk van het oordeel van de docent. Dat staat een gelijkwaardige vriendschap in de weg.
“Ik kan me heel goed voorstellen dat op inhoudelijk niveau een band ontstaat, bijvoorbeeld wanneer een student en docent intensief samenwerken aan een wetenschappelijk vraagstuk. Maar zelfs dan moet er sprake zijn van gepaste afstand, net als bij bijvoorbeeld tussen een promotor en een promovendus.
“Studenten en docenten zijn steeds vaker ‘bevriend’ op Facebook of zitten samen in WhatsApp-groepen. Dat is mogelijk een oorzaak van verschuiving van grenzen. Ze krijgen sneller een inkijk in het dagelijks leven van elkaar en kunnen online met elkaar in gesprek. Ook hier denk ik dat docenten altijd in hun achterhoofd moeten houden dat zij niet de vriend zijn van de student.”

‘Ik eet in een Parijs park pizza met studenten’

Annemieke Hoogenboom, kunsthistorica:
“Ik zie het probleem niet zo. Maar dat zal wel te maken hebben met het feit dat ik docent ben in een betrekkelijk kleine opleiding, en vrijwel alle studenten ken. Bovendien gaan wij geregeld op excursie, ook buiten het reguliere onderwijs om. Vorig jaar om deze tijd zat ik met de studenten in Parijs in een parkje langs de Seine op het gras pizza te eten, terwijl we genoten van een prachtige zonsondergang. De studenten zijn ongeveer net zo oud als mijn kinderen, met wie ik dat soort dingen ook doe.”

‘Over liefdesrelaties tussen studenten en docenten werd vroeger niet moeilijk gedaan’

Peter Selten, sociaal wetenschapper:
“Veertig jaar geleden toen ik zelf studeerde en later toen ik een jonge docent was, was het veel gebruikelijker dat docenten en studenten samen naar het café gingen en amicaal met elkaar omgingen. Daar kwamen ook wel de nodige relaties uit voort, zonder dat daar moeilijk over gedaan werd, ook niet door leidinggevenden. Dat is iets wat in het #metoo-tijdperk ondenkbaar is.
“De afstand tussen docenten en studenten is de afgelopen twee decennia gegroeid. Als je al eens met studenten naar het café gaat, dan alleen maar als afsluiting van een cursusreeks en dan blijft de docent-studentverhouding intact. De cultuur binnen de universiteit is toch echt wel wat formeler en hiërarchischer geworden vergeleken met de libertaire omgangsvormen van toen. Maar het komt denk ik ook wel omdat onze studenten gemiddeld een stuk jonger zijn geworden. Je komt veel minder studenten van boven de 23 tegen. Bovendien zijn er nauwelijks nog student-assistenten met wie je sowieso een intensievere en meer collegiale relatie had. Hun plaats is ingenomen door net-afgestudeerde juniordocenten.
“Wat sociale media betreft: ik heb er geen enkele behoefte aan dat studenten mee kunnen kijken en lezen in mijn privé-conversaties en ik vermoed dat studenten ook niet willen dat ik de foto’s van hun uitgaansleven op Facebook en Instagram zie. En terecht!”
 

‘Bij sommige universiteiten vieren studenten en docenten het weekend met een ‘vrijmibo’

Yorick Koridon, student psychologie:

“Ik heb er geen problemen mee als studenten informeel met een docent een biertje  drinken. Sterker nog, op (internationale) universiteiten is het soms een gewoonte om gezamenlijk de ‘vrijmibo’ te vieren. Op deze manier zouden docenten – ook in hun rol als begeleider – informatie kunnen krijgen waarmee ze beter kunnen inspelen op de behoeften van de student. Het belangrijkste woord hierbij is ‘transparantie’. Er zou ruimte moeten zijn om vriendschappelijke contacten te ontwikkelen, maar met duidelijke communicatie over waar de grenzen liggen en wanneer de docent zijn of haar objectiviteit verliest binnen het onderwijs. Maar soms is de drempel al te hoog om informeel te kunnen sparren, waardoor een vriendschap überhaupt out-of-the-picture is.”

‘Het is belangrijk om studenten niet als vrienden te zien’

Floris van den Berg, milieufilosoof:
“Ik ben terughoudend met het afspreken met studenten buiten de studie om. Helemaal als dat een-op-een is. Het lijkt me goed om enige professionele distantie te houden in de relatie tussen student en docent. Toen ik nog op Facebook en LinkedIn zat, hanteerde ik de regel dat ik alleen van oud-studenten vriendschapsverzoeken accepteerde en nooit zelf vriendschapsverzoeken aan studenten stuurde. Communicatie met studenten verloopt alleen via de universitaire e-mail en Blackboard, niet via WhatsApp of mobiel.
“Soms ga ik met een groep masterstudenten vegan uit eten als afsluiting van het vak, maar dat ligt in het verlengde van de studie. Het is belangrijk om een professionele houding te hebben jegens studenten en studenten niet als vrienden te zien en zo min mogelijk te mengen in hun sociale leven.”

‘Zolang er geen machtsrelatie is, is er niets aan de hand’

Frank van Rijnsoever, innovatiewetenschapper:
“De vraag is een beetje wat je onder vriendschap verstaat. Een goede omgangsrelatie is prettig, maar echte vriendschap lijkt me onwenselijk, omdat je dan als docent niet meer onafhankelijk kan oordelen. Toch kan het voorkomen, bijvoorbeeld wanneer iemand na afstuderen docent wordt en ineens les moet geven aan iets jongere vrienden. In dat geval is het verstandig om het onderwijs aan die studenten, en de beoordeling daarvan, zoveel mogelijk aan een collega over te laten.
“De grens is verder vrij helder. Zolang er geen machtsrelatie bestaat tussen student en docent is er niets aan de hand. De machtsrelatie ontstaat op het moment dat je iemand moet beoordelen. Het hangt ook een beetje van de fase van de studie af. Je kunt prima een biertje drinken met een afstudeerstudent als deze bijvoorbeeld een onderzoeksstage doet bij je groep. In dat geval zijn de verhoudingen vaak meer collegiaal dan hiërarchisch.
“Het enige sociale medium waar ik samen met studenten op zit is LinkedIn. Dat is een professioneel medium, dat de student kan helpen met zijn of haar carrière. Appgroepen gebruik ik alleen als het functioneel is, zoals tijdens een buitenlandse reis.”
 

‘Op een universiteit mag de grens vager zijn dan op de middelbare school’

Melissa Alberts, student psychologie:
“Naar mijn idee moet het wel kunnen. Studenten en docenten zijn ‘ook maar gewoon mensen'. Naast hun professionele leven hebben ze een eigen leven. Waarom zouden we daar als maatschappij een beperking op moeten leggen? Ik vind het een vorm van betutteling wanneer docenten en studenten geen eigen keuzes mogen maken als het erom gaat met wie zij in hun vrije tijd afspreken.
“Ik denk dat de grens in het universitaire leven vager is (en mag zijn) dan bijvoorbeeld op de middelbare school. Daar zijn de leeftijdsverschillen tussen leerlingen en leraren vaak groter dan op de universiteit tussen studenten en docenten. Voor mij is het verschil echt dat studenten en docenten volwassen zijn en dus hun eigen beslissingen moeten kunnen nemen.
“Tegelijkertijd zie ik ook wel gevaren in contact buiten de collegezaal om. Mocht er in de persoonlijke sfeer iets gebeuren, dan kunnen persoonlijke gevoelens een negatieve rol spelen. Echter, ook hierbij denk ik dan weer dat het aan zowel de student als de docent is om professioneel te blijven en de persoonlijke gevoelens buiten de professionele relatie te laten.”